|
==Mikroekonomika==
{{main|Mikroekonomika}}
===Mgatang pamilihanina buhay to===
[[Talaksan:Ballard Farmers' Market - vegetables.jpg|thumb|250px|Isang [[pamilihan]]]]
Ang espesyalisasyon ay itinuturing na susi sa kaigihang ekonomiko batay sa mga pagsasaalang-alang na teoretikal at [[empirikal]]. Ang iba't ibang mga indibidwal o bansa ay may iba't ibang mga real na gastos ng pagkakaton ng produksiyon, sabihing mula sa mga pagkakaiba sa [[stock at daloy|mga stock]] ng [[kapital na tao]] kada manggagawa o [[kapital (ekonomika)|kapital]]/[[pwersang trabaho|trabaho]]ng mga [[rasyo]]. Ayon sa teoriya, ito ay maaaring magbigay ng isang [[komparatibong pakinabang]] sa produksiyon ng mga kalakal na gumagamit ng mas intensibong ng relatibong mas sagana at kaya ay ''relatibong'' mas murang input. Kahit ang isang rehiyon ay may isang [[absolutong pakinabang]] gaya ng sa rasyo ng mga output nito sa mga input sa bawat uri ng output, ito ay maaari pa ring mag-espesyalisa sa output kung ito ay may komparatibong pakinabang at kaya ay nakikinaban mula sa pakikipagkalakalan sa isang rehiyon na kulang sa anumang absolutong pakinabang ngunit may isang komparatibong pakinabang sa paglikha ng iba pa. Napagmasan na ang mataas na bolyum ng kalakalan ay nangyayari sa mga rehiyon kahit sa may pagpalapit sa isang katulad na teknolohiya at halao ng mga input na paktor kabilang ang mga mataas-na-sahod na mga bansa. Ito ay tumungo sa imbestigasyon ng mga ekonomiya ng [[mga pagbabalik sa iskala|iskala]] at [[mga ekonomiya ng aglomerasyon|aglomerasyon]] upang ipaliwanag ang espesyalisasyo sa pareho ngunit diperensiyadong mga linyang produkto sa kabuuang pakinabang ng mga respektibong nangangalakal na partido o mga rehiyon.<ref>[[Paul Krugman|Krugman, Paul R.]] (1980). "Scale Economies, Product Differentiation, and the Pattern of Trade", ''American Economic Review'', 70(5), pp. [http://www.princeton.edu/~pkrugman/scale_econ.pdf 950–59.]<br /> • William C. Strange, 2008, "urban agglomeration", ''The New Palgrave Dictionary of Economics'', 2nd Edition. [http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_U000064&q=agglomeration&topicid=&result_number=1 Abstract.]</ref> Ang pangkalahatang teoriya ng espesyalisasyon ay lumalapat sa kalakalan sa mga indibidwal, mga kabukiran, mga tagayari, mga tagabigay ng [[serbisyo (ekonomika)|serbisyo]] at mga [[ekonomiya]]. Sa bawat ng mga sistemang produksiyong ito, maaaring may tumutugong ''[[paghahati ng trabaho]]'' na iba't ibang mga pangkat ng trabaho na nag-eespesyalisa o tumutugong iba't ibang mga uri ng [[kapital (ekonomika)|kapital na kasangkapan]] at diperensiyadong mga paggamit ng [[lupain (ekonomika)|lupain]].<ref>• Groenewegen, Peter (2008). "division of labour", ''The New Palgrave Dictionary of Economics''. [http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_D000176&edition=current&q=division%20of%20labour&topicid=&result_number=1 Abstract.]<br /> • Johnson, Paul M. (2005).[http://www.auburn.edu/~johnspm/gloss/specialization "Specialization,"] ''A Glossary of Political Economy Terms''.<br /> • Yang, Xiaokai, and Yew-Kwang Ng (1993). ''Specialization and Economic Organization''. [http://books.google.com/books?id=xuG4AAAAIAAJ&q=%22Specialization+and+Economic+Organization.%22&dq=%22Specialization+and+Economic+Organization.%22&hl=en&ei=1ZxZTN_nMMKgnAeOjaWKCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA Description.] Amsterdam: North-Holland.</ref> Ang isang halimbawa na nagsasama ng mga katangian sa itaas ang isang bansa na nag-eespesyalisa sa produksiyon ng mga high-tech na kaalamang mga produkto gaya ng ginagawa ng mga maunlad na bansa at nakikipagkalakalan sa mga umuunlad na bansa para sa mga kalakal na nilikha sa mga pabrika kung saan ang trabaho ay relatibong mura at sagana na nagreresulta sa iba ibang gastos ng pagkakataon sa produksiyon. Kaya ang maraming kabuuang output at utilidad ay nagreresulta mula sa pag-eespesyalisa sa produksiyon at pakikipagkalakalan kesa sa kung ang bawt bansa ay lumikha ng sarili nitong mga produktong high-tech at low-tech. Ang teoriya at obserbasyon ay nagtakda ng mga kondisyon gaya ng mga [[presyo]]ng pamilihan ng mga output at ang mga produktibong input ay pumipili ng paglalaan ng mga input na paktor sa pamamagitan ng komparatibong pakinabang upang ang mababang gastos na mga input ay napupunta sa paglikha ng mga mababang gastos na output. Sa proseo, ang agregatong output ay maaaring tumaas bilang nagresultang produkto o ng [[disenyong mekanismo|disenyo]].<ref>[[Rondo Cameron|Cameron, Rondo]] (1993, 2nd ed.). ''A Concise Economic History of the World: From Paleolithic Times to the Present, Oxford, pp. 25, 32, 276–80. ''</ref> Ang gayong espesyalisasyon ng produksiyon ay lumilikha ng mga pagkakataon para sa [[mga pakinabang mula sa kalakalan]] kung saan ang mga may ari ng mapagkukunan ay nakikinabang mula sa kalakalan sa pagbebenta ng isang uri ng output para sa isa pang mas mataas na halagang mga kalakal. Ang isang sukat ng mga pakinabang ang ''tumaas na mga lebel ng sahod'' na maaaring tulungan ng kalakalan.<ref>• Samuelson, Paul A., and William D. Nordhaus (2004). ''Economics'',ch. 2, "Trade, Specialization, and Division of Labor" section, ch. 12, 15, "Comparative Advantage among Nations" section", "Glossary of Terms", Gains from trade.<br /> • Findlay, Ronald (2008). "comparative advantage", ''The New Palgrave Dictionary of Economics''. [http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_C000254&edition=current&q=comparative%20advantage&topicid=&result_number=1 Abstract.]<br /> • Kemp, Murray C. (1987). "gains from trade", ''[[The New Palgrave: A Dictionary of Economics]]'', v. 2, pp. 453–54.</ref> ▼[[Talaksan:Photos NewYork1 032.jpg|thumb|250px|[[New York Stock Exchange]]. Ang [[pamilihan ng stock]] (''stock market'') ang [[pamilihan]] kung saan ang mga [[stock (negosyo)|stock]] ng mga [[kompanya]] ay iniisyu at kinakalakal sa pamamagitan ng mga [[stock exchange]].]]
Ang mikroekonomika (''microeconomics'') ang pag-aaral ng ekonomika na sumusuri ng mga indibidwal na manlalaro sa isang [[pamilihan]] (''market'') at ang istraktura ng mga pamilihang ito. Ito ay umuukol bilang hindi mapaliliit na saligang kapayakan nito ang mga pribado, publiko at mga domestikong manlalaro. Ang mikroekonomika ay nag-aaral kung paanong nag-uugnayan ang mga manlalarong ito sa pamamagitan ng mga indibidwal na pamilihan (kung ipagpapalagay na may kakulangan ng mga makakalakal na unit at [[regulasyon ng pamahalaan]]). Ang isang pamilihan ay maaaring umukol sa isang ''produkto''(gaya ng mga [[mansanas]], [[aluminum]], at mga [[mobile phone]]) o sa mga ''serbisyo ng isang paktor ng produksiyon''(paglalagay ng larko, paglilimbag ng aklat, o pagpapake ng pagkain). Ang teoriya ng mikroekonomika ay nagsasaalang alang ng mga agregato (kabuuan) ng kantidad na hinihingi ng mga mamimili at kantidad na sinusuplay ng mga nagtitinda na nag-aaral ng bawat posibleng presyo kada unit. Pinag-aaralan din nito ang komplikadong interaksiyon sa pagitan ng mga manlalaro ng pamilihan sa pamamagitan ng parehong pagbili at pagbebenta. Ang teoriyang ito ay nagsasaad na ang mga pamilihan ay maaaring umabot sa isang [[ekwilibrium]] sa pagitan ng ''hininging kantidad'' at ''sinuplay na kantidad'' sa paglipas ng panahon.
Sinusuri rin ng mikroekonomika ang iba't ibang mga istraktura ng pamilihan. Ang ''[[perpektong kompetisyon]]'' ay naglalarawan sa isang istraktura ng pamilihan sa paraang walang mga kalahok ang sapat na malaki upang magkaroon ng kapangyarihan sa pamilihan upang magtakda ng presyo sa parehong produkto. Masasabi ring ang isang perpektong kompetetibong pamilihan ay umiiral kapag ang bawat kalahok ay isang tagakuha ng presyo at walang kalahok ang umiimpluwensiya sa presyo ng produktong binibili o tinitinda nito. Ang ''[[hindi perpektong kompetisyon]] ''ay tumutukoy sa mga istraktura ng pamilihan kung saan ang mga kondisyon ng perpektong kompetisyon ay hindi umiiral. Ang mga anyo ng hindi perpektong kompetisyon ay kinabibilangan ng: ''[[monopoloyo]]'' kung saan mayroon lamang isang tagatinda ng isang kalakal, [[duopolyo]] kung saan mayroon lamang dalawang tagatinda ng isang kalakal, ''[[oligopolyo]]'' kung saan may ilan lamang mga tagatinda ng isang kalakal, ''[[monopolistikong kompetisyon]]'' kung saan mayroong maraming mga tagatindang lumilikha ng mataas na [[diperensiasyon (ekonomika)|diperensiyadong]] kalakal at ''[[monopsonya]] ''kung saan mayroon lamang isang tagabili ng isang kalakal at ''[[oligopsonya]]'' kung saan may kakaunting mga tagabili ng isang kalakal. Hindi tulad ng ''perpektong kompetisyon'', ang ''hindi perpektong kompetisyon'' ay palaging nangangahulugang ang kapangyarihan sa pamilihan (''market power'') ay hindi pantay na ipinamahagi. Ang mga negosyong nasa ilalim ng ''hindi perpektong kompetisyon'' ay may potensiyal na maging mga ''tagagawa ng presyo'' na nangangahulugang sa paghawak ng isang mataas na hindi bahagi ng kapangyarihan sa pamilihan, maaari nitong impluwensiyahan ang mga presyo ng kanilang mga produkto. Ang mikroekonomika ay nag-aaral ng mga indibidwal na pamilihan sa pamamagitan ng pagpapasimple ng sistemang ekonomiko sa pagpapalagay na ang gawain sa pamilihan na sinusuri ay hindi umaapekto sa iba pang mga pamilihan. Ang paraan na ito ng analisis ay kilala bilang analisis na [[suplay at pangangailangan|parsiyal-ekwilibrium]] (suplay at pangangailangan). Ang teoriyang [[pangkalahatang ekwilibrium]] ay nag-aaral ng iba't ibang mga pamilihan at mga pag-aasal nito. Ito ay nagtitipon (ang suma ng lahat ng mga gawain) sa buong ''lahat'' na mga pamilihan. Ang paraang ito ay nag-aaral ng parehong mga pagbabago sa pamilihan at mga interaksiyon nito na tumutungo sa ekwilibrium.<ref>• [[Mark Blaug|Blaug, Mark]] (2007). "The Social Sciences: Economics", Microeconomics, ''The New Encyclopædia Britannica'', v. 27, pp. 347–49. Chicago. ISBN 0-85229-423-9<br/> • [[Hal R. Varian|Varian, Hal R.]] (1987). "microeconomics", ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, pp. 461–63. London and New York: Macmillan and Stockton.ISBN 0-333-37235-2</ref>
===Produksiyon, gastos, kaigihan===
{{main|Kaigihang ekonomiko|gastos ng pagkakataon|teoriya ng produksiyon}}
Sa mikroekonomika, ang [[produksiyon (ekonomika)|produksiyon]] ang konbersiyon ng [[paktor ng produksiyon|mga input]] tungo sa [[output (ekonomika)|mga output]]. Ito ay isang prosesong ekonomiko na gumagamit ng mga input upang lumikha ng isang [[kalakal (ekonomika)|komoditad]] para sa [[kalakalan|pagpapalit]] o direktang gamit. Ang produksiyon ay isang [[stock at daloy|daloy]] at kaya ay isang rate ng output kada yugto ng panahon. Ang mga distinksiyon ay kinabibilangan ng gayong mga alternatibong produksiyon gaya ng sa [[pagkonsumo (ekonomika)|pagkonsumo]] (pagkain, gupit, etc) vs. [[pamumuhunang kalakal]] (bagong mga traktor, gusali, kalye, etc), [[pampublikong kalakal]] ([[pambansang pagtatanggol]], mga [[bakuna]] etc.) o mga pribadong kalakal (bagong kompyuter, saging etc) at [[modelong mga baril laban sa mantikilya]].
Ang [[gastos ng pagkakataon]] ay tumutukoy sa [[gastos ekonomiko]] ng produksiyon: ang halaga ng susunod na pinakamahusay na pagkakataon ay nawala. Ang mga pagpipilian ay dapat gawin sa pagitan ng kanais nais ngunit mutwal na eksklusibong mga aksiyon. Ito ay inilarawan bilang paghahayag ng "basikong ugnayan sa pagitan ng kakulangan at pagpipilian".
<ref>[[James M. Buchanan|Buchanan, James M.]] (1987). "opportunity cost", ''[[The New Palgrave: A Dictionary of Economics]]'', v. 3, pp. 718–21.</ref> Ang gastos ng pagkakataon ng isang gawain ay isang elemento sa pagsisiguro na ang mga kulang na mapagkukunan ay ginagamit ng maigi upang ang gastos ay matitimbang laban sa halaga ng gawaing ito sa pagpapasya sa dami o kaunti nito. Ang mga gastos ng pagkakataon ay hindi nakarestrikto sa mga gastos na pang-salapi o pinansiyal ngunit maaaring sukatain ng [[real laban sa nominal na halaga ekonomika|real na halaga]] ng nawalang output, libangan, o anumang nagbibigay ng alternatibong kapakinabangan ([[utilidad]]).<ref>''[[The Economist]], Economics A-Z, ''[http://www.economist.com/research/Economics/searchActionTerms.cfm?query=OPPORTUNITY+COST "Opportunity Cost."] Accessed 3 Agosto 2010</ref>
Ang mga input na ginagamit sa prosesong produksiyon ay kinaibilangan ng gayong pangunahing [[mga paktor ng produksiyon]] bilang [[trabaho (ekonomika)|mga serbisyong trabaho]], [[kapital (ekonomika)|kapital]] (matibay na nilikhang mga kalakal na ginagamit sa produksiyon gaya ng isang umiiral na pabrika) at [[lupain (ekonomika)|lupain]] (kabilang ang mga likas na mapagkukunan). Ang ibang mga input ay maaaring kabilangan ng mga [[pagitang kalakal]] na ginagamit sa produksiyon ng huling mga kalakal gaya ng bakal sa isang bagong kotse. Ang [[kaigihang ekonomiko]] ay naglalarawan kung gaano kahusay ang isang sistema ay lumilikha ng isang ninais na output sa isang ibinigay na hanay ng mga input at makukuhang teknolohiya. Ang kaigihan ay mapapabuti kung ang mas maraming output ay malilikha nang walang pagbabago sa mga input o sa ibang salita ay ang halaga ng "itinapon" ay napaliit. Ang isang malawak na tinatanggap na pangkalahatang pamantayan ang [[kaigihang Pareto]] na naabot kapag wala nang karagdagang pagbabago ang gagawa sa isa na mas mabuti nang hindi gagawa sa isa pa na mas masahol.
[[File:Production Possibilities Frontier Curve.svg|thumb|220px|left|Isang halimbawa ng PPF]]
Ang [[production-possibility frontier]] (PPF) ay isang ekspositoryong pigura sa pagkakatawan ng kakulangan, gastos at kaigihan. Sa pinakasimpleng kaso, ang isang [[ekonomiya]] ay maaari lamang lumikha ng dalawang kalakal (sabihing "mga baril" at "mantikilya"). Ang PPF ay isang tabla o grapo na nagpapakita ng iba't ibang mga kombinasyon ng kantidad ng dalawang mga kalakal na malilikha sa isang ibinigay na teknolohiya at kabuuang paktor na mga input na naglilimita sa magagawang kabuuang output. Ang bawat punto sa kurba ay nagpapakita ng [[potensiyal na output|potensiyal na kabuuang output]] para sa ekonomiya na maksimum na magagawang output ng isang kalakal sa ibinigay na magagawang kantidad na output ng iba pang kalakal. Ang bawat punto sa [[punsiyon (matematika)|kurba]] ay nagpapakita ng potensiyal na kabuuang output para sa ''[[ekonomiya]]'' na ang maksimum na magagawang output ng isang kalakal sa ibinigay na magagawang kantidad ng output ng iba pang kalakal. Ang kakulangan ay kinakatawan sa pigura ng mga tao na handa ngunit walang sa kabuuan na magkonsumo ''ng lagpas sa PPF''(gaya ng sa ''X'') at ng negatibong [[lihis]] ng [[punsiyon (matematika)|kurba]].<ref>Montani, Guido (1987), "scarcity", [[The New Palgrave: A Dictionary of Economics]], v. 4, p. 254.</ref> Kung ang produksiyon ng isang kalakal ay ''dumadami'' sa kahabaan ng kurba, ang produksiyon ng iba pang kalakal ay ''umuunti'' na isang [[relasyong inberso]]. Ito ay dahil ang pagdami ng output ng isang kalakal ay nangangailangan ng paglipat ng mga input dito mula sa produksiyon ng iba pang kalakal na nagpapaunti sa huli. Ang [[lihis]] ng kurba sa isang punto dito ay nagbibigay ng [[trade-off]] sa pagitan ng dalawang mga kalakal. Ito ay sumusukat sa kung anong karagdagang unit sa isang kalakal ang nagkakahalaga sa mga unit na nawala sa isa pang kalakal na isang halimbawa ng ''real na pagkakataong gastos''. Kaya kung ang isang baril ay nagkakahalaga ng 100 mantikilya, ang gastos ng pagkakataon ng isang baril ay 100 mantikilya. Sa kahabaan ng PPF, ang kakulangan ay nagpapahiwatig na ang pagpipili ng mas marami ng isang kalakal sa agregato ay nag-aatas sa paggawa ng kaunti ng isa pang kalakal. Sa karagdagan, sa isang [[ekonomiyang pamilihan]], ang pagkilos sa kahabaan ng kurba ay maaaring magpakita na ang [[utilidad|pagpipilian]] ng dumaming output ay inaasahang nagkakahalaga sa gastos ng mga ahente. Sa konstruksiyon, ang bawat punto sa kurba ay nagpapakita ng [[kaigihang produktibo]] sa pagmamaksima ng ouput sa ibinigay na kabuuang mga input. Ang isang punto sa loob ng kurba (gaya ng sa ''A'') ay magagawa ngunit kumakatawan sa ''kawalang kaigihan sa produksiyon''(maaksayang paggamit ng mga input) sa paraang ang output ng isa o parehong mga kalakal ay maaaring dumami sa pamamagitan ng paglipat sa isang hilagang-silaganganing direksiyon sa isang punto sa kurba. Ang mga halimbawang binanggit ng gayong kawalang kaigihan ay kinabibilangan ng mataas na [[kawalang trabaho]] sa isang [[siklo ng negosyo]]ng [[resesyon]] o organisasyong ekonomiko ng isang bansa na nagpipigil sa buong paggamit ng mga mapagkukunan. Sa pagiging nasa kurba ay maaari pa ring hindi buong sumapat sa kaigihang paglalaan na tinatawag ring [[kaigihang Pareto]] kung ito ay hindi lumilikha ng isang halo ng mga kalakal na pinapaboran ng mga konsumer sa iba pang mga punto.
Ang karamihan ng [[nilalapat na ekonomika]] sa [[patakarang pampubliko]] ay nauukol sa pagtukoy kung paanong ang kaigihan ng isang ekonomiya ay mapapabuti. Ang pagkilala ng realidad ng kakulangan at pagkatapos ay pagtukoy kung paanong pangasiwaan ang lipunan para sa pinaka maiging paggamit ng mga mapagkukunan ay inilarawan bilang "esensiya ng ekonomika" kung saan ang paksang to ay "gumagawa ng walang katulad nitong kontribusyon".<ref>{{Cite book|first=Paul A.|last=Samuelson|authorlink2=William Nordhaus|last2=William D. Nordhaus |year=2004|title=''[[Economics (textbook)|Economics]]''|pages= ch. 1, p. 5 (quotation) and sect. C,"The Production-Possibility Frontier", pp. 9–15; ch. 2, "Efficiency" sect.; ch. 8, sect. D, "The Concept of Efficiency."|nopp=yes|publisher=McGraw-Hill}}
</ref>
===Espesyalisasyon===
{{Main|Paghahati ng trabaho|Komparatibong pakinabang|Mga pakinabang mula sa kalakalan}}
▲Ang espesyalisasyon ay itinuturing na susi sa kaigihang ekonomiko batay sa mga pagsasaalang-alang na teoretikal at [[empirikal]]. Ang iba't ibang mga indibidwal o bansa ay may iba't ibang mga real na gastos ng pagkakaton ng produksiyon, sabihing mula sa mga pagkakaiba sa [[stock at daloy|mga stock]] ng [[kapital na tao]] kada manggagawa o [[kapital (ekonomika)|kapital]]/[[pwersang trabaho|trabaho]]ng mga [[rasyo]]. Ayon sa teoriya, ito ay maaaring magbigay ng isang [[komparatibong pakinabang]] sa produksiyon ng mga kalakal na gumagamit ng mas intensibong ng relatibong mas sagana at kaya ay ''relatibong'' mas murang input. Kahit ang isang rehiyon ay may isang [[absolutong pakinabang]] gaya ng sa rasyo ng mga output nito sa mga input sa bawat uri ng output, ito ay maaari pa ring mag-espesyalisa sa output kung ito ay may komparatibong pakinabang at kaya ay nakikinaban mula sa pakikipagkalakalan sa isang rehiyon na kulang sa anumang absolutong pakinabang ngunit may isang komparatibong pakinabang sa paglikha ng iba pa. Napagmasan na ang mataas na bolyum ng kalakalan ay nangyayari sa mga rehiyon kahit sa may pagpalapit sa isang katulad na teknolohiya at halao ng mga input na paktor kabilang ang mga mataas-na-sahod na mga bansa. Ito ay tumungo sa imbestigasyon ng mga ekonomiya ng [[mga pagbabalik sa iskala|iskala]] at [[mga ekonomiya ng aglomerasyon|aglomerasyon]] upang ipaliwanag ang espesyalisasyo sa pareho ngunit diperensiyadong mga linyang produkto sa kabuuang pakinabang ng mga respektibong nangangalakal na partido o mga rehiyon.<ref>[[Paul Krugman|Krugman, Paul R.]] (1980). "Scale Economies, Product Differentiation, and the Pattern of Trade", ''American Economic Review'', 70(5), pp. [http://www.princeton.edu/~pkrugman/scale_econ.pdf 950–59.]<br/> • William C. Strange, 2008, "urban agglomeration", ''The New Palgrave Dictionary of Economics'', 2nd Edition. [http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_U000064&q=agglomeration&topicid=&result_number=1 Abstract.]</ref> Ang pangkalahatang teoriya ng espesyalisasyon ay lumalapat sa kalakalan sa mga indibidwal, mga kabukiran, mga tagayari, mga tagabigay ng [[serbisyo (ekonomika)|serbisyo]] at mga [[ekonomiya]]. Sa bawat ng mga sistemang produksiyong ito, maaaring may tumutugong ''[[paghahati ng trabaho]]'' na iba't ibang mga pangkat ng trabaho na nag-eespesyalisa o tumutugong iba't ibang mga uri ng [[kapital (ekonomika)|kapital na kasangkapan]] at diperensiyadong mga paggamit ng [[lupain (ekonomika)|lupain]].<ref>• Groenewegen, Peter (2008). "division of labour", ''The New Palgrave Dictionary of Economics''. [http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_D000176&edition=current&q=division%20of%20labour&topicid=&result_number=1 Abstract.]<br/> • Johnson, Paul M. (2005).[http://www.auburn.edu/~johnspm/gloss/specialization "Specialization,"] ''A Glossary of Political Economy Terms''.<br/> • Yang, Xiaokai, and Yew-Kwang Ng (1993). ''Specialization and Economic Organization''. [http://books.google.com/books?id=xuG4AAAAIAAJ&q=%22Specialization+and+Economic+Organization.%22&dq=%22Specialization+and+Economic+Organization.%22&hl=en&ei=1ZxZTN_nMMKgnAeOjaWKCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA Description.] Amsterdam: North-Holland.</ref> Ang isang halimbawa na nagsasama ng mga katangian sa itaas ang isang bansa na nag-eespesyalisa sa produksiyon ng mga high-tech na kaalamang mga produkto gaya ng ginagawa ng mga maunlad na bansa at nakikipagkalakalan sa mga umuunlad na bansa para sa mga kalakal na nilikha sa mga pabrika kung saan ang trabaho ay relatibong mura at sagana na nagreresulta sa iba ibang gastos ng pagkakataon sa produksiyon. Kaya ang maraming kabuuang output at utilidad ay nagreresulta mula sa pag-eespesyalisa sa produksiyon at pakikipagkalakalan kesa sa kung ang bawt bansa ay lumikha ng sarili nitong mga produktong high-tech at low-tech. Ang teoriya at obserbasyon ay nagtakda ng mga kondisyon gaya ng mga [[presyo]]ng pamilihan ng mga output at ang mga produktibong input ay pumipili ng paglalaan ng mga input na paktor sa pamamagitan ng komparatibong pakinabang upang ang mababang gastos na mga input ay napupunta sa paglikha ng mga mababang gastos na output. Sa proseo, ang agregatong output ay maaaring tumaas bilang nagresultang produkto o ng [[disenyong mekanismo|disenyo]].<ref>[[Rondo Cameron|Cameron, Rondo]] (1993, 2nd ed.). ''A Concise Economic History of the World: From Paleolithic Times to the Present, Oxford, pp. 25, 32, 276–80.</ref> Ang gayong espesyalisasyon ng produksiyon ay lumilikha ng mga pagkakataon para sa [[mga pakinabang mula sa kalakalan]] kung saan ang mga may ari ng mapagkukunan ay nakikinabang mula sa kalakalan sa pagbebenta ng isang uri ng output para sa isa pang mas mataas na halagang mga kalakal. Ang isang sukat ng mga pakinabang ang ''tumaas na mga lebel ng sahod'' na maaaring tulungan ng kalakalan.<ref>• Samuelson, Paul A., and William D. Nordhaus (2004). ''Economics'',ch. 2, "Trade, Specialization, and Division of Labor" section, ch. 12, 15, "Comparative Advantage among Nations" section", "Glossary of Terms", Gains from trade.<br/> • Findlay, Ronald (2008). "comparative advantage", ''The New Palgrave Dictionary of Economics''. [http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_C000254&edition=current&q=comparative%20advantage&topicid=&result_number=1 Abstract.]<br/> • Kemp, Murray C. (1987). "gains from trade", ''[[The New Palgrave: A Dictionary of Economics]]'', v. 2, pp. 453–54.</ref>
===Suplay at pangangailangan===
===Paglago===
{{main|Ekonomiya|paglagong ekonomiko}}
Ang ekonomika ng paglago ay nag-aaral ng mga paktor na nagpapaliwanag ng [[paglagong ekonomiko]] na pagtaas ng output kada capita sa loob ng mahabang yugto ng panahon. Ang parehong mga paktor ay ginagamit upang ipaliwanag ang pagkakaiba sa lebel ng output kada capita sa pagitan ng mga bansa, sa partikular ay kung bakit ang ilang mga bansa ay lumalago ng mas mabilis kesa sa iba at kung ang mga bansa ay nagtatagpo sa parehong mga rate ng pagbabago. Ang pinaka pinag-aaralang mga paktor ay kinabibilangan ng rate ng pamumuhunan, [[sobrang populasyon|paglago ng populasyon]] at pagbabagong teknolohikal. Ang mga ito ay kinatawan sa mga anyong teoretikal at empirikal gaya ng sa neoklasiko at endohenyosong mga modelo ng paglago at sa pagkukwenta ng paglago.<ref>• Samuelson, Paul A., and William D. Nordhaus (2004). ''[[Economics (textbook)|Economics]]'', ch. 27, "The Process of Economic Growth" McGraw-Hill. ISBN 0-07-287205-5.<br/>
• [[Hirofumi Uzawa|Uzawa, H.]] (1987). "models of growth", ''[[The New Palgrave: A Dictionary of Economics]]'', v. 3, pp. 483–89.</ref>
===Siklo ng negosyo===
|
