COVID-19: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Tagasalinero (usapan | ambag)
Inihalintulad sa bersyong Ingles (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika).
Tagasalinero (usapan | ambag)
mNo edit summary
Linya 34:
Ang '''COVID-19''' ('''''coronavirus disease 2019'''''),<ref>{{cite report|url=https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200211-sitrep-22-ncov.pdf|title=Novel Coronavirus (2019-nCoV): situation report, 22|last=|first=|date=February 11, 2020|publisher=[[World Health Organization]]|issue=|doi=|volume=|pmid=|access-date=|vauthors=((World Health Organization))|year=}}</ref> na dating kilala bilang '''''2019-nCoV acute respiratory disease''''', ay isang nakakahawang sakit dulot ng [[SARS-CoV-2]], isang birus na may kaugnayan sa [[Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus|SARS-CoV]].<ref name="autogenerated2">{{Cite journal|last=Gorbalenya|first=Alexander E.|date=2020-02-11|title=Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group|url=https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.02.07.937862v1|journal=bioRxiv|language=en|pages=2020.02.07.937862|doi=10.1101/2020.02.07.937862|access-date=11 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200211175138/https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.02.07.937862v1|archive-date=11 February 2020|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-china-51466362|title=Coronavirus disease named Covid-19|date=2020-02-11|work=[[BBC News]]|access-date=2020-02-11|language=en-GB|archive-url=https://web.archive.org/web/20200211162411/https://www.bbc.com/news/world-asia-china-51466362|archive-date=11 February 2020|url-status=live}}</ref> Naitala ang mga unang kaso nito sa [[Wuhan]], kabisera ng [[Hubei|lalawigan ng Hubei]], sa [[Tsina]] noong Disyembre 2019, at mula noon ay kumalat sa buong mundo, na humantong sa nagpapatuloy na [[Pandemya ng coronavirus ng 2019–20|pandemya ng coronavirus 2019–20]].<ref name="Hui14Jan2020">{{cite journal|author-last1=Hui|author-last10=Drosten|doi=10.1016/j.ijid.2020.01.009|pmid=31953166|pages=264–66|issue=|volume=91|date=February 2020|journal=Int J Infect Dis|title=The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health—The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China|author-first12=E.|author-last12=Petersen|author-first11=A.|author-last11=Zumla|author-link10=Christian Drosten|author-first10=Christian|author-first9=Z. A.|author-first1=D. S.|author-last9=Memish|author-first8=T. D.|author-last8=Mchugh|author-first7=G.|author-last7=Ippolito|author-first6=O.|author-last6=Dar|author-first5=R.|author-last5=Kock|author-first4=F.|author-last4=Ntoumi|author-first3=T. A.|author-last3=Madani|author2=I. Azhar E.|doi-access=free}}</ref><ref name="WHOPandemic">{{cite press release|title=WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19|website=[[World Health Organization]] (WHO)|date=11 March 2020|url=https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020|access-date=12 March 2020|url-status=live}}</ref> Kabilang sa mga [[sintomas]] nito ang [[lagnat]], [[ubo]], at [[pangangapos ng hinihinga]].<ref name="CDCSym" /> Kabilang sa mga iba pang sintomas ang [[Myalgia|kirot sa kalamnan]], [[Sputum|pag-uuhog]], [[pagtatae]], [[pamamaga ng lalamunan]], [[Loss of smell|pagkawala ng pang-amoy]], at sakit sa tiyan.<ref name="CDC2020Sym" /><ref name="whoqa">{{cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses (COVID-19)|url-status=live|access-date=11 March 2020|publisher=[[World Health Organization]] (WHO)}}</ref><ref name="entuk-anosmia">{{cite web|url=https://www.entuk.org/loss-sense-smell-marker-covid-19-infection|title=Loss of sense of smell as marker of COVID-19 infection|last=Hopkins|first=Claire|date=|website=Ear, Nose and Throat surgery body of United Kingdom|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=|accessdate=2020-03-28}}</ref> Habang nagreresulta ang karahiman ng kaso sa mga di-malubhang sintomas, maaaring humantong ang ilan sa [[pulmonya]] at [[Multi-organ failure|pagkasira ng iilang sangkap]].<ref name="Hui14Jan2020" /><ref name="WHO-q-a">{{cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses|website=[[World Health Organization]] (WHO)|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|archive-date=20 January 2020|access-date=27 January 2020|name-list-format=vanc}}</ref> Noong pagsapit ng {{Cases in 2019–20 coronavirus pandemic|date|editlink=|ref=no}}, higit sa {{Cases in 2019–20 coronavirus pandemic|conround|editlink=|ref=no}} kaso ng COVID-19 ay naitala sa higit sa 200 bansa at teritoryo, na nagresulta sa kamatayan ng humigit-kumulang sa {{Cases in 2019–20 coronavirus pandemic|dround|editlink=|ref=no}}.<ref name="WOM2">{{cite web|title=Coronavirus Update (Live): 935,957 Cases and 47,245 Deaths from COVID-19 Virus Outbreak - Worldometer|url=https://www.worldometers.info/coronavirus/|website=www.worldometers.info|accessdate=2 April 2020|language=en}}</ref> Higit sa {{Cases in 2019–20 coronavirus pandemic|recround|editlink=|ref=no}} katao ang gumaling na.<ref name="WOM2" />
 
Karaniwang naipapasa ang sakit sa malapitang pakikitungo at sa pamamagitan ng mga [[Respiratory droplet|pahingahahang pak-patak]] kapag [[Ubo|umuubo]] o bumabahing.<ref name="CDCTrans">{{cite web|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Transmission|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prepare/transmission.html|website=Centers for Disease Control and Prevention|accessdate=23 March 2020|language=en-us|date=17 March 2020}}</ref><ref name="WHO2020QA">{{cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses|work=[[World Health Organization]]|date=11 February 2020|access-date=24 February 2020}}</ref> Maaaring magkaroon ng mga patak-patak habang humihinga ngunit sa pangkalahatan, hindi [[Airborne disease|dinadala ng hangin]] ang virus.<ref name="WHO2020QA2">{{cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses|work=[[World Health Organization]]|date=11 February 2020|access-date=24 February 2020}}</ref><ref name="ECDCQA" /> Maaari ring mahawa rin ang mga tao kung hinawakan nila ang kontaminadong bagay at pagkatapos, ang kanilang mukha.<ref name="WHO2020QA2" /><ref name="CDCTrans2">{{cite web|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Transmission|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prepare/transmission.html|website=Centers for Disease Control and Prevention|accessdate=23 March 2020|language=en-us|date=17 March 2020}}</ref> Pinakanakahahawa ito kapag sintomatiko ang mga tao, ngunit maaaring maghawa bago lumitaw ang mga sintomas.<ref name="CDCTrans2" /> Maaaring mabuhay ang virus sa mga ibabaw nang hanggang 72 oras.<ref>{{cite web|url=https://www.nih.gov/news-events/news-releases/new-coronavirus-stable-hours-surfaces|access-date=23 March 2020|title=New coronavirus stable for hours on surfaces|date=17 March 2020|publisher=[[National Institutes of Health]]}}</ref> Ang panahon bago umepekto ang sakit ay karaniwang dalawa hanggang labing-apat na araw, na may katamtamang limang araw.<ref name="CDCSym">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)|date=10 February 2020|website=www.cdc.gov|access-date=11 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202038/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|archive-date=30 January 2020|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|author-last1=Velavan|author-first1=T. P.|author-last2=Meyer|author-first2=C. G.|title=The COVID-19 epidemic|journal=Tropical Medicine & International Health|volume=n/a|issue=n/a|pages=278–80|doi=10.1111/tmi.13383|doi-access=free|pmid=32052514|date=March 2020}}</ref> Ang pamantayang pamamaraan ng [[Diagnosis|pagsusuri]] ay sa pamamagitan ng [[Reverse transcription polymerase chain reaction|''reverse transcription polymerase chain reaction'']] (rRT-PCR) mula sa [[Nasopharyngeal swab|''nasopharyngeal'' na pamahid]].<ref name="CDC2020Testing">{{cite web|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/guidelines-clinical-specimens.html|website=Centers for Disease Control and Prevention|accessdate=26 March 2020|language=en-us|date=11 February 2020}}</ref> Maaari ring suriin ang impeksyon mula sa kombinasyon ng mga sintomas, [[Risk factor|salik ng panganib]] at isang [[CT scan|''CT scan'']] ng dibdib na nagpapakita ng mga katangian ng pulmonya.<ref name=":3">{{cite journal | vauthors=Jin YH, Cai L, Cheng ZS, Cheng H, Deng T, Fan YP, Fang C, Huang D, Huang LQ, Huang Q, Han Y, Hu B, Hu F, Li BH, Li YR, Liang K, Lin LK, Luo LS, Ma J, Ma LL, Peng ZY, Pan YB, Pan ZY, Ren XQ, Sun HM, Wang Y, Wang YY, Weng H, Wei CJ, Wu DF, Xia J, Xiong Y, Xu HB, Yao XM, Yuan YF, Ye TS, Zhang XC, Zhang YW, Zhang YG, Zhang HM, Zhao Y, Zhao MJ, Zi H, Zeng XT, Wang YY, Wang XH | display-authors=6 | title=A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version) | journal=Military Medical Research | date=February 2020 | volume=7 | issue=1 | page=4 | doi=10.1186/s40779-020-0233-6 | doi-access=free | pmid=32029004 | pmc=7003341 }}</ref><ref name=":4">{{cite web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2020/02/200226151951.htm|title=CT provides best diagnosis for COVID-19|date=26 February 2020|website=ScienceDaily|url-status=live|access-date=2 March 2020}}</ref>
 
Kabilang sa mga inirerekumendang hakbang upang maiwasan ang pagkahawa ay madalas na [[Hand washing|paghuhugas ng kamay]], [[panlipunang pagpapalayo]] (pagpapanatili ng pisikal na distansya mula sa ibang tao, lalo na sa mga may sintomas), pagtatakip ng mga ubo at bahing ng tisyu o panloob na siko, at paglayo ng maruming kamay mula sa mukha.<ref name="Advice for public">{{cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for public|website=[[World Health Organization]] (WHO)|access-date=25 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126025750/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|archive-date=26 January 2020|url-status=live|name-list-format=vanc}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-guidance-on-social-distancing-and-for-vulnerable-people/guidance-on-social-distancing-for-everyone-in-the-uk-and-protecting-older-people-and-vulnerable-adults|title=Guidance on social distancing for everyone in the UK|website=GOV.UK|language=en|access-date=25 March 2020}}</ref> Inirerekumenda ang paggamit ng mga [[Masks|mask]] sa mga nagsususpetsa na may virus sila at sa kanilang tagapag-alaga.<ref name="CDC2020IfSick">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|title=2019&nbsp;Novel Coronavirus (2019-nCoV)|author=CDC|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214153016/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|archive-date=14 February 2020|access-date=15 February 2020|name-list-format=vanc}}</ref> Nagkakaiba-iba ang mga rekomendasyon sa paggamit ng mask ng publiko. Hindi nirerekumenda ng iilan ang kanilang paggamit, nirerekumenda naman ng iilan ang paggamit, at inaatas ng mga iba pa ang paggamit.<ref>{{Cite journal|last=Feng|first6=Benjamin J.|issn=2213-2600|doi=10.1016/S2213-2600(20)30134-X|volume=0|language=English|journal=The Lancet Respiratory Medicine|url=https://www.thelancet.com/journals/lanres/article/PIIS2213-2600(20)30134-X/abstract|title=Rational use of face masks in the COVID-19 pandemic|date=2020-03-20|last6=Cowling|first=Shuo|first5=Mengzhen|last5=Fan|first4=Wei|last4=Song|first3=Nan|last3=Xia|first2=Chen|last2=Shen|pmid=32203710}}</ref><ref>{{cite web|title=When and how to use masks|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks|website=www.who.int|accessdate=31 March 2020|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last=Tait|first=Robert|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/30/czechs-get-to-work-making-masks-after-government-decree-coronavirus|title=Czechs get to work making masks after government decree|date=2020-03-30|work=The Guardian|access-date=2020-03-31|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> Sa kasalukuyan, wala pang mga [[bakuna]] o tiyak na [[Antiviral treatment|gamot panlaban sa virus]] para sa COVID-19. Kasali sa pangangasiwa nito ang [[Palliative care|paggamot ng mga sintomas]], [[Supportive care|pag-aalalay]], [[Isolation (health care)|pagbubukod]], at [[Medical research|eksperimentong pamamaraan]].<ref name="cdc21Jan202022">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|date=15 February 2020|publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200226145347/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html|archive-date=26 February 2020|access-date=20 February 2020|name-list-format=vanc}}</ref>
Linya 88:
|0.9
|-
|Pagbabara ng ''[[Conjunctival|conjunctiva]] congestion''
|0.8
|}