Tektonika ng plaka: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Tagasalinero (usapan | ambag) m Inihalintulad sa bersyong Ingles (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika). |
Tagasalinero (usapan | ambag) Inihalintulad sa bersyong Ingles (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika). |
||
Linya 7:
Ang litospero na ang timgambay na pinakadulong balat ng isang planeta (ang krast at itaas na latag), ay nakahati sa mga [[List of tectonic plates|plakang tektonika]]. Binubuo ang litospero ng Daigdig ng pito o walong pangunahing plaka (depende kung paano sila tinukoy) at mararaming mas maliit na plaka. Kung saan nakasasalubong ang mga plaka, dinedetermina ng kanilang kaukulang paggalaw sa uri ng hangganan: [[Convergent boundary|padikit]], [[Divergent boundary|pahiwalay]], or [[Transform fault|pahalang]]. Nagkakaroon ng [[lindol]], [[Bulkan|bulkanikang aktibidad]], pagbubuo ng mga [[bundok]], at mga [[Oceanic trench|oseanikong posa]] sa mga hangganan ng plaka (o [[Fault (geology)|palyadong linya]]). Mula sero hanggang 100 mm taun-taon ang tipikal na paggalaw ng mga plaka.{{sfn|Read|Watson|1975}}
Binubuo ang mga plakang tektonika ng litosperong oseaniko at mas makapal na litosperong kontinental, bawat isa ay pinatungnan ng kanyang sariling uri ng [[Crust (geology)|krast]]. Sa mga hangganang padikit, [[Subduction|subduksyon]], o ang pagbagsak ng isang plaka sa ilalim ng isa pang plaka, ay nagdadala ng mas mababang plaka patungong [[Mantle (geology)|latag]]; binabalanse ang nawalang materyal sa pamamagitan ng pagbuo ng bagong (oseanikong) krast sa mga pahiwalay na gilid sa pamamagitan ng paglatag ng sahig-dagat. Sa ganitong paraan, nananatili ang kabuuang kalatagan ng litospero. Tinatawag din itong hula ng tektonika ng plaka bilang prinsipyo ng kulindang. Iminungkahi ng mga dating teorya na pinabulaanan magmula noon ang unti-unting pag-urong (pagpapaikli) o unti-unting [[Expanding Earth|pagpapalaki ng mundo]].{{sfn|Scalera|Lavecchia|2006}}
Nakakapaggalaw ang plakang tektonika dahil mas mataas ang [[Mechanical properties|sigmuing lakas]] ng litospero ng Daigdig kaysa sa [[Asthenosphere|astenospera]] sa ilalim. Nagreresulta ang lateral na baryasyon ng kasiksikan sa latag sa [[Mantle convection|kombeksyon]]; ibig sabihin, ang mabagal na gapang ng solidong latag ng Daigdig. Ipinapalagay na pinapatakbo ang paggalaw ng plaka ng kombinasyon ng paggalaw ng sahig-dagat palayo mula sa [[Spreading ridge|lumalawak na gulod]] dahil sa mga pagkakaiba sa [[topograpiya]] (topograpikong taas ang gulod) at pagbabago sa kasiksikan sa krast (tumataas ang kasiksikan habang lumalamig ang kakabuong krast at lumalayo mula sa gulod). Sa mga [[Subduction zone|sona ng subduksyon]] "hinahatak" ang malamig, sisik na krast o lumulubog patungong latag sa ibabaw ng pababang kumokombektang sanga ng isang [[Mantle cell|sihay-latag]].<ref>{{Cite journal|doi=10.1029/2001RG000108|title=Subduction zones|journal=Reviews of Geophysics|volume=40|issue=4|pages=1012|year=2002|last1=Stern|first1=Robert J.|bibcode=2002RvGeo..40.1012S}}</ref> Mahahanap ang isa pang pagpapaliwanag sa mga iba't ibang isig na dulot ng isig-pagas ng [[Araw (astronomiya)|Araw]] at [[Buwan (astronomiya)|Buwan]]. Hindi malinaw ang matugnaying kahalagahan ng mga salik na ito at ang kanilang relasyon sa isa't isa, at pinagtatalunan pa rin ito. {{toclimit|3}}
==Tingnan din==
| |||