Confucianismo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Kinansela ang pagbabagong 1614067 ni 124.107.221.145 (Usapan)
Tatak: Undo
Laman, larawan, sanggunian
Linya 1:
{{Unreferenced|date=Nobyembre 2009}}
[[Talaksan:WuweiTemple.jpg|thumbnail|Isang templo ng Konpusyanismo sa [[Wuwei]], [[Republikang Popular ng Tsina]].]]
 
Ang '''Confucianismo'''<ref>{{cite web | url=http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/articles-on-c-n-a/article.php?i=86&igm= | title=Tungo sa Pagtuklas ng Isang Bagong Teorya sa Musika | publisher=National Commission for Culture and the Arts | date=4 Pebrero 2009 | accessdate=25 Hulyo 2014 | author=Santos, Ramon P.}}</ref> (Ingles: ''Confucianism''; [[Wikang Tsino|Tsino]]: 儒家; [[pinyin]]: rú jiā) ay isang sinaunang sistemang [[Etika|pang-etika]] at [[Pilosopiya|pampilosipiyang]] [[Tsina|Tsino]] na unang pinaunlad mula sa mga turo ni [[Confucius]], isang sinauang paham at pilosopong Tsino. Itinuturo nito ang tao ay sadyang itinulak ng tadhana upang makisalamuha sa kapwa tao sa lipunan. Kaya ang mga abnormal lamang at ang hindi "natural" na tao ang namumuhay sa labas ng mga pamayanan. Ang pakikisalamuha sa kapwa tao ang pinakamahalaga upang mabuhay sapagkat sa lipunan lamang malalaman ng tao sa lipunan ay tinatawag na "jen". Ipinaliwanag ang salitang ito bilang "pagiging mabuti at mapagbigay sa nangangailangan", "simpatya", "pusong makatao" at "makatuwid na kaugalian".<ref>http://www.religionfacts.com/confucianism</ref>
 
Kasama sa jen ang "pagnanais na makatulong sa iba na maabot nila ang kanilang hangarin'. Dahil dito, ipinanukala na KonpusyanismoConfucianismo ang tamang aksiyon na makikita sa pagtupad sa mga tungkulin sa [[lipunan]]: Pinuno at mga tagasunod; ama at anak; matandang kapatid at nakakabatang kapatid; asawang lalaki at asawang babae;at kaibigan sa kaibigan; at lahat ng relasyon maliban sa huli ay nangangahulugan ng pagkilala ng awtoridad ng isang tao sa nakabababa sa kanya. Subalit maisasakatuparan ng nagsabing awtoridad ng may responsibilidad at pagmamahal. Ang nakabababa ay may tungkulin sumunod nang may pagmamahal at katapatan sa nakakataas sa mantalang ang nakatataas ay may tungkuling magpakita ng responsibilidad ng may pagmamahal ng nakakababa sa kanya.
 
Ang KonpusyanismoConfucianismo ay ang pamamalakad ng [[tao]] sa halip na [[batas]]. Ang pagpapanatili ng kapayapaan at maayos na relasyon ay higit na mahalaga kaysa konsepto ng labis na pagpapairal ng karapatang pang tao. Pinahahalagahan ng Konpusyanismo ang pamilya bilang taga-hubog ng moralidad. Inihahalintulad ang [[pamilya]] sa isang paaralan kung saannatutuhan nang bata ang mga responsibilidad at pribilehiyo na mararanasan sa labas ng tahanan. Naniniwala rin ang mga maka-Konpusyanismo sa isang matagumpay na rebolusyon. Tinatawag itong "utos ng langit" (''mandate of heaven'') sa katauhan ng emperador. Bilang anak ng langit, nagiging matuwid para sa kanila ang mabilis na pagbabago maaaring gawin ng estado bilang utos ng langit.
 
== Kasaysayan ==
Si Confucius ay nagsilbing guro sa mga taong kabilang sa relihiyong ito. sa kanyang mahigit 40 taong pagtuturo, lubhang nakatulong ang kanyang mga akda. Ito ang obra niyang "Ang Limang Klasika". Una rito ang ''Shih Ching'' o Aklat ng mga Tula, ang ''Shuh Ching''o Aklat ng Kasaysayan. Mayroon ding ''I Ching'' o ang Aklat ng Panghuhula, ang ''Ch'un Ch'iu'' o Aklat ng Tagsibol at Taglagas, at ang huli ay ang ''Li Chi'' o ang Aklat ng Ritwal. Bukod pa sa pag-aaral ng kanyang mga aklat, binigyang-diin din ni Confucius ang paglinang ng katangiang maging isang tunay na "maginoo". Naniniwala si Confucius na ang katangiang ito ay mas malilinang sa loob ng paaralan o sa pamamagitan ng isang mabuting edukasyon. Makikita ito sa kanyang iba pang mga lathain. Tinagurian niya ang katangiang ito na pagiging isang "edukado" o ''Chuntzu''.
 
Binigyang-diin din ni Confucius ang usapin ng moralidad. Gayundin ang pamumuhay ng moralidad. Gayundin ang pamumuhay ng moderasyon at pamumuhay ng malayo sa kalabisan. Pangunahing interes din ni Confucius na ang pagsasaalang-alang sa tamang pagkilos at pananagutang nakabatay sa limang pangunahing pakikipag-ungnayan ng tao. Lahat ng ito ay makikita sa loob ng ng pamilyang nagbibigay-diin sa konsepto ng herarkiya (antas) na nagangahulugan ng pagsunod at respeto sa nakatataas at pagkilala naman sa karapatan at papel ng nakakababa.
 
== Ugnayang Pantao ==
Ang Lima na ugnayan ng tao ay ang mga sumusunod:
Tungkulin ng nasa ilalim na sundin at igalang ang nakatataassa kanya. Kapag ang paggalang na ito ay sinunod ng lahat, asahang magkakaroon ng katahimikan at katatagan sa lipunan.<ref>https://asiasociety.org/education/confucianism</ref> Bagama't magkapantay ang mga kaibigan (tingnan ang talaan), malinaw na sa Confucianismo may nakatataas at may nakabababa sa lipunan na dapat sundin.
1. Emperador sa nasasakupang mamamayan
{| class="wikitable"
2. Ama sa anak na lalaki
|+
3. Asawang lalaki sa asawang babae
!Nakatataas
4. Nakakatandang kapatid na lalaki sa nakababatang kapatid na lalaki
!Nakabababa
5. Kaibigan sa kaibigan
|-
|Namumuno
|Pinamumunuan
|-
|Ama
|Anak
|-
|Asawang Lalaki
|Asawang Babae
|-
|Kuya
|Nakababatang Kapatid
|-
|Kaibigan
|Kaibigan
|}
 
== Limang Haligi ng Confucianismo ==
 
Ginagamit ang mga haligi ng Confucianismo upang makatuto ang mga kailangan upang mamuhay nang mabuti.<ref>http://www.foreignercn.com/index.php?option=com_content&id=5047:the-five-constant-virtues-of-china&catid=1:history-and-culture&Itemid=114</ref>
Tungkulin ng nasa ilalim na sundin at igalang ang nakatataassa kanya. Kapag ang paggalang na ito ay sinunod ng lahat, asahang magkakaroon ng katahimikan at katatagan sa lipunan.
{| class="wikitable"
|+
!Haligi
!Sa Tsino
!Kahulugan
|-
|''Rén''
|仁
|Katauhan, Kabutihan
|-
|''Yì''
|義/义
|Katarungan
|-
|''Lǐ''
|禮/礼
|Batas ng Kalikasan
|-
|''Zhì''
|智
|Karunungan
|-
|''Xìn''
|信
|Karangalan
|}
[[Talaksan:Korean Confucianism-Chugyedaeje-01.jpg|alt=Ritwal sa Confucianismo, Korea.|thumb|304x304px|Ritwal sa Confucianismo, Korea.]]
 
== Sanggunian ==