Hapon: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 103.14.61.52 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Darwgon0801
Linya 112:
Ang panahong [[pyudal]] ng Hapon ay inilalarawan ng paglitaw at pananaig ng klase ng mga mandirigma na [[samurai]]. Noong 1185 kasunod ng pagkatalo ng liping [[Taira]] sa [[digmaang Genpei]] noong, ang samurai na si [[Minamoto no Yoritomo]] ay hinirang na [[shogun]] at nagtatag ng base ng kapangyarihan sa [[Kamakura]]. Pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang liping [[Hōjō]] ay umakyat sa kapangyarihan bilang mga regent ng mga shogun. Ang [[Budismong Zen]] ay ipinakilala mula sa Tsina sa panahong Kamakura at sumikat sa klaseng samurai. Pinaurong ng shogunatong Kamakura ang mga pananakop ng [[Mongol]] noong 1274 at 1281 ngunit kalaunang pinabagsak ni [[Emperador Go-Daigo]]. Si Go-Daigo ay natalo ni [[Ashikaga Takauji]] noong 1336. Itinatag ni Ashikaga Takauji ang shogunato sa Muromachi, Kyoto na nagpasimula na [[panahong Muromachi]] (1336–1573). Ang shogunatong Ashikaga ay nagkamit ng kaluwalhatian sa panahon ni [[Ashikaga Yoshimitsu]] at ang kulturang batay sa [[Budismong Zen]] ay umunlad. Sa kabilang dako, ang humaliling shogunatong Ashikaga ay nabigong kumontrol sa mga pyudal na daimyo o panginoon ng digmaan at ang isang [[digmaang sibil]] na [[Digmaang Ōnin]] na nagbubukas ng tumagal ng isang daan taong panahong [[Sengoku]]. Noong ika-16 siglo, ang mga mangangalakal at misyonaryong Heswita mula sa Portugal ay dumating sa Hapon sa unang pagkakataon na nagpasimula ng isang tuwirang palitang pang-kalakalan at pang-kultura sa pagitan ng Hapon at Kanluran. Sinakop ni [[Oda Nobunaga]] ang maraming ibang mga daimyo gamit ang mga baril at teknolohiyang Europeo. Pagkatapos niyang paslangin noong 1582, pinag-isa ng kanyang kahaliling si [[Toyotomi Hideyoshi]] ang bansang Hapon noong 1590. Dalawang beses na sinakop ni Hideyoshi ang Korea ngunit pagkatapos ng mga pagkatalo sa mga pwersang Korean at Tsinong Ming gayundin pagkatapos ng kamatayan ni Hideyoshi, ang mga hukbong Hapones ay umatras noong 1598. Ang panahong ito ay tinatawag na panahong Azuchi-Momoyama (1573–1603). Si [[Tokugawa Ieyasu]] ang regent para sa anak ni Hideyoshi at ginamit ang kanyang posisyon upang magkamit ng suportang militar at pampolitika. Si Ieyasu ay hinirang na shogun noong 1603 at itinatag ang shogunatong Tokugawa sa [[Edo]] sa modernong [[Tokyo]]. Ang shogunatong ito ay nagpatupad ng mga hakbang kabilang ang buke shohatto na isang kodigo ng pag-aasal upang kontrolin ang autonomosong daimyo. Noong 1639 ay ipinatpuad ang patakarang pakikipaghiwalay na sakoku o saradong bansa na tumagal ng 250 taon ng pagkakaisang pampolitika na kilala bilang [[panahong Edo]] (1603–1868). Ang pag-aaral ng mga agham na Kanluranin na kilala bilang [[rangaku]] ay nagpatuloy sa pamamagitan ng pakikipag-ugnayan sa Dutch enclave sa Dejima sa Nagasaki. Ang panahong ito ay nagpalitaw rin ng [[kokugaku]] o mga pambansang pag-aaral na pag-aaral ng Hapon ng mga Hapones.
=== Modernong panahon ===
Noong 31 Marso 1854, pwersahang binuksan ni [[Commodore Matthew Perry]] at ng "Black Ships" ng Hukbong Pandagat ng Estados Unidos ang Hapon sa panlabas na daigdig sa [[Kumbensiyon ng Kanagawa]]. Ang mga kalaunang kasunduan sa mga [[Mundong kanluranin|bansang Kanluranin]] sa panahong [[Bakumatsu]] ay nagdulot ng mga krisis ekonomiko at pampolitika. Ang pagbibitiw ng [[shogun]] ay humantong sa pagtatatag ng isang sentralisdong estado na pinagkakaisa ng Emperador o restorasyong Meiji. Sa pag-ampon ng Hapon ng mga institusyong pampolitika, hudisyal at militar ng [[Mundong kanluranin|Kanluranin]], ang [[Gabinete ng Hapon]] ay pinangasiwaan ng Konsehong Privy na ipinakilala ng [[Saligang Batas na Meiji]] at nagtipon ng [[Pambansang Diet|Imperyal na Diet]]. Ang pagpapanumbalik na Meiji ay nagpabago sa Imperyo ng Hapon tungo sa isang industriyalisadong pandaigdigang kapangyarihan na nagpursigi ng mga alitang militar upang palawakin ang impluwensiya nito. Pagkatapos ng [[Unang Digmaang Sino-Hapones]] (1894–1895) at [[Digmaang Ruso-Hapones]] (1904–1905), nakontrol ng Hapon ang Taiwan, Korea at katimugang kalahati ng [[Sakhalin]]. Ang maagang ika-20 siglo ay nakakita ng maikling panahon ng demokrasyang Taishō na napanaigan ng papalaking pagpapalawig at militarisasyon ng Hapon. Ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] ay pumayag sa Hapon sa panig ng mga nagwaging Alyado na palawakin ang teritoryo nito. Ito ay nagpatuloy sa pananakop ng [[Manchuria]] noong 1931. Dahil sa pagkundena ng ibang bansa sa pananakop ng Hapon, ang Hapon ay nagbitiw sa [[Liga ng mga Bansa]] pagkatapos ng dalawang taon. Noong 1936, ang Hapon ay lumagda sa Kasunduang Anti-Comintern sa [[Alemanya]]ng [[Nazi]]. Ang [[Kasunduang Tripartite]] noong 1940 ay gumawa sa Hapon na isa sa [[Kapangyarihang Aksis]]. Noong 1941, ang Hapon ay nakipagkasundo sa [[Kasunduang Neutralidad na Sobyet-Hapones]]. Sinakop ng [[Imperyo ng Hapon]] ang ibang mga bahagi ng [[Tsina]] noong 1935 na nagtulak sa [[Ikalawang Digmaang Sino-Hapones]] (1937–1945). Mabilis na nabihag ng Hukbong Imperyal na Hapones ang kabiserang [[Nanjing]] at isinagawa ang [[Masaker sa Nanking]]. Noong 1940, sinakop ng Imperyo ng Hapon ang Pranses na [[Indotsina]] na nagtulak sa Estados Unidos na maglagay ng [[embargo]] ng langis sa Hapon. Noong 7 Disyembre 1941, [[Pagsalakay sa Pearl Harbor|sinalakay ng Hapon ang baseng pandagat]] ng hukbo ng Estados Unidos sa [[Pearl Harbor]] at nagdeklara ng digmaan dito na nagtulak sa Estados Unidos upang pumasok sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Ang Pilipinas ay surpresang sinalakay ng mga Hapones noong 8 Disyembre 1941 mga 10 oras pagkatapos ng pag-atake sa Pearl Harbor sa Hawaii. Ang mga tagapagtanggol na Amerikano at Pilipino sa Bataan laban sa mga Hapones ay sumuko noong 9 Abril 1942 at napilitang magtiis sa [[Martsa ng Kamatayan sa Bataan]] kung saan ang mga 2,000 hanggang 10,000 Pilipino at mga 100 hanggang 650 Amerikano ay namatay o pinatay. Ang mga 13,000 nakaligtas ay sumuko sa Corregidor noong 5 Mayo 1942. Agad na binuwag ng mga autoridad na Hapones ang nakaraang pamahalaan ng Pilipinas sa ilalim ng Estados Unidos at itinatag ang isang bagong puppet na pamahalaan noong 1943 sa ilalim ni Pangulong [[Jose Laurel]]. Ang Hong Kong ay sumuko sa mga Hapones noong 25 Disyembre 1941. Sa [[Malaya]], napaatras ng mga Hapones ang hukbong alyado na binubuo ng mga pwersang British, Indian, Australian at Malay sa Singapore. Noong 15 Pebrero 1942, ang [[Labanan sa Singapore|Singapore ay bumagsak sa mga pwersang Hapones]] na nagdulot ng pinakamalaking pagsuko ng pinamunuan ng British na militar na personnel sa kasaysayan. Ang tinatayang mga 80,000 Indian, Australyano at British ay binihag. Pagkatapos ng pananakop ng Sobyet sa [[Manchuria]] at mga pagbagsak ng Estados Unidos ng mga bombang atomiko sa [[Hiroshima]] at [[Nagasaki]] noong 1945, ang Hapon ay umayon sa isang walang kondisyong pagsuko noong 15 Agosto 1945. Ang digmaan ay nagdulot ng maraming mga kamatayan sa Hapon at pagkasira ng industriya at imprastruktura nito. Ibinalik ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Mga Alyado ng Digmaan]] na pinamunuan ng Estados Unidos ang mga katutubong Hapones mula sa kolonya at mga kampong militar sa buong Asya. Ito ay malaking nag-alis ng Imperyo ng Hapon at nagbalik ng kalayaan sa mga sinakop nitong teritoryo. Nagtipon rin ang [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Mga Alyado]] ng isang Internasyonal na Tribunal na Miltaryo para sa Malayong Silangan noong 3 Mayo 1946 upang litisin ang ilang mga pinunong Hapones para sa mga [[krimeng pandigmaan]]. Gayunpaman, ang mga unit ng pananaliksik na hinggil sa bakterya gayundin ang mga kasapi ng Hukbong Imperyal ng Hapon na nasangkot sa digmaan ay napalaya mula sa paglilitis na kriminal ng Supreme Allied Commander sa kabila ng mga pagtawag sa paglilitis ng parehong pangkat. Noong 1947, ang isang bagong Saligang Batas ay nilikha sa Hapon na nagbibigay diin sa mga kasanayang liberal demokratiko. Ang pananakop ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Mga Alyado]] sa Hapon ay nagtapos sa [[Kasunduan sa San Francisco]] noong 1952 at ang Hapon ay pinagkalooban ng pagsapi sa [[United Nations]] noong 1956. Kalaunan ay nagkamit ang Hapon ng isang mabilis na paglago at naging ikalawang pinakamalaking ekonomiya sa buong mundo hanggang sa malampasan ng Tsina noong 2010.
 
kilala nyo ba ang pinaka cute na tao sa buong mundo? yun ay si ella
 
== Pamahalaan at politika ==