Kristiyanismo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 112.205.142.136 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni CommonsDelinker
Tatak: Rollback
Linya 11:
== Kasaysayan==
{{seealso|Unang Pitong Konsehong Ekumenikal|Simbahang Katoliko Romano#Kasaysayan|l2=Kasaysayan ng Simbahang Romano Katoliko}}
Ang pinaniniwalaan (ng mga Kristiyano) na tagapagtatag ng Kristiyanismo na si [[Hesus]] ay pinaniwalaang ipinanganak sa Romanong Judea sa pagitan ng 7 BCE at 2 CE.<ref>Rahner (page 731) states that the consensus among historians is ''c.'' 4 BC/BCE. Sanders supports ''c.'' 4 BC/BCE. Vermes supports ''c.'' 6/5 BC/BCE. Finegan supports ''c.'' 3/2 BC/BCE. Sanders refers to the general consensus, Vermes a common 'early' date, Finegan defends comprehensively the date according to early Christian traditions.</ref> Ang Kristiyanismo ay nagsimulang kumalat mula sa Herusalem tungo sa mga lugar gaya ng Syria, Assyria, Mesopotamia, Phoenicia, Asia Minor, Jordan at Ehipto. Ang Kristiyanismo ay ginawang opisyal na relihiyon ng estado ng [[Armenia]] noong 301 CE, [[Georgia]] noong 319 CE, [[Imperyong Aksumnite]] noong 325 CE at ng [[imperyo Romano]] noong 380 CE. Ang mga kondisyon sa [[imperyo Romano]] ay nagpadali sa pagkalat ng mga bagong ideya. Ang mga mahuhusay na lansangan at mga daanang pantubig ay pumayag sa madalíng paglalakbay samantalang ang [[Pax Romana]] ay gumawa sa paglalakbay mula sa isang rehiyon tungo sa isa pa na ligtas. Ang mga sinaunang Kristiyano ay nakaakay ng mga pamayanang [[Hudaismo|Hudyo]] sa buong [[Dagat Meditteraneo]].<ref name=chadwickhenry23and24/><ref name="Hitchcock 281">Hitchcock, ''Geography of Religion'' (2004), p. 281, quote: "By the year 100, more than 40&nbsp;Christian communities existed in cities around the Mediterranean, including two in North Africa, at Alexandria and Cyrene, and several in Italy."</ref> Bagaman ang karamihan ng mga naakay sa Kristiyanismo ay mula sa Imperyo Romano, ang mga kilalang pamayanang Kristiyano ay itinatag rin sa [[Armenia]], [[Iran]] at sa kahabaan ng [[Baybaying Malabar]].<ref name="AFM">A.E. Medlycott, ''India and The Apostle Thomas'', pp.1-71, 213-97; M.R. James, ''Apocryphal New Testament'', pp.364-436; Eusebius, ''History'', chapter 4:30; J.N. Farquhar, ''The Apostle Thomas in North India'', chapter 4:30; V.A. Smith, ''Early History of India'', p.235; L.W. Brown, ''The Indian Christians of St. Thomas'', p.49-59</ref><ref>http://www.stthoma.com/</ref> Ang bagong [[relihiyon]] na Kristiyanismo ay pinakamatagumpay sa mga lugar na urbano at kumalat muna sa mga [[alipin]] at mga tao na may mabababang mga katayuan sa lipunan.<ref>McMullen, pp. 37, 83.</ref>
===Unang siglo===
====Alitan sa pagitan ng mga pinunong Kristiyano====
Sa simula, ang [[Hudaismo]] at Kristiyanismo ayon sa mga iskolar ay hindi pa hiwalay at ang mga Kristiyano ay sumasambang kasáma ng mga Hudyo na tinatawag ng mga historyan na [[Hudyong Kristiyano]] gaya ng mga [[Ebionita]]. Ang mga Hudyong Kristiyano ang bumubuo sa karamihan ng mga Kristiyano sa unang siglo ng Kristiyanismo at sumusunod pa rin sa mga Kautusan ni [[Moises]] ayon sa [[Mga Gawa ng mga Apostol]].<ref name="Davidson115">Davidson, ''The Birth of the Church'' (2005), p. 115</ref> Gayunpaman, dahil ang mga ibang Kristiyano ay nagsimulang umakay sa mga [[hentil]] (hindi Hudyo), nagkaroon ng alitan sa pagitan ng mga Kristiyano kung dapat pang sundin ng mga [[hentil]] (hindi-Hudyo) ang mga kautusan ni Moises. Upang malutas ang mga magkakatunggaling pananaw tungkol sa Kautusan ni Moises, ang [[konseho ng Herusalem]] ay tinipon ng mga haligi ng iglesia (simbahan) na sina Pedro at Santiago ({{bibleverse||Galacia|2:9}}). Nagpasya si [[Santiago ang Makatarungan]] na ang mga [[hentil]] (hindi-Hudyo) ay maaaring maging mga Kristiyano nang hindi sumusunod sa ''ilang'' mga kautusan ni Moises gaya ng pagtutuli ngunit ''kailangan'' pa ring silang sumunod sa ilang mga kautusan ni Moises gaya ng paglayo sa ''mga pagkaing inihandog sa mga diyos-diyosan at binigti at dugo, imoralidad...sapagkat ang kautusan ni Moises ay ipinapangaral sa bawat lungsod mula pa nang unang panahon at binabasa ito sa mga sinagoga bawat araw ng Sabat'' ({{bibleverse2|Mga|Gawa|15:20-21}}).<ref name= "chadwick37">Chadwick, Henry, p. 37.</ref> Gayunpaman, ayon {{bibleverse2|Mga|Gawa|16:3-4}}, tinuli ni Pablo si Timoteo at sa pagtahak nila sa mga lungsod, ibinigay nila Pablo sa mga iglesia ang pinagpasiyahan ng mga [[apostol]] at ng mga nakakatanda sa [[konseho ng Herusalem]] na kanilang dapat sundin.<ref name=chadwickhenry23and24>Chadwick, Henry, pp. 23–24.</ref><ref name=macculloch109>MacCulloch, ''Christianity'', p. 109.</ref><ref name="Davidson149">Davidson, ''The Birth of the Church'' (2005), p. 149</ref> Ang alitan tungkol sa pagsunod sa Kautusan ni Moises ay hindi natapos sa [[konseho ng Herusalem]]. Ayon sa {{bibleverse|Mga|Gawa|21:17-25}}, nabalitaan ng mga Hudyo patungkol kay Pablo, ''na tinuturuan mo ang lahat ng mga Hudyo na nasa mga hentil, ng pagtalikod kay Moises. Sinabi mo na huwag tuliin ang kanilang mga anak, ni mamuhay ng ayon sa mga kaugalian...Dalisayiin mo ang iyong sarili kasama nila. Bayaran mo ang kanilang magugugol upang magpaahit sila ng kanilang mga ulo. Upang malaman ng lahat na hindi totoo ang mga bagay na nabalitaan nila patungkol sa iyo. At malalaman din na ikaw ay lumalakad ng maayos na tumutupad ng kautusan.''". Ayon sa {{bibleverse2||Galacia|2:11-14}}, kinompronta at sinaway ni Pablo si [[Pedro]] dahil sa pamimilit ni Pedro sa mga hentil na sumunod sa kautusan ni Moises. Taliwas sa pinagpasyahan sa [[Konseho ng Herusalem]] na bawal kainin ang pagkaing inihandog sa diyos-diyosan, binigti at dugo, isinaad ni Pablo sa {{bibleverse|1|Corinto|10:25}}, "''anumang ipinagbibili sa pamilihan ay kainin ninyo"''.<ref>I Corinthians: a new translation Volume 32 Anchor Bible William Fridell Orr, James Arthur Walther - 1976 "Paul's openness regarding dietary restrictions raises again the question of the connection with the decrees of the council at Jerusalem (Acts 15:29; Introduction, pp. 63–65). There is no hint here of an apostolic decree involving food."</ref><ref>Gordon D. Fee ''The First Epistle to the Corinthians'' 1987 p480 "Paul's "rule" for everyday life in Corinth is a simple one: "Eat anything19 sold in the meat market""</ref> at sa {{bibleverse|1|Corinto|8:4-8}} ay "''hindi tayo nagiging katanggap-tanggap sa Diyos sa pamamagitan ng pagkain''". Ang pagkain ng mga inihandog sa diyos-diyosan ay ipinagbawal rin ni [[Hesus]] sa {{bibleverse||Pahayag|2:20,14}}.