Tektonika ng plaka: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Tagasalinero (usapan | ambag) mNo edit summary |
Tagasalinero (usapan | ambag) mNo edit summary |
||
Linya 4:
[[Image:Tectonic plate boundaries.png|thumb|right|upright=1.5|Tatlong mga uri ng hangganan ng plato.]]
Ang '''tektonika ng
Ang litospero na ang timgambay na pinakadulong balat ng isang planeta (ang krast at itaas na latag), ay nakahati sa mga [[List of tectonic plates|plakang tektonika]]. Binubuo ang litospero ng Daigdig ng pito o walong pangunahing plaka (depende kung paano sila tinukoy) at mararaming mas maliit na plaka. Kung saan nakasasalubong ang mga plaka, dinedetermina ng kanilang kaukulang paggalaw sa uri ng hangganan: [[Convergent boundary|padikit]], [[Divergent boundary|pahiwalay]], or [[Transform fault|pahalang]]. Nagkakaroon ng [[lindol]], [[Bulkan|bulkanikang aktibidad]], pagbubuo ng mga [[bundok]], at mga [[Oceanic trench|oseanikong posa]] sa mga hangganan ng plaka (o [[Fault (geology)|palyadong linya]]). Mula sero hanggang 100 mm taun-taon ang tipikal na paggalaw ng mga plaka.{{sfn|Read|Watson|1975}}
Binubuo ang mga plakang tektonika ng litosperong oseaniko at mas makapal na litosperong kontinental, bawat isa ay pinatungnan ng kanyang sariling uri ng [[Crust (geology)|krast]]. Sa mga hangganang padikit, [[Subduction|subduksyon]], o ang pagbagsak ng isang plaka sa ilalim ng isa pang plaka, ay nagdadala ng mas mababang plaka patungong [[Mantle (geology)|latag]]; binabalanse ang nawalang materyal sa pamamagitan ng pagbuo ng bagong (oseanikong) krast sa mga pahiwalay na gilid sa pamamagitan ng paglatag ng sahig-dagat. Sa ganitong paraan, nananatili ang kabuuang kalatagan ng litospero. Tinatawag din itong hula ng tektonika ng
Nakakapaggalaw ang plakang tektonika dahil mas mataas ang [[Mechanical properties|sigmuing lakas]] ng litospero ng Daigdig kaysa sa [[Asthenosphere|astenospera]] sa ilalim. Nagreresulta ang lateral na baryasyon ng kasiksikan sa latag sa [[Mantle convection|kombeksyon]]; ibig sabihin, ang mabagal na gapang ng solidong latag ng Daigdig. Ipinapalagay na pinapatakbo ang paggalaw ng plaka ng kombinasyon ng paggalaw ng sahig-dagat palayo mula sa [[Spreading ridge|lumalawak na gulod]] dahil sa mga pagkakaiba sa [[topograpiya]] (topograpikong taas ang gulod) at pagbabago sa kasiksikan sa krast (tumataas ang kasiksikan habang lumalamig ang kakabuong krast at lumalayo mula sa gulod). Sa mga [[Subduction zone|sona ng subduksyon]] "hinahatak" ang malamig, sisik na krast o lumulubog patungong latag sa ibabaw ng pababang kumokombektang sanga ng isang [[Mantle cell|sihay-latag]].<ref>{{Cite journal|doi=10.1029/2001RG000108|title=Subduction zones|journal=Reviews of Geophysics|volume=40|issue=4|pages=1012|year=2002|last1=Stern|first1=Robert J.|bibcode=2002RvGeo..40.1012S}}</ref> Mahahanap ang isa pang pagpapaliwanag sa mga iba't ibang isig na dulot ng isig-pagas ng [[Araw (astronomiya)|Araw]] at [[Buwan (astronomiya)|Buwan]]. Hindi malinaw ang matugnaying kahalagahan ng mga salik na ito at ang kanilang relasyon sa isa't isa, at pinagtatalunan pa rin ito. {{toclimit|3}}
|