Malaybalay: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary |
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "Malaybalay" |
||
Linya 1:
<span data-segmentid="132" class="cx-segment" id="cxmwAw" data-source="mwAw" data-cx-state="mt" data-cx-mt-provider="Yandex" data-cx-weight="14" style="min-height: 1907px;" data-cx-draft="true" contenteditable="true">Roland Deticio</span>
'''Malaybalay''', opisyal bilang '''Lungsod ng Malaybalay''', ({{lang-ceb|Dakbayan sa Malaybalay}}; [[Wikang Binukid|Bukid]]: ''Banuwa ta Malaybalay''), o sa simpleng tpangalan bilang '''Malaybalay City''', ay isang 1st class na [[Mga lungsod ng Pilipinas|lungsod]] at kabisera ng mga [[Mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ng {{PH wikidata|province}}, {{PH wikidata|country}}. Ayon sa 2015 census, ito ay may populasyon ng 174,625 mga tao.{{PH census|current}}
Ito ay dating bahagi ng lalawigan ng [[Misamis Oriental]] bilang isang munisipal na distrito sa huli ika-19 siglo. Nang ang mga espesyal na lalawigan ng Agusan (ngayon [[Agusan del Norte]] at [[Agusan del Sur]]) at ang mga lalawigan (Bukidnon) ay nilikha noong 1907, ang Malaybalay ay itinalaga bilang ang kabisera ng Bukidnon. Ito ay pormal na naitatag bilang isang bayan sa oktubre 19, 1907 at naging isang lungsod noong pebrero 11, 1998 sa bisa ng ''Republic Act 8490''.<ref name="webprofile">[http://elgu.ncc.gov.ph/ecommunity/malaybalay/index.php?option=content&task=view&id=11&Itemid=33 Malaybalay City Profile]{{dead link|date=January 2018|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>
Ang Lungsod ng Malaybalay ang sentro ng pagdaraus ng Kaamulan Festival, na ginaganap taun-taon mula sa kalagitnaan ng pebrero-Marso 10.<ref name="events">[https://archive.is/20071024212151/http://elgu.ncc.gov.ph/ecommunity/malaybalay/index.php?option=content&task=view&id=16&Itemid=39 Cultural and Historical Sites & Events]</ref>
== Pinagmulan ng salita ==
Ang Malaybalay ay mula sa isang [[Wikang Sebwano|Cebuano]] na parirala na kung saan ay nangangahulugang "bahay ng mga [[Mga Malay|Malay]]".
== Heograpiya ==
[[Talaksan:Malaybalay_City_Highway.jpg|left|thumb|300x300px| Ang view ng Sayre Highway at ang bayan ng Malaybalay mula Sumpong - Poblacion hangganan.]]
Ang Lungsod ng Malaybalay na kabisera ng lungsod ng [[Bukidnon]], ay nasa gitnang bahagi ng lalawigan. Ito ay napapalibutan sa silangan ng bayan ng [[Cabanglasan, Bukidnon|Cabanglasan]] at ang Pantaron Range, na naghihiwalay sa Bukidnon mula sa lalawigan ng Agusan del Sur at [[Davao del Norte]]; sa kanluran ang munisipalidad ng [[Lantapan, Bukidnon|Lantapan]] at Bundok ng Kitanglad; sa hilaga ang munisipalidad ng [[Impasugong]]; at sa timog ay ang [[Valencia, Bukidnon|Valencia City]] at ang munisipalidad ng [[San Fernando, Bukidnon|San Fernando]].<ref name="popcom">{{Cite web|url=http://www.popcom.gov.ph/regions/10/Malaybalay%20%20Profile.htm|title=Commission on Population - Malaybalay City Profile|access-date=2008-04-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20080828205446/http://www.popcom.gov.ph/regions/10/Malaybalay%20%20Profile.htm#Physical|archive-date=2008-08-28|dead-url=yes|df=}}</ref><ref name="iaea">{{cite web|last=Sombrito|first=Elvira|title=Soil Redistribution Studies Using Fallout 137Cs|url=http://www.iaea.org/programmes/nafa/d1/mtc/report-180804-ii-3.4.pdf|publisher=International Atomic Energy Agency|accessdate=9 September 2010}}{{dead link|date=January 2018|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>
Ang pinakamalapit na pier at mga paliparan sa [[Cagayan de Oro|Cagayan de Oro City]], na kung saan ay 91 kilometro ang layo.
=== Klima ===
{| class="wikitable collapsible" style="width: 100%; text-align: center; line-height: 1.2em; margin: auto auto 10px;"
! colspan="14" id="330" |Climate data for Malaybalay, Bukidnon (1981–2010, extremes 1949–2012)
|- id="332"
! id="333" scope="row" |Month
! id="335" scope="col" |Jan
! id="337" scope="col" |Feb
! id="339" scope="col" |Mar
! id="341" scope="col" |Apr
! id="343" scope="col" |May
! id="345" scope="col" |Jun
! id="347" scope="col" |Jul
! id="349" scope="col" |Aug
! id="351" scope="col" |Sep
! id="353" scope="col" |Oct
! id="355" scope="col" |Nov
! id="357" scope="col" |Dec
! id="359" scope="col" style="border-left-width:medium" |Year
|- id="361" style="text-align: center;"
! id="362" scope="row" style="height: 16px;" |Record high °C (°F)
| id="364" style="background: #FF3300; color:#000000;" |34.0<br /> (93.2)
| id="366" style="background: #FF2B00; color:#000000;" |35.2<br /> (95.4)
| id="368" style="background: #FF2900; color:#000000;" |35.5<br /> (95.9)
| id="370" style="background: #FF2400; color:#000000;" |36.2<br /> (97.2)
| id="372" style="background: #FF2400; color:#000000;" |36.2<br /> (97.2)
| id="374" style="background: #FF3300; color:#000000;" |34.0<br /> (93.2)
| id="376" style="background: #FF3A00; color:#000000;" |33.0<br /> (91.4)
| id="378" style="background: #FF3700; color:#000000;" |33.5<br /> (92.3)
| id="380" style="background: #FF3300; color:#000000;" |34.0<br /> (93.2)
| id="382" style="background: #FF3300; color:#000000;" |34.0<br /> (93.2)
| id="384" style="background: #FF2E00; color:#000000;" |34.8<br /> (94.6)
| id="386" style="background: #FF3600; color:#000000;" |33.6<br /> (92.5)
| id="388" style="background: #FF2400; color:#000000; border-left-width:medium" |36.2<br /> (97.2)
|- id="390" style="text-align: center;"
! id="391" scope="row" style="height: 16px;" |Average high °C (°F)
| id="393" style="background: #FF5600; color:#000000;" |29.0<br /> (84.2)
| id="395" style="background: #FF5300; color:#000000;" |29.4<br /> (84.9)
| id="397" style="background: #FF4B00; color:#000000;" |30.6<br /> (87.1)
| id="399" style="background: #FF4300; color:#000000;" |31.7<br /> (89.1)
| id="401" style="background: #FF4600; color:#000000;" |31.2<br /> (88.2)
| id="403" style="background: #FF5000; color:#000000;" |29.8<br /> (85.6)
| id="405" style="background: #FF5600; color:#000000;" |29.0<br /> (84.2)
| id="407" style="background: #FF5500; color:#000000;" |29.1<br /> (84.4)
| id="409" style="background: #FF5200; color:#000000;" |29.5<br /> (85.1)
| id="411" style="background: #FF5200; color:#000000;" |29.6<br /> (85.3)
| id="413" style="background: #FF4F00; color:#000000;" |30.0<br /> (86)
| id="415" style="background: #FF5200; color:#000000;" |29.5<br /> (85.1)
| id="417" style="background: #FF4F00; color:#000000; border-left-width:medium" |29.9<br /> (85.8)
|- id="419" style="text-align: center;"
! id="420" scope="row" style="height: 16px;" |Daily mean °C (°F)
| id="422" style="background: #FF7C00; color:#000000;" |23.4<br /> (74.1)
| id="424" style="background: #FF7C00; color:#000000;" |23.5<br /> (74.3)
| id="426" style="background: #FF7700; color:#000000;" |24.1<br /> (75.4)
| id="428" style="background: #FF7200; color:#000000;" |24.9<br /> (76.8)
| id="430" style="background: #FF7100; color:#000000;" |25.1<br /> (77.2)
| id="432" style="background: #FF7500; color:#000000;" |24.5<br /> (76.1)
| id="434" style="background: #FF7800; color:#000000;" |24.0<br /> (75.2)
| id="436" style="background: #FF7900; color:#000000;" |23.9<br /> (75)
| id="438" style="background: #FF7700; color:#000000;" |24.1<br /> (75.4)
| id="440" style="background: #FF7700; color:#000000;" |24.2<br /> (75.6)
| id="442" style="background: #FF7600; color:#000000;" |24.3<br /> (75.7)
| id="444" style="background: #FF7900; color:#000000;" |23.9<br /> (75)
| id="446" style="background: #FF7700; color:#000000; border-left-width:medium" |24.2<br /> (75.6)
|- id="448" style="text-align: center;"
! id="449" scope="row" style="height: 16px;" |Average low °C (°F)
| id="451" style="background: #FFA246; color:#000000;" |17.9<br /> (64.2)
| id="453" style="background: #FFA44A; color:#000000;" |17.6<br /> (63.7)
| id="455" style="background: #FFA44A; color:#000000;" |17.6<br /> (63.7)
| id="457" style="background: #FFA143; color:#000000;" |18.1<br /> (64.6)
| id="459" style="background: #FF9A35; color:#000000;" |19.1<br /> (66.4)
| id="461" style="background: #FF9934; color:#000000;" |19.2<br /> (66.6)
| id="463" style="background: #FF9B38; color:#000000;" |18.9<br /> (66)
| id="465" style="background: #FF9C39; color:#000000;" |18.8<br /> (65.8)
| id="467" style="background: #FF9D3B; color:#000000;" |18.7<br /> (65.7)
| id="469" style="background: #FF9B38; color:#000000;" |18.9<br /> (66)
| id="471" style="background: #FF9D3C; color:#000000;" |18.6<br /> (65.5)
| id="473" style="background: #FF9F40; color:#000000;" |18.3<br /> (64.9)
| id="475" style="background: #FF9E3E; color:#000000; border-left-width:medium" |18.5<br /> (65.3)
|- id="477" style="text-align: center;"
! id="478" scope="row" style="height: 16px;" |Record low °C (°F)
| id="480" style="background: #FFCD9B; color:#000000;" |11.7<br /> (53.1)
| id="482" style="background: #FFD9B3; color:#000000;" |10.0<br /> (50)
| id="484" style="background: #FFCB97; color:#000000;" |12.0<br /> (53.6)
| id="486" style="background: #FFC790; color:#000000;" |12.5<br /> (54.5)
| id="488" style="background: #FFBD7C; color:#000000;" |14.0<br /> (57.2)
| id="490" style="background: #FFC78F; color:#000000;" |12.6<br /> (54.7)
| id="492" style="background: #FFBC79; color:#000000;" |14.2<br /> (57.6)
| id="494" style="background: #FFB66E; color:#000000;" |15.0<br /> (59)
| id="496" style="background: #FFB46A; color:#000000;" |15.3<br /> (59.5)
| id="498" style="background: #FFB76F; color:#000000;" |14.9<br /> (58.8)
| id="500" style="background: #FFC388; color:#000000;" |13.1<br /> (55.6)
| id="502" style="background: #FFC790; color:#000000;" |12.5<br /> (54.5)
| id="504" style="background: #FFD9B3; color:#000000; border-left-width:medium" |10.0<br /> (50)
|- id="506" style="text-align: center;"
! id="507" scope="row" style="height: 16px;" |Average rainfall mm (inches)
| id="509" style="background: #2AFF2A; color:#000000;" |142.5<br /> (5.61)
| id="511" style="background: #51FF51; color:#000000;" |106.1<br /> (4.18)
| id="513" style="background: #57FF57; color:#000000;" |112.5<br /> (4.43)
| id="515" style="background: #4CFF4C; color:#000000;" |115.6<br /> (4.55)
| id="517" style="background: #00AE00; color:#FFFFFF;" |224.8<br /> (8.85)
| id="519" style="background: #003000; color:#FFFFFF;" |313.5<br /> (12.34)
| id="521" style="background: #003000; color:#FFFFFF;" |323.3<br /> (12.73)
| id="523" style="background: #004700; color:#FFFFFF;" |294.4<br /> (11.59)
| id="525" style="background: #003000; color:#FFFFFF;" |315.7<br /> (12.43)
| id="527" style="background: #003000; color:#FFFFFF;" |314.7<br /> (12.39)
| id="529" style="background: #00EE00; color:#000000;" |176.1<br /> (6.93)
| id="531" style="background: #3CFF3C; color:#000000;" |130.7<br /> (5.15)
| id="533" style="background: #00B800; color:#FFFFFF; border-left-width:medium" |2,569.9<br /> (101.18)
|- id="535" style="text-align: center;"
! id="536" scope="row" style="height: 16px;" |Average rainy days (≥ 0.1 mm)
| id="538" style="background: #3939FF; color:#FFFFFF;" |16
| id="540" style="background: #4E4EFF; color:#FFFFFF;" |13
| id="542" style="background: #5E5EFF; color:#FFFFFF;" |13
| id="544" style="background: #6666FF; color:#FFFFFF;" |12
| id="546" style="background: #2020FF; color:#FFFFFF;" |18
| id="548" style="background: #0000D8; color:#FFFFFF;" |23
| id="550" style="background: #0000D5; color:#FFFFFF;" |24
| id="552" style="background: #0000EE; color:#FFFFFF;" |22
| id="554" style="background: #0000CC; color:#FFFFFF;" |24
| id="556" style="background: #0000E2; color:#FFFFFF;" |23
| id="558" style="background: #1919FF; color:#FFFFFF;" |18
| id="560" style="background: #3939FF; color:#FFFFFF;" |16
| id="562" style="background: #1616FF; color:#FFFFFF; border-left-width:medium" |222
|- id="564" style="text-align: center;"
! id="565" scope="row" style="height: 16px;" |Average relative humidity (%)
| id="568" style="background: #0000B8; color:#FFFFFF;" |85
| id="570" style="background: #0000BC; color:#FFFFFF;" |84
| id="572" style="background: #0000C8; color:#FFFFFF;" |81
| id="574" style="background: #0000CB; color:#FFFFFF;" |80
| id="576" style="background: #0000C0; color:#FFFFFF;" |83
| id="578" style="background: #0000B5; color:#FFFFFF;" |86
| id="580" style="background: #0000AD; color:#FFFFFF;" |88
| id="582" style="background: #0000AD; color:#FFFFFF;" |88
| id="584" style="background: #0000AD; color:#FFFFFF;" |88
| id="586" style="background: #0000AD; color:#FFFFFF;" |88
| id="588" style="background: #0000B5; color:#FFFFFF;" |86
| id="590" style="background: #0000B8; color:#FFFFFF;" |85
| id="592" style="background: #0000B8; color:#FFFFFF; border-left-width:medium" |85
|- id="594"
| colspan="14" id="595" style="text-align:center;font-size:95%;" |Source: [[Pangasiwaan ng Pilipinas sa Serbisyong Atmosperiko, Heopisiko, at Astronomiko|PAGASA]]<ref name="PAGASAnormals">
<cite class="citation web">[https://web.archive.org/web/20181018043345/https://data.gov.ph/sites/default/files/pagasanormvalmalaybukid1981-2010.csv "Malaybalay City, Bukidnon Climatological Normal Values"]. Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration. Archived from [https://data.gov.ph/?q=dataset/climatological-normal-values/resource/d251612b-274e-40af-ba35-61a7bd08a3ab the original] on 18 October 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 October</span> 2018</span>.</cite><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles></ref><ref name="PAGASAextremes">
<cite class="citation web">[https://web.archive.org/web/20181018043425/https://data.gov.ph/sites/default/files/pagasaclimextrmalaybukidnon.csv "Malaybalay City, Bukidnon Climatological Extremes"]. Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration. Archived from [https://data.gov.ph/?q=dataset/climatological-extremes/resource/b45e86b3-434a-4314-9aae-6cfb6933af23 the original] on 18 October 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 October</span> 2018</span>.</cite><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles></ref>
|}
=== Lupain ===
Ang kabuuang lawak ng lungsod ay 96,919 hectares (239,490 acres), kung saan 13% ng kabuuang lugar ng Bukidnon ang nasasakupan. Tinatayang 65% kalupaan ay nauuri bilang forestland/timberland at ang natitirang 35% ay hindi maaring gamitin sa agrikultura o para sa industriya.
== Demograpya ==
[[Talaksan:Ph_bukidnon_malaybalay_city_historical_pop_growth1918-2007.PNG|left|thumb|Pangkasaysayan paglago ng populasyon ng Malaybalay City, 1918-2007]]
[[Wikang Sebwano|Cebuano]] at ang [[Wikang Binukid|Bukid]] ay ang mga umiiral na medium ng komunikasyon sa lungsod. Higit sa kalahati ng populasyon ng lungsod ay mga katutubong nagsasalita ng wikang ito. Iba pang mga mga wika tulad ng mga [[Wikang Mëranaw|Maranao]] ay sinasalita sa pamamagitan ng ang mga Maranao ng mga tao. [[Wikang Hiligaynon|Ang Hiligaynon]] ay ginagamit din sa pamamagitan ng kanyang katutubong nagsasalita ng pamumuhay sa lungsod.
=== Relihiyon ===
[[Talaksan:Malaybalay_Grand_Mosque.jpg|thumb|Ang Malaybalay Grand Mosque na matatagpuan sa Barangay 9 naghahain din bilang ang Islamic Center sa Bukidnon.]]
Ang karamihan ng populasyon sundin ang Kristiyanismo, na kung saan ay tungkol sa 77% ng populasyon. [[Simbahang Katolika Romana|Romano Katolisismo]] ay ang pinakamalaking Kristiyano sekta sa lungsod.<ref name="cbcponline.net">{{cite web|url=http://www.cbcponline.net/jurisdictions/malaybalay.html|title=Archived copy|accessdate=2008-05-09|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080509084415/http://www.cbcponline.net/jurisdictions/malaybalay.html|archivedate=2008-05-09|df=}}CS1 maint: Archived copy as title ([//en.wikipedia.org/wiki/Category:CS1_maint:_Archived_copy_as_title link])
[[Category:CS1 maint: Archived copy as title|Category:CS1 maint: Archived copy as title]]
<templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles></ref> Malaybalay ay ang sentro ng Diyosesis ng Malaybalay na kung saan ay sumasaklaw sa mga lalawigan ng Bukidnon (maliban para sa mga ang bayan ng Malitbog na kung saan ay sa ilalim ng Archdiocese ng Cagayan de Oro), ang bayan ng Wao, Lanao del Sur, at Brgy. Buda sa Davao City. Ito ay sumasaklaw sa isang lugar ng 8, 294 square kilometro. San Isidro ang mga Magsasaka Cathedral ay ang pinakamalaking simbahan sa lungsod na kung saan ay matatagpuan sa tabi ng Plaza Rizal. Iba pang mga Christian faiths ay Bautismo, Ikapitong-Araw Adventists, Born Again, Protestante, at iba pa.
== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Gaisanomalaybalayown.jpg|thumb|Gaisano Malaybalay]]
Ang Lungsod ay higit sa lahat isang pang-agrikultura na lugar, at ang kanyang mga produkto isama ang bigas, mais, tubo, mga gulay, munggo, root crops at komersyal na mga pananim tulad ng goma, kape, saging at pinya. Sa panahon ng nakaraang taon, mais ginamit upang maging ang mga pre-nangingibabaw na pag-crop sa lungsod. Ngunit bilang ang mais sa lugar na nagbigay ng paraan upang sugarcane, agri-bukid (manok, baboy), at mga lugar ng tirahan, sugarcane (306,600 metric tons) at kanin (30,318 MT) ay dumating out ngayon bilang ang nangingibabaw na mga pananim sa mga tuntunin ng produksyon ng dami. Ang mga produkto ay karaniwang ibinebenta sa lokal na merkado, o sa kalapit na bayan ng lalawigan. Mayroon ding mga magsasaka sa paggawa ng mas malaking dami ng mais at bigas na ibenta ang kanilang mga produkto sa Cagayan de Oro.
Agri-based na industriya lalo na ang mga poultry at babuyan, ngayon ay umunlad sa Lungsod. Ang mga bukid ay tinulungan sa pamamagitan ng malalaking mga korporasyon tulad ng San Miguel, Purefoods, Monterey at Mabilis. Iba pang agri-based na industriya sa Lungsod isama ang mga Asyano Hybrid Pilipinas (feed processing), Goma Tex (goma sapatos manufacturing), at Monasteryo ng mga Sakahan (mani at iba pang mapangalagaan ang mga pagkain). Gayundin kapansin-pansing ay ang 12 mga baka ranches na makagawa ng isang average ng 470 ulo taun-taon.
== Lokal na pamahalaan ==
{| class="infobox" style="margin-bottom: 10px;"
|+Mayors ng Malaybalay City
|Juan Melendez
|1906-1908
|-
|Fernando Damasco
|1909-1913
|-
|Jose Ruiz
|1914-1918
|-
|Juan Melendez
|1924-1936
|-
|Faustino Caterial
|1936-1937
|-
|Catalino Damasco
|1937-1939
|-
|Gerardo Pimentel
|1940-1941
|-
|Salvador Alberto
|1943-1947
|-
|Teofilo Salcedo
|1948-1951
|-
|Fortunato Carbajal, Sr.
|1951-1954
|-
|Lorenzo S. Dinlayan
|1955-1971
|-
|Timoteo C. Ocaya
|1972-1979
|-
|Edilberto B. Mamawag
|1979-1980*
|-
|Reginaldo N. Tilanduca
|1980-1986
|-
|Violeta T. Labaria
|1986*
|-
|Almaco A. Villanueva
|1987*
|-
|Rogelio M. Bides
|1988*
|-
|Reginaldo N. Tilanduca
|1988-1992
|-
|Bob Tabios-Casanova
|Abril 1992-Hunyo 1992
|-
|Nicolas C. Jurolan
|1992-2001
|-
|Florencio T. Flores, Jr.
|2001-2010
|-
|Ignacio W. Zubiri
|2010 hanggang kasalukuyan
|-
| colspan="2" |<nowiki>*</nowiki> - Itinalaga
|}
=== Mga barangay ===
[[Talaksan:Malaybalay_Political_Map.png|border|center|600x600px|Pampulitika mapa ng Malaybalay City na nagpapakita ng 46 na mga barangay sa ilalim ng hurisdiksiyon nito. Poblacion district ay pinalaki sa ibaba kaliwa.]]
{| class="wikitable sortable" style="margin-bottom: 10px;"
!Barangay
!Geographic District
!Type
!Population (2015){{PH census|2015}}
|-
|[[Talaksan:Aglayan_Seal.jpg|left|20x20px]]Aglayan
|South Highway
|Urban
| align="center" |7,594
|-
|Bangcud
|South Highway
|Urban
| align="center" |5,111
|-
|Busdi
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |2,377
|-
|Cabangahan
|South Highway
|Rural
| align="center" |3,015
|-
|Caburacanan
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |1,150
|-
|Can-ayan
|North Highway
|Rural
| align="center" |5,870
|-
|Capitan Angel
|North Highway
|Rural
| align="center" |1,160
|-
|[[Talaksan:Seal_of_Barangay_Casisang,_Malaybalay,_Philippines.jpg|left|20x20px]]Casisang
|South Highway
|Urban
| align="center" |25,696
|-
|Dalwangan
|North Highway
|Rural
| align="center" |7,004
|-
|Imbayao
|North Highway
|Rural
| align="center" |1,833
|-
|Indalasa
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |1,690
|-
|[[Talaksan:Kalasungay_Seal.jpg|left|20x20px]]Kalasungay
|North Highway
|Urban
| align="center" |8,272
|-
|Kibalabag
|North Highway
|Rural
| align="center" |1,158
|-
|Kulaman
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |1,341
|-
|Laguitas
|South Highway
|Rural
| align="center" |3,233
|-
|Patpat
|North Highway
|Rural
| align="center" |3,833
|-
|Linabo
|Basakan
|Urban
| align="center" |6,933
|-
|Apo Macote
|Basakan
|Rural
| align="center" |4,903
|-
|Miglamin
|Basakan
|Rural
| align="center" |3,188
|-
|Magsaysay
|South Highway
|Rural
| align="center" |3,001
|-
|Maligaya
|Basakan
|Rural
| align="center" |2,113
|-
|[[Talaksan:Managok_Seal.jpg|left|20x20px]]Managok
|Basakan
|Rural
| align="center" |7,200
|-
|Manalog
|North Highway
|Rural
| align="center" |969
|-
|Mapayag
|South Highway
|Rural
| align="center" |979
|-
|Mapulo
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |1,260
|-
|[[Talaksan:Barangay_1.jpg|left|20x20px]]Barangay 1 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |5,293
|-
|Barangay 2 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |969
|-
|Barangay 3 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |788
|-
|Barangay 4 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |456
|-
|Barangay 5 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |186
|-
|Barangay 6 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |741
|-
|[[Talaksan:Barangay_7_Seal.jpg|left|20x20px]]Barangay 7 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |2,298
|-
|Barangay 8 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |675
|-
|Barangay 9 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |9,022
|-
|[[Talaksan:Barangay_10_Seal.jpg|left|20x20px]]Barangay 10 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |2,942
|-
|[[Talaksan:Barangay_11_Malaybalay_Seal.jpg|left|20x20px]]Barangay 11 (Poblacion)
|Poblacion
|Urban
| align="center" |3,209
|-
|Saint Peter
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |2,324
|-
|San Jose
|South Highway
|Urban
| align="center" |6,856
|-
|San Martin
|Basakan
|Rural
| align="center" |3,088
|-
|Santo Niño
|Basakan
|Rural
| align="center" |1,675
|-
|Silae
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |2,629
|-
|Simaya
|Basakan
|Rural
| align="center" |4,161
|-
|Sinanglanan
|Basakan
|Rural
| align="center" |3,262
|-
|[[Talaksan:Sumpong_Seal.jpg|left|20x20px]]Sumpong
|North Highway
|Urban
| align="center" |9,302
|-
|Violeta
|Basakan
|Rural
| align="center" |2,199
|-
|Zamboanguita
|Upper Pulangi
|Rural
| align="center" |1,667
|-
! colspan="3" |Total
!174,625
|}
== Edukasyon ==
[[Talaksan:College_of_Law_and_College_Library,_Bukidnon_State_University.jpg|thumb|Bukidnon State University]]
=== Sa mga kolehiyo at unibersidad ===
* [[Pamantasang Estatal ng Bukidnon|Bukidnon State University]] (BSU)
* San Isidro College (TAMA)
* Mindanao Sining at Teknolohiko Institute (MATI)
* STI College-Malaybalay
=== Pangunahing at sekundaryong mga paaralan ===
Ang lungsod ay may 64 mga pangunahing/elementarya at 13 [[Mataas na paaralan|sekundaryong paaralan]], sa ilalim ng ang Division ng Malaybalay City. Halos bawat barangay ay may hindi bababa sa isang pangunahing/mababang paaralan, habang ang pangalawang paaralan ay madiskarteng matatagpuan sa mga lugar na may mas mataas na populasyon. Karamihan ng mga pangunahing at sekundaryong mga paaralan ay tatakbo sa pamamagitan ng pamahalaan sa pamamagitan ng [[Kagawaran ng Edukasyon (Pilipinas)|Kagawaran ng Edukasyon]].<ref>[http://www.philcom.ph/gov/malaybalay/services.html City of Malaybalay - Basic Services] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080502132613/http://www.philcom.ph/gov/malaybalay/services.html|date=2008-05-02}}</ref> Ang kasamang mga talahanayan ay naglilista ng mga elementarya at sekundaryong mga paaralan sa Dibisyon ng Malaybalay City.<ref>{{Cite web|url=http://www.depedmalaybalay.net/about-us/masterlist-of-schools|title=Division of Malaybalay City Map|date=2012-10-20|language=en-US|access-date=2016-09-27}}</ref>
== Mga kapatid na lungsod ==
'''Lokal na'''
* [[File:Flag_of_the_Philippines.svg|link=Philippines|alt=Philippines|border|23x23px]] [[Valencia, Bukidnon]], Philippines
* [[File:Flag_of_the_Philippines.svg|link=Philippines|alt=Philippines|border|23x23px]] [[Tandag]], Pilipinas
* [[File:Flag_of_the_Philippines.svg|link=Philippines|alt=Philippines|border|23x23px]] [[Marawi]], Pilipinas
* [[File:Flag_of_the_Philippines.svg|link=Philippines|alt=Philippines|border|23x23px]] [[Tagum]], Pilipinas
* [[File:Flag_of_the_Philippines.svg|link=Philippines|alt=Philippines|border|23x23px]] [[Baguio]], Pilipinas
* [[File:Flag_of_the_Philippines.svg|link=Philippines|alt=Philippines|border|23x23px]] [[Iligan|Iligan City]], Pilipinas
'''International'''
* [[File:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|link=China|alt=China|border|23x23px]] [[Ürümqi]], China
* [[File:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|link=China|alt=China|border|23x23px]] Lhasa, China
== Mga sanggunian ==
{{reflist|30em}}
== Panlabas na mga link ==
* [https://web.archive.org/web/20120413163013/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Philippine Standard Geographic Code]
* [https://web.archive.org/web/20131004104825/http://census.gov.ph/ Philippine Census Impormasyon]
| |||