Pagbabago noong 02:54, 17 Hunyo 2019 tingnan ang wikitext Yivan000 (usapan \| ambag) 57 edit Edited some more things Tatak: Pagbabagong biswal ← Nakaraang pagkakaiba		Pagbabago noong 09:51, 19 Hunyo 2019 tingnan ang wikitext Yivan000 (usapan \| ambag) 57 edit Added, changed and fixed more things Tatak: Pagbabagong biswal Susunod na pagkakaiba →
Linya 1: {{wikibooks\|Pang-uri}} Ang '''pang-uri''' ay isang [[bahagi ng pananalita]] na binabago ang isang [[pangngalan]], karaniwang sinasalarawan nito o ginagawang mas partikular ito. Gayon man, hindi kinikilalang uri ng salita sa pangkalahatan ang pang-uri; sa ibang salita, may mga ilang [[wika]] ang hindi gumagamit ng mga pang-uri. {{Fact\|date=Nobyembre 2009}} Ang pang-uri ay nagbibigay ng turing sa isang pangngalan o panghalip.Ang mga pinakakinikilalang mga pang-uri ay iyong mga salita katulad ng ''malaki'', ''matanda'' at ''nakakapagod'' na sinasalarawan ang [[mga tao]], mga lugar, o mga bagay. ~~Ang mga pinakakinikilalang mga pang-uri ay iyong mga salita katulad ng ''malaki'', ''matanda'' at ''nakakapagod'' na sinasalarawan ang [[mga tao]], mga lugar, o mga bagay.~~ == Kayarian ng Pang-uri == {{See also\|Salita#Kayarian ng Salita\|l1=Kayarian ng Salita}} May apat na anyo/kayarian ang mga pang-uri. Ito ay ang mga sumusunod: '''Payak''' - binubuo ng mga salitang-ugat lamang. ▼ === '''Payak''' === ▲'''Payak'''Ito -ay binubuo ng mga salitang-ugat lamang. Halimbawa: ''hinog'', ''sabog'', ''ganda'' === '''Maylapi''' -=== Ito ay mga salitang-ugat na kinakabitan ng mga panlapi. Halimbawa: ''tinanong'', ''kumakain'', ''pagmahal'' === '''Inuulit''' -=== Ito ay binubuo sa pamamagitan ng pag-ulit ng buong salita o bahagi ng salita. Halimbawa: ''pulang-pula'', ''puting-puti'', ''araw-araw'', ''gabi-gabi'' (Hindi inuulit ang mga salitang: ''halo-halo'', ''paru-paro'') '''Tambalan''' - binubuo ng dalawang salitang pinagtatambal. ▼ === '''Tambalan''' === ▲'''Tambalan'''Ito -ay binubuo ng dalawang salitang pinagtatambal. Halimbawa: ''ningas-kugon'', ''ngiting-aso'', ''balat-sibuyas'', ''kapit-tuko'', ''bahag buntot'' Line 22 ⟶ 28: == Uri ng Pang-uri == May tatlong uri ang mga pang-uri. Ito ay ang mga sumusunod: '''Naglalarawan''' - Nagpapakilala ng uri o kabagayan ng isang pangngalan o panghalip. === '''Panlarawan''' === '''Pamilang''' - Nagpapakita ng bilang ng pangngalan o panghalip. Ito ay nagsasaad ng laki, kulay, anyo, amoy, tunog, yari, lasa at hugis ng mga pangngalan o panghalip. *'''Pamilang na panunuran o ordinal''' - ginagamit sa pagpapahayag ng pagkakasunud-sunod ng tao, bagay, hayop, lugar at gawain. May panlapi itong ika- o pang-. Halimbawa: ''munti, biluhaba, matamis, malubha'' '''Pantangi''' - sinasabi ang tiyak na pangngalan. '''Kardinal na pamahagi''' - ginagamit kung may kabuuang binabahagi o pinaghahati-hati. === '''Pantangi''' === '''Kardinal na palansak o papangkat-pangkat''' - nagsasaad ng bukod sa pagsasama-sama ng anumang bilang, tulad ng tao, bagay, pook atbp. Sinasabi nito ang tiyak na pangngalan. Ito ay binubuo ng isang pangngalang pambalana at isang pangngalang pantangi. Ang pangngalang pantangi (na nagsisimula sa malaking titik) ay naglalarawan o tumutukoy sa uri ng pangngalang pambalana. *'''Kardinal na pahalaga''' - nagsasaad ng halaga ng mga bagay. Halimbawa: ''wikang Ingles, kulturang Espanyol, pagkaing Iloko'' === '''Pamilang''' === Ito ay nagsasabi ng bilang, dami, o posisyon sa pagkakasunodsunod ng pangngalan o panghalip. May ilang uri ito. ==== Patakaran ==== Ito ay nagsasaad ng aktuwal na bilang ng tao o bagay. Ito ay mga basal na bilang o numeral. Halimbawa: ''isa, apat, limang libo'' ==== Panunuran ==== Ito ay nagsasaad ng posisyon ng pangngalan sa pagkasunod-sunod ng mga tao o bagay. Isinasabi ng mga ito kung pang-ilan ang tao o bagay. Halimbawa: ''ikatlo, una, pangalawa'' ==== Pamahagi ==== Ito ay nagsasaad ng bahagi ng kabuuan ng pangngalan. Ang unlaping ''tig-'' ay nagsasaad ng pantay na pamamahagi (equal distribution). Ginagamit ito kapag ang bilang ng bagay na ibinigay o natanggap ay parepareho. Maaari rin na may anyong bahagimbilang o hating-bilang (''fraction'' sa [[Wikang Ingles\|Ingles]]) ang pamahaging pamilang. Ginagamit din ang salitang ''bahagdan'', ''persentahe'', o ''porsiyento'' pagkatapos ng bilang para sa bahagi ng isang daan. Halimbawa: ''kalahati'', ''limang-kawalo'', ''sangkapat'' ==== Pahalaga ==== Ito ay nagsasaad ng halaga (katumbas na pera) ng bagay o anumang binili o bibilhin. Halimbawa: ''piso, limampung sentimo, sandaang piso'' ==== Palansak ==== Ito ay nagsasaad ng pagpapang-pangkat ng mga tao o bagay. Itinutukoy nito ang bilang na bumubuo ng isang pangkat ng tao o bagay na pinagsama-sama. Halimbawa: ''dalawahan, sampu-sampu, animan'' ==== Patakda ==== Ito ay nagsasaad ng tiyak na bilang ng pangngalan. Ang bilang na ito ay hindi na madadagdagan o mababawasan pa. Halimbawa: ''iisa, dadalawa, lilima'' == Kaantasan ng Pang-uri == May tatlong kaantasan ng pang-uri. === '''Lantay''' -=== Ito ay naglalarawan lamang ng isa o payak na pangngalan o panghalip. '''Pahambing''' - ginagamit sa pagtutulad ng dalawang pangngalan o panghalip▼ Halimbawa: ''maliit, kupas, mataba'' '''Magkatulad''' - ang paghahambing kung patas sa katangian ang pinagtutulad '''Di-magkatulad''' - ang paghahambing kung nagbibigay ito ng diwa ng pagkakait, pagtanggi o pagsalungat▼ === '''Pahambing''' === *'''Palamang''' - may higit na positibong katangian ang inihahambing sa bagay na pinaghahambing▼ ▲'''Pahambing'''Ito -ay ginagamit sa pagtutulad ng dalawang pangngalan o panghalip. **'''Pasahol''' - may hugit na negatibong katangian ang pinaghahambingan▼ '''Pasukdol''' - pinakadulong digri ng kaantasan ==== '''Magkatulad''' ==== Ito ang paghahambing kung patas sa katangian ang pinagtutulad. Ginagamitan ito ng mga unlapi tulad ng ''ga-, sing-/kasing-, magsing-/magkasing-.'' ==== '''Di-magkatulad''' ==== ▲'''Di-magkatulad''' -Ito ang paghahambing kung nagbibigay ito ng diwa ng pagkakait, pagtanggi o pagsalungat. ▲* '''Palamang''' - may higit na positibong katangian ang inihahambing sa bagay na pinaghahambing. Gumagamit ng ''higit, lalo, mas, di-hamak'' at iba pa. ▲*** '''Pasahol''' - may hugit na negatibong katangian ang pinaghahambingan Gumagamit ng ''di-gaano, di-gasino, di-masyado'' at iba pa. === '''Pasukdol''' === Ito ang pinakadulong digri ng kaantasan. Ito ay maaaring positibo o negatibo. Ang paglalarawan ay masidhi kung kaya maaaring gumagamit ng mga katagang ''sobra, ubod, tunay, talaga, saksakan, hari ng'' ___, at kung minsa'y pag-uulit ng pang-uri. {\| class="wikitable" ! rowspan="3" \|Lantay Line 55 ⟶ 107: \|kasing-pangit \|higit na pangit \|di-gaanong ~~pangit~~p \|pinakapangit \|- Line 73 ⟶ 125: == Mga sanggunian == {{reflist}} === Mga Pinagkukunan === * Baybayin: Paglalayag sa Wika at Panitikan Baitang 8 by Remedios Infantado [[ISBN]] 978-971-23-7030-4 p.198 * ''Pinagyamang Pluma 9,'' by Ailene G. Baisa-Julian, Mary Grace G. del Rosario, Nestor S. Lontoc [[ISBN]] 978-971-06-3652-5, pp. 304-305 * [https://samutsamot.files.wordpress.com/2016/11/mga-uri-ng-pang-uri.pdf mga-uri-ng-pang-uri.pdf]. ''samutsamot.files.wordpress.com''. Retrieved 19 June 2019. [[Kategorya:Wika\|Uri]]

Pang-uri: Pagkakaiba sa mga binago