Prusya: Pagkakaiba sa mga binago

Ang '''Prusya''' ([[Wikang Aleman|Aleman]]: ''Preußen''; [[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Prussia''; [[Wikang Latin|Latin]]: ''Borussia'', ''Prutenia''; [[Latbiya]]no: ''Prūsija''; [[Wikang Litwano|Litwano]]: ''Prūsija''; [[Wikang Polako|Polako]]: ''Prusy''; Lumang Pruso: ''Prūsa''; [[Wikang Danes|Danes]]: ''Prøjsen''; [[Wikang Ruso|Ruso]]: ''Пру́ссия'') ay isang makasaysayang estado na nagmumula sa labas ng [[Dukado ng Prusya]] at ng [[Margrabiyato ng Brandenburg]], at nakasentro sa [[Prusya (rehiyon)|rehiyon ng Prusya]]. Para sa ilang mga siglo, ang [[Bahay ng Hohenzollern]] ay namuno sa Prusya, matagumpay na pinalawak ang laki nito sa pamamagitan ng paraan ng isang hindi karaniwang maayos at organisado at epektibong hukbo. Ang Prusya, kasama ang kabisera sa [[Königsberg]] at mula 1701 sa [[Berlin]], ay naghugis ng [[kasaysayan ng Alemanya]]. Noong 1871, ang mga estadong Aleman ay nagkaisa upang lumikha ng [[Imperyong Aleman]] sa ilalim ng Prusong pamumuno. Noong Nobyembre 1918, ang mga monarkiya ay binuwag at nawalan ng kapangyarihang pampulitika ang mga maharlika sa panahon ng [[Rebolusyong Aleman ng 1918-19]]. Sa ganito, binuwag ang [[Kaharian ng Prusya]] para sa kapakinabangan ng isang republika-ang [[Malayang Estado ng Prusya]], isang [[Mga estado ng Republikang Weimar|estado]] ng Alemanya mula 1918 hanggang 1933. Mula 1933, nawalan ng pagsasarili ang Prusya bilang bunga ng [[Preußenschlag|kudetang Pruso]], noong ang [[pamunuing Nazi]] ay matagumpay na nagtataguyod ng mga ''{{lang|de|[[Gleichschaltung]]}}'' na batas nito sa hangarin ng isang [[tanging estado]]. Sa pagtatapos ng pamunuing Nazi, ang dibisyon ng Alemanya sa kaalyadong-pagsakop na sona at ang paghihiwalay ng mga teritoryo nito sa silangan ng [[linya ng Oder-Neisse]], na kung alin ay sinapi sa Polonya at ang [[Unyong Sobyet]], ang Estado ng Prusya ay hindi na umiral de facto noong 1945.<ref name="Clark, Christopher 2006">Christopher Clark, ''Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600–1947'' (2006) is the standard history.</ref><ref>The various stages of transformation and dissolution of old Prussia 1871–1947 describes {{lang|de|[[Golo Mann]]}}: ''{{lang|de|Das Ende Preußens}}'' (in German), in: {{lang|de|Hans-Joachim Netzer (Hrsg.)}}: ''{{lang|de|Preußen. Portrait einer politischen Kultur}}'', Munich 1968, p.&nbsp;135–165 (in German). See also another perspective by [[Andreas Lawaty]]: ''{{lang|de|Das Ende Preußens in polnischer Sicht: Zur Kontinuität negativer Wirkungen der preußischen Geschichte auf die deutsch-polnischen Beziehungen}}'', de Gruyter, Berlin 1986, ISBN 3-11009-936-5. (in German)</ref> Ang Prusya ay umiral ''de jure'' hanggang ang pormal na pagpuksa nito ng Kaalyadong Konseho ng Kontrol na Pagsasabatas No. 46 &nbsp;ng 25 Pebrero 1947.<ref>[http://deposit.d-nb.de/cgi-bin/rqframe.pl?ansicht=3&zeitung=jouroffi&jahrgang=1947&ausgabe=058&seite=07000582 Allied Control Council Enactment No. 46 of 25 February 1947] {{fr icon}}</ref>