Malaysia: Pagkakaiba sa mga binago

Ang '''Malaysia''' /ma·ley·sya/ ([[Wikang Malay|Malay]]: '''Malaysia''', {{pronEng|məˈleɪʒə}} o {{IPA|/məˈleɪziə/}}) ay isang bansang binubuo ng [[Mga Estado ng Malaysia|labintatlong mga estado at tatlong teritoryong federal]] sa [[Timog Silangang Asya]] na may kabuuang sukat ng lupa na 329847329 847 kilometro kuwadrado.<ref name="CIA Fact Book">CIA. [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html The World Fact Book: Malaysia]. Retrieved 9 Disyembre 2006.</ref><ref>Article 1. Constitution of Malaysia.</ref> [[Kuala Lumpur]] ang kabiserang lungsod nito, samantalang ang [[Putrajaya]] naman ang sentro ng pamahalaang federal. Ang bansapopulasyon ayng maybansa populasyongay umaabot sa mahigit 25 milyon.<ref name="CIA Fact Book" /> Ang bansa ay hinatinahahati ng [[Dagat Timog Tsina]] sa dalawang magkahiwalay na rehiyon.—ang [[Tangway ng Malaysia]] at ang [[Silangang Malaysia]].<ref name="CIA Fact Book" /> NaghahangganKahangganan angng Malaysia saang mga bansang [[Thailand]], [[Indonesia]], [[Singapore]]. [[Brunei]] at sa [[Pilipinas]].<ref name="CIA Fact Book" /> Ang bansa ay matatatagpuan malapit sa ekwador at nakakatamasa ng klimang [[Tropiko|tropikal]].<ref name="CIA Fact Book" /> Ang pinuno ng estado ay ang [[Yang di-Pertuan Agong]] (na kadalasang tinutukoy bilang 'ang Hari' o 'ang Agong') at ang pamahalaan ay pinamumunuan ng isang [[punong ministro]].<ref>Article 33. Constitution of Malaysia.</ref><ref>Article 43. Constitution of Malaysia.</ref> Ang pamahalaan ay kahalintulad ngnang bahagya o ibinatay sa sistemang parliyamentaryo ng [[Westminster]].<ref>Ang [[Federation of International Trade Associations]]. [http://www.fita.org/countries/malaysia.html?ma_rubrique=cadre General Information of Malaysia]. Retrieved 7 Disyembre 2007.</ref>

Nagkaroon na ng patunay ng pagkakaroon ng mga pamayanan sa Malaysia. Humihigit-kumulang ang simula ng kasaysayan ng Malaysia saay 40,000 taon makalipas. <ref>Holme, Stephanie (13 Pebrero 2012). [http://www.stuff.co.nz/travel/international/6405497/Getaway-to-romance-in-Malaysia "Getaway to romance in Malaysia"]. stuff.co.nz. Isinangguni noong Ika-10 ng Marso, 2018.</ref> Pinaniniwalaang ang mga unang tumira sa tangway ay mga [[Mga Negrito|Negrito]]. <ref>Fix, Alan G. (Hunyo1995). "Malayan Paleosociology: Implications for Patterns of Genetic Variation among the Orang Asli". ''American Anthropologist''. New Series. '''97'''(2): 313–323. doi:[https://doi.org/10.1525%2Faa.1995.97.2.02a00090 10.1525/aa.1995.97.2.02a00090]. JSTOR [https://www.jstor.org/stable/681964 681964].</ref> Nakisalamuha ang mga taga-Malaysia sa mga taga-[[India]] at [[Tsina]], na patuloy na nagpalaganap sa kani-kanilang kultura.

Ang pangalang "Malaysia" ay ginamit noong 1963 nang ang [[Kalipunan ng Malaya]], [[Singapore]], [[Sabah|Hilagang Borneo]] at [[Sarawak]] ay bumuo ng isang pederasyong may 14 na estado.<ref name="am002"/> Subalit bago mabuo ang pederasyon, ang pangalang ito ay madalang na ginamit upang tukuyingtukuyin ang mga pook sa Timog Silangang Asya. Isang mapa ang inilathala noong 1914 sa Chicago na may nakatalang salitang Malaysia ang nagsasabi sa ilang mga teritoryo sa loob ng [[Arkipelago ng Malay]].<ref>[http://en.wikisource.org/wiki/The_New_Student%27s_Reference_Work The New Student's Reference Work]. 1914.</ref> Minsan rin naisip ng [[Pilipinas]] na gamitin ng kanilang bansa ang pangalang "Malaysia", subalit ginamit na ito ng Malaysia noong 1963 bago man gawan ito ng hakbang Pilipinas.<ref>Sakai, Manako. Reviving Malay Connections in Southeast Asia.</ref> Ang iba pang pangalang naisip noonnoong 1963 ay ang [[Langkasuka]], na hango sa dating kaharian na matatagpuan sa hilagagnhilagaang bahagi ng Tangway ng Malay noong unang sanglibong taon.<ref>Page 46–47. Suarez, Thomas. Early Mapping of Southeast Asia.</ref>

</ref> ng buong populasyon. Nakabatay sa Saligang Batas na ang mga Malay ay mga [[Muslim]] na nakasayanan sa kaugalian at kulturang Malay. Kaya ang isang Muslim ng kahit anong lahi na nakasanayan sa kaugalian at kalinangang Malay ay maituturing na isang Malay at may pantay-pantay na karapatan pagdating sa karapatang Malay na nakabatay sa saligang batas. Mga pangkat na katutubo ngunit hindi Malay ay bumubuo ng mahigit sa kalahati ng populasyon ng Sarawak (30% ay mga Iban), at nasa 60% ng populasyon ng Sabah (18% ay ang mga Kadazan-Dusun, at 17% naman ang mga Bajau)<ref name="Census" />. Mayroon ding iba pang grupong katutubo sa [[Peninsula ng Malay|kanlurang bahagi ng bansa]], na ang tawag sa kanila ay "Orang Asli".

Ang mga Tsino ay nasa 26% ng populasyon, samantalasamantalang ang mga Indiyan ay nasa 8% <ref name="Census" />. KaramihanAng karamihan sa mga Indio ay Tamil.

Ang Saligang Batas ng Malaysia ay tumitiyak ng kalayaan sa pananampalataya, ngunit ito ay hinihigpitan sa kasalukuyan. Lahat ng etnikong Malay ay Muslim ayon na rin sa Saligang Batas ng Malaysia.<ref>Artikulo 160 (2). Saligang Batas ng Malaysia.</ref> Idagdag pa ang lahat ng mga hindi Muslim na nag-asawa sa isang Muslim ay kailangang itakwil ang kanilang kinaanibangkinaaanibang relihiyon at lumipat sa relihiyong Islam. Kapag ang isang tao ay naging Muslim, hindi na siya puwedeng itakwil ang relihiyong Islam at lumipat sa ibang pananampalataya. Samantala ang mga hindi Muslim ay nakakaranas ng pagbabawal sa ibang gawain tulad ng pagtayo ng gusaling panrelihiyon at pagdaos ng kaganapang panrelihiyon sa ibang bahagi ng bansa.<ref name="Non Muslim restrictions 1">Inter Press Service: [http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=33451 Temple Demolitions Spell Creeping Islamisation]. Nakuha noong 2008-[[Hulyo 15|07-15]]. {{en icon}}</ref><ref name="Non Muslim restrictions 2">BBC : [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4965580.stm Pressure on multi-faith Malaysia]. Nakuha noong 2008-[[Hulyo 15|07-15]]. {{en icon}}</ref> Ang mga Muslim ay inoobligahang sundin ang mga pasya ng hukumang [[:en:Sharia|Sharia]] pagdating sa mga bagay na may kinalaman sa kanilang relihiyon. Ang sakop ng hukumang Sharia ay limitadoumaaplika lamang sa mga Muslim ukol sa bagay na may kinalaman sa pananampalataya at mga tungkulin bilang isang Muslim, kasama ang pag-aasawa, pamana, pagtalikod sa pananampalataya at iba pa. Hindi saklaw ng hukumang Sharia ang kasong kriminal.