Permian: Pagkakaiba sa mga binago

Ang panahong Permian ay nagwakas sa isang pinaka ekstensibong [[pangyayaring ekstinksiyon]] na naitala sa [[paleontolohiya]] na [[pangyayaring ekstinksiyong na Permian-Triasiko]]. Ang 90% hanggang 95% ng mga espesyeng marino ay naging [[ekstinkt]] gayundin ang 70% ng lahat ng mga organismong pang-lupain. Ito ang tanging alam na ekstinksiyong pang-masa ng mga [[insekto]]. <ref>http://geology.about.com/od/extinction/a/aa_permotrias.htm</ref><ref>http://www.kgs.ku.edu/Extension/fossils/massExtinct.html</ref> Ang pag-ahon mula sa pangyayaring Permian-Triasiko ay tumagal. Sa lupain, ang mga ekosistema ay tumagal ng 30 milyong taon upang makapanumbalik. <ref name="SahneyBenton2008RecoveryFromProfoundExtinction">{{cite journal|url=http://journals.royalsociety.org/content/qq5un1810k7605h5/fulltext.pdf|author=Sahney, S. and Benton, M.J.|year=2008|title=Recovery from the most profound mass extinction of all time|journal=Proceedings of the Royal Society: Biological|doi=10.1098/rspb.2007.1370|volume = 275|pages = 759–65|format=PDF|pmid=18198148|issue=1636|pmc=2596898}}</ref> May isa ring mahalagang ebidensiya na ang malawak na mga pagputok ng mga [[basaltong baha]] mula sa output na magmang tumagal ng mga libo libong taon sa ngayong [[Siberian Traps]] ay nag-ambag sa stress na pangkapaligiran na tumungo sa ekstinksiyong pang-masa. Ang nabawasang habitat na pang-baybayin at mataas na pagiging tuyo ay malamang nag-ambag rin. Batay sa halaga ng [[lava]] na tinatayang nalikha sa panahong ito, ang pinaka masahol na kasong senaryo ay ang pagpapatalik ng sapat na [[karbon dioksido]] mula sa mga pagputok upang magpataas na mga temperatura ng daigdig na limang digring Celsius.<ref name="palaeos.com"/> Ang isa pang hipotesis ay kinasasangkutan ng gaas [[hidrohenong sulpido]]. Ang mga porsiyon ng malalim na karagatan ay periodikong mawawalan ng lahat ng mga natunaw nitong [[oksiheno]] na pumapayag sa [[bakterya]] na namumuhay nang walang [[oksiheno]] na yumabong at lumikha ng gaas na hidrohenong sulpido. Kung ang sapat na hidrohenong sulpido ay natipon sa sonang anoreksiko, ang gaas ay maaaring tumaas sa [[atmospero]]. Ang mga gaas na nag-[[oksidasyon|ooksidisa]] sa atmospero ay wawasak sa gaas na nakalalason ngunit ang hidrohenong sulpido ay agad na kokonsumo ng lahat ng mga makukuhang gaas na atmospero upang baguhin ito. Ang mga lebel ng hidrohenong sulpido ay dramatikong tataas sa ilang mga daang taon. Ang pagmomodelo ng gayong pangyayari ay nagpapakita na ang gaas ay wawasak ng [[osona]] sa itaas na atmospero na papayag sa radiasyong [[ultraviolet]] na pumatay ng mga espesye na nakaligtas sa gaas na nakalalason.<ref name=Kump>{{cite journal|author=Kump, L.R., A. Pavlov, and M.A. Arthur|title=Massive release of hydrogen sulfide to the surface ocean and atmosphere during intervals of oceanic anoxia|journal=Geology|volume=33|issue=May|year=2005|pages=397–400|doi= 10.1130/G21295.1|bibcode=2005Geo....33..397K}}</ref> Siyempre, may mga espesyeng maaaring makapag-[[metabolismo|metabolisa]] ng hidrohenong sulipido. Ang isa pang hipotesis ay itinayo mula sa teoriyang pagputok na bahang basalot. Ang limang digring Celsius ay hindi sapat na taas ng mga temperatura ng daigdig upang ipaliwanag ang kamatayan ng 95% ng buhay. Ngunit ang gayong katamtamang pag-init ay maaaring mabagal na magpataas ng mga temperatura ng karagatan hanggang sa ang mga tumigas sa lamig na mga reservoir ng [[metano]](methane) sa ilalim ng sahig ng karagatan malapit sa mga baybayin(isang kasalukuyang pinupuntirya para sa isang bagong pinagkukunan ng enerhiya) ay natunaw na nagpapatalsik ng sapat na metano kasama sa mga pinaka makapangyarihang gaas na [[greenhouse]] sa atmospero upang magpataas ng mga temperatura ng daigdig ng karagdagang limang digring Celsius. Ang hipotesis na tumigas sa lamig na metano ay tumutulong na ipaliwanag ang tumaas na lebel ng [[karbon-12]] sa patong na hangganan ng Permian-Triasiko. Ito ay nakatutulong rin na ipaliwanag kung bakit ang unang yugto ng ng mga ekstinksiyon ng patong ay batay sa lupain, ang ikalawa ang batay sa tubig(at nagsisimula pagkatapos ng pagtaas ng mga lebel ng karbon-12) at ang ikatlo ay muling batay sa lupain. Ang mas spekulatibong hipotesis ang pagtaas ng [[radiasyon]] mula sa malapit na [[supernoba]] ay responsable sa mga ekstinksiyon. Ang mga [[trilobita]] na yumabong simula panahong [[KambriyanoCambrian]] ay sa wakas naging ekstinkns bago ang wakas ng Permian. Ang mga [[nautilus]] na isang espesye ng mga cephalopod nakagugulat na nakaligtas sa pangyayaring ito. Noong 2006, ang isang pangkat ng mga siyentipikong Amerikano mula sa [[The Ohio State University]] ay nag-ulat ng ebidensiya para sa isang posibleng malaking [[krater]] (bunganga) ng [[taeng-bituin]] na [[Lupaing krater na Wilkes) na may [[diametro]]ng 500 kilometro sa [[Antarctica]].<ref name="big bang">{{cite web| url=http://researchnews.osu.edu/archive/erthboom.htm| title=Big Bang in Antarctica – Killer Crater Found Under Ice| publisher=Ohio State University Research News| first=Pam Frost| last=Gorder| date=June 1, 2006}}</ref> Ang krater na ito ay matatagpuan sa lalim na 1.6 kilometro sa ilalim ng yelo ng Lupaing Wilkes sa silanganang Antartica. Ipinagpalagay ng mga siyentipiko na ang pagbanggang ito ay maaaring nagsanhi ng pangyayaring ekstinksiyon na Permian-Triasiko bagaman ang edad nito ay may braket lamang sa pagitan ng 100 milyon at 500 milyong taon ang nakalilipas. Kanila ring ipinagpalagay na maaaring nag-ambag sa isang paraan sa paghihiwalay ng [[Australia]] mula sa masa ng lupaing [[Antarctica]] na parehong bahagi superkontinenteng [[Gondwana]]. Ang mga lebel ng paghahati ng [[iridiyo]] at [[quartz]] sa patong na Permian-[[Triasiko]] ay hindi lumalapit sa mga nasa patong na [[hangganang Kretaseyoso-Paleohene]]. Kung ang isang mas higit na proporsiyon ng mga espesye at mga indibidwal na organismo ay naging ekstinkt sa panahong Permian-Triasiko, ito ay nagbigay duda sa pagbangga ng bulalakaw sa paglikha ng Kretasyoso Paleohene. May karagdagang pagdududa sa teoriyang ito batay sa mga [[fossil]] sa [[Greenland]] na nagpapakita ng unti unting ekstinksiyon na tumagal ng mga 80,000 taon na may tatlong mga natatanging mga yugto. Maraming mga siyentipo ay nangangatwirang ang pangyayaring Permian-Triasiko ay sanhi ng kombinasyon ng ilan o lahat ng mga hipotesis sa itaas at iba pang mga paktor. Ang pagkakabuo ng [[Pangaea]] ay nagpabawas ng bilang mga habitat na pang-baybayin at maaaring nag-ambag sa ekstinksiyon ng marmaing mga [[klado]].