Amphibia: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m sp Triassic (via JWB) |
m sp Paleozoic (via JWB) |
||
Linya 25:
Sa wakas ng panahong Deboniyano ({{Ma|360}}), ang mga dagat, ilog at lawa ay napupuno ng buhay ngunit ang lupain ang sakop ng mga sinaunang halaman at hindi naglalaman ng mga bertebrata <ref name="Spoczynska"/> bagaman nagagawang minsan ng ilan gaya ng ''[[Ichthyostega]]'' na alisin ang mga sarili nito sa tubig.<ref>{{cite web |url=http://tolweb.org/Ichthyostega |title=''Ichthyostega'' |author=Clack, Jennifer A. |date=2011 |work=Tree of Life web project |accessdate=2012-09-29}}</ref> Sa simulang [[Carboniferous]]({{Ma|360|345}}), ang klima ay naging basa at katamtamang inito. Ang mga malawak na lusak ay umunlad ng mga [[moss]], [[fern]], [[horsetail]] at [[calamites]]. Ang mga humihinga ng hanging mga [[arthropod]] ay nagsimulang mag-ebolb at sumakop sa lupain kung saan ang mga ito ay nagbigay ng pagkain para sa mga karniborosong ampibyan na nagsimulang umahon mula sa mga katubigan. Walang ibang mga [[tetrapoda]] sa lupain at ang mga ampibyan ay nasa taas ng kadenang pagkain na sumasakop sa posisyong ekolohikal na kasalukuyang hinahawakan ng mga [[buwaya]]. Bagaman may mga hita at may kakayahang makahinga ng hangi, ang karamihan ay mayroon pa ring makitid na katawan at malakas na buntot.<ref name="Spoczynska">{{cite book |title=Fossils: A Study in Evolution |last=Spoczynska |first=J. O. I. |year=1971 |publisher=Frederick Muller Ltd |isbn=0-584-10093-0 |pages=120–125 }}</ref> Ang mga ito ang mga nangungunang maninila sa lupain at minsang umaabot ng ilang mga metro sa haba at sumisila ng mga malalaking insekto ng panahong ito at maraming mga uri ng isda sa tubig. Ang mga ito ay nangailangan pa ring bumalik sa tubig upang mangitlog ng mga itlog na walang shell at kahit ang mga modernong ampibyan ay may isang buong larvang pangtubig na yugto na may mga hasang tulad ng mga ninunong isda. Ang pageebolb ng ng itlog na [[amniota|amniotiko]] na pumipigil sa nabubuong embryo na matuyo ang pumayag sa mga [[reptilya]] na magparami sa lupain at tumungo sa pananaig ng mga ito sa panahong sumunod.<ref name="evoamphib"/> Sa panahong [[Triassic]] ({{Ma|250|200}}), ng mga reptilya ay nagsimulang makipagtunggali sa mga ampibyan na tumungo sa pagbawas ng parehong sukat ng mga ampibyan at ang kahalagaan ng mga ito sa biospero. Ayon sa [[fossil]] rekord, ang [[Lissamphibia]] na kinabibilangan ng lahat ng mga modernong ampibyan at ang natatanging nakapagpatuloy na lipi ay maaaring sumanga mula sa mga ekstinkt na pangkat na [[Temnospondyli]] at [[Lepospondyli]] sa isang panahon sa pagitan ng Huling [[Carboniferous]] at Simulang [[Triasiko]]. Ang relatibong kakulangan ng ebidensiyang fossil ay humahadlang sa tumpak na pagpepetsa <ref name="preamphib">{{cite web |url=http://dinosaurs.about.com/od/otherprehistoriclife/a/prehistoric-amphibians.htm |title=Prehistoric amphibians |author=Strauss, Bob |publisher=About.com |accessdate=2012-09-30}}</ref> ngunit ang karamihan ng mga kamakailang pag-aaral molekular batay sa [[multilocus sequence typing]] ay nagmumungkahi ng isang pinagmulan mula sa panahong Carboniferous hanggang Simulang [[Permian]] ng mga nabubuhay na ampibyan.<ref>{{cite journal|last=San Mauro|first=D. |year=2010|title=A multilocus timescale for the origin of extant amphibians|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution |volume=56 |pages=554–561 |doi=10.1016/j.ympev.2010.04.019 |pmid=20399871|issue=2}}</ref>
[[Talaksan:Eryops - National Museum of Natural History - IMG 1974.JPG|thumb|alt=''Eryops''|Isang matanda at larva ng ''[[Eryops]]'']]
Ang mga pinagmula at relasyong [[ebolusyon]]aryo sa pagitan ng tatlong mga pangunahing pangkat ng ampibyan ay isang paksa ng debate. Ang isang piloheniyang molekular noong 2005 batay sa analisis ng [[Ribosomal DNA|rDNA]] ay nagmumungkahi na ang mga [[salamander]] at [[caecilian]] ang pinakamalapit na magkaugnay sa bawat isa kesa sa mga [[palaka]]. Lumilitaw rin na ang [[ebolusyong diberhente|diberhensiya]] ng mga tatlong pangkat ay nangyari sa panahong [[
== Mga sanggunian ==
|