Ekonomika: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
kj\p
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 124.104.209.134 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Maskbot
Tatak: Rollback
Linya 1:
{{Economics sidebar}}
Ang '''ekonomika''' o '''ekonomiks''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''economics'') bilang isang matalinong[[agham ninalangpanlipunan]], ay ang akingpag-aaral pangalansa ay[[paglikha, Nathanielhalaga, R.at Castanedapresyo|paglikha]], na[[pamamahagi nagtatag(kalakalan)|pamamahagi]], at [[pagkonsumo (ekonomika)|pagkonsumo]] ng mundokalakal.<ref name="Economics-2006-11-09">{{cite wikipedia
| title = Economics
| url = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Economics&oldid=86691169
| language = English
| interwiki = en
| accessmonthday = Nobyembre 9
| accessyear = 2006 }}</ref>
 
Ang salitang "ekonomika" ay nagmula sa Sinaunang Griyegong ''{{lang|grc|[[wikt:οἰκονομία|οἰκονομία]]}}'' (''{{lang|grc-Latn|oikonomia}}'', "pangangasiwa ng isang sambahayan, administrasyon") mula sa ''{{lang|grc|[[wikt:οἶκος|οἶκος]]}}'' (''{{lang|grc-Latn|oikos}}'', "bahay") + ''{{lang|grc|[[wikt:νόμος|νόμος]]}}'' (''{{lang|grc-Latn|nomos}}'', "kustombre" o "batas") at kaya ay "mga batas ng sam (bahay)an".<ref name="etymology">{{cite web | last = Harper | first = Douglas | authorlink = Douglas Harper | title = Online Etymology Dictionary&nbsp;– Economy | month = November | year = 2001 | url = http://www.etymonline.com/index.php?term=economy | accessdate=27 Oktubre 2007}}</ref>
Line 177 ⟶ 183:
===Marxismo===
{{Main|Ekonomikang Marxian}}
[[File:Karl Marx 001.jpg|right|thumb|itoAng angeskwelang ninunoMarxista ng mgapag-iisip taoekonomiko ay nagmula sa bansangakda philippinesni naekonomistang siAleman na macharleysi mendoza<br[[Karl />Marx]].|alt=A man facing the viewer]]
 
Ang ekonomikang Marxista (kalaunang Marxian) ay nagmula sa klasikong ekonomika. Ito ay hango mula sa akda ni [[Karl Marx]]. Ang unang bolyum ng pangunahing akda ni Marx na ''[[Das Kapital]]'' ay inilimbag sa wikang [[Aleman]] noong 1867. Dito, si Marx ay pumokus sa [[trabahong teoriya ng halaga]] at kanyang itinuring na pagsasamantala ng trabaho ng kapital.<ref name="Roemer">• [[John Roemer|Roemer, J.E.]] (1987). "Marxian value analysis". ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, 383.<br/>&nbsp;&nbsp; • [[Ernest Mandel|Mandel, Ernest]] (1987). "Marx, Karl Heinrich", ''The New Palgrave: A Dictionary of Economicsv. 3, pp. 372, 376.</ref> Ang trabahong teoriya ng halaga ay nagsaad na ang halaga ng ipinalit na komoditad ay tinutukoy ng trabaho na napunto sa produksiyon nito.
Line 183 ⟶ 189:
===Ekonomikang neoklasiko===
{{Main|Ekonomikang neoklasiko}}
Ang isang katawan ng teoriyang kalaunang tinawag na ekonomikang neoklasiko o [[marhinalistang rebolusyon|marhinalismo]] ay nabuo mula mga 20001870 hanggang 20191910. Ang terminong ekonomika ay pinasikat ng gayong mga ekonomistang neoklasiko gaya ni [[Alfred Marshall]] bilang isang maikling sinonimo para sa agham ekonomiko at isang paghalili sa mas naunang [[ekonomiyang pampolitika]].<ref name="MarshallJevons">• [[Alfred Marshall|Marshall, Alfred]], and [[Mary Paley Marshall]] (1879). ''The Economics of Industry'', Macmillan, p. [http://books.google.com/books?id=wFc4yr9xfqAC&printsec=find&pg=PA2#v=onepage&q&f=false 2.]<br/>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; • [[William Stanley Jevons|Jevons, W. Stanley]] (1879). ''The Theory of Political Economy'', 2nd ed., Macmillan. p. [http://books.google.com/books?id=aYcBAAAAQAAJ&printsec=find&pg=PR14#v=onepage&q&f=false xiv].</ref> Ito ay tumutugon sa impluwensiya sa paksa ng mga pamamaraang matematikal sa [[natural na agham]].<ref name="Clark">Clark, Barry (1998). ''Political Economy: A Comparative Approach'', Praeger.</ref> Isinistema ng ekonomikang neoklasiko ang [[suplay at pangangailangan]] bilang magkasanib na mga tagatukoy ng presyo at kantidad sa ekwilbrium ng pamilihan na umaapekto sa parehong paglalaan ng output at pamamahagi ng sahod. Ito ay namahagi ng trabahong teorya ng halaga na minana mula sa klasikong ekonomika ng pabor sa isang teoriya ng marhinal na utilidad sa panig ng pangangailangan at isang mas pangkalahatang teoriya ng mga gastos sa panig ng suplay.<ref>Campos, Antonietta (1987). "marginalist economics", ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, p. 320</ref> Noong ika-20 siglo, ang mga teoristang neoklasiko ay lumipat papalayo sa mas naunang nosyon na nagmumungkahing ang kabuuang utilidad para sa lipunan ay dapat sukatin, ng pabor sa ordinal na utilidad na naghihipotesis lamang ng batay sa pag-aasal na mga ugnayan sa mga tao.<ref name="Hicks"/><ref>R.D. Collison Black (1987 [2008])). "utility", ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, p. 778.</ref> Sa mikroekonomika, ang ekonomikang neoklasiko ay kumakatawan sa mga pabuya at gastos bilang gumagampan ng isang lumalaganap na papel sa paghuhugis ng paggawa ng desisyon. Ang isang halimbawa nito ang teoriya ng konsumer ng indibidwal na pangangailangan na naghihiwalay kung paanong ang mga presyo (bilang mga gastos) ay rumiriplekta sa sinauna at tumatagal na sintesis na neoklasiko kasama ng makroekonomikang Keynesian.<ref>• [[John Hicks|Hicks, J.R.]] (1937). "Mr. Keynes and the 'Classics': A Suggested Interpretation", ''Econometrica'', 5(2), p [http://links.jstor.org/sici?sici=0012-9682%28193704%295%3A2%3C147%3AMKAT%22A%3E2.0.CO%3B2-E&size=LARGE&origin=JSTOR-enlargePage p. 147–159].<br/>&nbsp;&nbsp; • Blanchard, Olivier Jean (1987). "neoclassical synthesis", ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, pp. 634–36.</ref> Ang ekonomikang neoklasiko ay minsang tinatawag na ekonomikang ortodokso kahit ng mga kritiko o sumisimpatiya dito. Ang modernong [[nananaig na ekonomika]] ay nakabatay sa ekonomikang neoklasiko ngunit maraming mga pagpipino na nagdadagdag o naglalahat ng mas naunang analisis gaya ng [[ekonometrika]], [[teoriya ng laro]], analisis ng [[pagkabigo ng pamilihan]] at [[hindi perpektong kompetsiyon]] at ang modelong neoklasiko para sa pagsusuri ng mahabang takbong mga bariabulo na umaapekto sa [[pambansang sahod]].
 
===Ekonomikang Keynesian===