Palarong Olimpiko: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
K CMS (usapan | ambag)
Tatak: 2017 source edit
K CMS (usapan | ambag)
Linya 17:
Ang mga Sinaunang Palarong Olimpiko noon ay mga serye ng relihiyosong paligsahan ng mga atleta na ginaganap tuwing apat na taon sa santwaryo ni [[Zeus]] sa Olimpiya, [[Gresya]]. Kabilang sa Sinaunang Palarong Olimpiko lamang ang mga kinatawan ng iba't-ibang mga lungsod-bansa at mga kaharian ng [[Sinaunang Gresya]]. Karamihan sa mga tampok ng palarong ito ay mga pangunahing pampalakasan, pati rin mga pisikal na labanan at pabilisan ng kalesa. Ayon sa karamihan ng nailathala, lahat ng mga hidwaang nagaganap sa pagitan ng mga kalahok na lungsod-bansa ay naisasantabi hanggang ang mga Palaro ay matapos. Ang pagsasantabi ng poot na ito ay kilala bilang kapayapaan o kasunduang Olimpiko.{{r|Swaddling 2000 p54}} Ang kaisipang ito ay isa lamang makabagong alamat sapagkat ang mga [[Griyego]] ay hindi kailanman tumigil sa kanilang pakikipagdigmaan. Pinahintulutan ng kasunduan ito ang mga relihiyosong manlalakbay papuntang Olimpiya na dumaan sa mga nakikipag-giyerang mga teritoryo nang hindi nasasaktan sapagkat protektado sila ni Zeus.<ref>{{cite web|title=The Olympic Truce – Myth and Reality by Harvey Abrams|url=http://ablemedia.com/ctcweb/showcase/abrams1.html|publisher=Classics Technology Center, AbleMedia.com|accessdate=12 February 2013}}</ref> Ang pinagmulan ng Olimpiko ay nababalot ng misteryo at alamat;{{sfn|Young|2004|p=12}} ang isa sa mga pinakatanyag na alamat ay nagpapakilala kay Heracles at ang kanyang amang si Zeus bilang mga ninuno ng mga Palaro.{{sfn|Richardson|1992|p=227}}{{sfn|Young|2004|pp=12–13}} Ayon sa alamat, si Heracles ang unang tumawag sa mga palarong "Olimpiko" at itinatag ang kaugalian ng pagdaraos nito tuwing apat na taon. Napagpatuloy ang alamat na matapos makumpleto ni Heracles ang kanyang labindalawang paggawa, itinayo niya ang Olimpikong Istadyum bilang karangalan kay Zeus. Matapos ang pagkumpleto nito, naglakad siya sa isang tuwid na linya na may layong 200 hakbang at tinawag ang distansya na ito na "stadion" (Griyego: στάδιον, Latin: ''istadyum'', "yugto"), na kalaunan ay naging isang yunit ng distansya. Ang pinakalawak na tinanggap na petsa ng pagsisimula para sa Sinaunang Olimpiko ay 776 BC; batay sa mga inskripsyon na natagpuan sa Olimpiya, na nagtala ng mga nagwagi sa isang karera ng paa na ginaganap tuwing apat na taon simula noong 776 BC.<ref>{{cite web|title=Olympic Games|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/428005/Olympic-Games/59589/The-ancient-Olympic-Games|website=Encyclopædia Britannica|url-access=registration|accessdate=29 April 2009}}</ref> Kabilang sa sinaunang mga Palaro ang mga kumpetisyon sa pagtakbo, pentatlon (binubuo ng kumpetisyon sa pagtalon, pagbato ng diskus at jornin, paligsahan ng paa, at pakikipagbuno), [[boksing]], [[Buno|pakikipagbuno]], ''pankration'', at kumpetisyon sa [[pangangabayo]].{{sfn|Crowther|2007|pp=59–61}}<ref>{{cite web|title=Ancient Olympic Events|url=http://www.perseus.tufts.edu/Olympics/sports.html|publisher=Perseus Project of [[Tufts University]]|accessdate=29 April 2009}}</ref> Ayon sa tradisyon, si Coroebus na isang kusinero mula sa lungsod of Elis, ang naging unang kampeon sa SInaunang Palarong Olympiko.{{sfn|Golden|2009|p=24}}
 
Ang Olimpiko ay may pangunahing kahalagahang pang-relihiyon, na nagtatampok ng mga kaganapan sa palakasan kasabay ng mga hain na ritwal upang pangaralan si Zeus (na ang bantog na rebultong gawa ni [[Pidias]] ay nakatayo sa kanyang templo sa Olimpiya) at Pelops, banal na bayani at mitikal na hari ng Olimpiya. Sikat si Pelops sa pakikipagkarera ng kanyang karwahe laban kay Haring Oenomaus ng Pisatis.{{sfn|Burkert|1983|p=95}} Ang mga nagwagi sa mga kaganapan ay hinangaan at tinuturing na mga imortal sa mga tula at estatwa.{{sfn|Swaddling|1999|pp=90–93}} Ang mga Palaro ay ginanap tuwing apat na taon, at ang panahong ito na kilala bilang Olimpiyad, ay ginamit ng mga Griyego bilang isa sa kanilang mga yunit ng pagsukat ng oras. Ang mga laro ay bahagi ng isang siklo na kilala bilang Palarong Panhellenic, kabilang ang mga Palarong Pythian, Nemean, at Isthmian.<ref>Olympic Museum, "The Olympic Games in Antiquity", p. 2</ref>
 
Naabot ng mga Sinaunang Palarong Olimpiko ang rurok noong ika-6 at ika-5 siglo BC, ngunit pagkatapos ay unti-unting napabayaan habang lumakas ang kapangyarihan at impluwensiya ng mga Romano sa Gresya. Habang walang napagksunduan ang mga iskolar kung kailan opisyal na natapos ang mga Palaro, ang karaniwang nababanggit na petsa ay 393 AD, nang nagpasiyahan ng emperador na si Theodosius I na tanggalin ang lahat ng paganong mga kulto at kaugalian.<ref>However, Theodosius' decree contains no specific reference to Olympia {{harv|Crowther|2007|p=54}}.</ref> Ang isa pang petsa na karaniwang nababanggit ay 426 AD, nang ang kanyang kahalili na si Theodosius II, ay nag-utos na wasakin ang lahat ng mga Griyegong templo.{{sfn|Crowther|2007|p=54}}
Linya 26:
=== Tagapagbando ===
[[Talaksan:Baron_Pierre_de_Coubertin.jpg|thumb|Baron [[Pierre de Coubertin]]]]
Ang iba't ibang mga gamit ng salitang "Olimpiko" upang ilarawan ang mga kaganapan sa pampalakasan sa modernong panahon ay naitala na mula noong ika-17 siglo. Ang una sa nasabingmga nabanggit na kaganapan ay ang Palarong Cotswold o "Palarong Olimpiko ng Cotswold", isang taunang pagpupulong malapit sa Chipping Campden, [[England|Inglatera]], nakung kinabibilangansaan ngtampok mgaang iba't -ibang palakasanmga pampalakasan. Una itong inayos ng abogado na si Robert Dover sa pagitan ng 1612 at 1642, kasama ang ilang mga pagdiriwang sa paglaon hanggang sa kasalukuyan. Nabanggit ng Samahang Olimpiko ng Britanya, sa pagtaya nito para sa Palarong Olimipiko sa Tag-init noong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2012|2012]] sa [[Londres]], ang mga palarong ito bilang "ang unang pagpukaw ng mga panimula ng Olimpiko sa Britaniya".
 
Ang L'Olympiade de la République, isang pambansang pagdiriwang ng Olimpiko na ginanapginaganap taun-taon mula 1796 hanggang 1798 sa rebolusyonaryong Pransya ay tinangka ringrin tularan ang mga sinaunang Palarong Olimpiko. Kasama sa patimpalak ang ilang mga disiplina mula sa sinaunang Olimpikong Griyego. Minarkahan rin ng mga Palaro ng 1976 ang pagpapakilala ng sistema ng sukatan sa pampalakasan.
 
Noong 1834 at 1836, ang mga Palarong Olimpiko ay ginanap sa Ramlösa (Olympiska spelen i Ramlösa), at karagdagang sa Estokolmo, Suwesa noong 1843, na inayos lahat ni Gustaf Johan Schartau at iba pa. SaMay karamihan,kabuuang 25,000 mga manonood ang nakasaksi ng mga Palaropalaro.
 
Noong 1850, isang klaseng Olympian ang sinimulan ni William Penny Brookes sa Much Wenlock, sa Shropshire, Inglatera. Noong 1859, binago ni Brookes ang pangalan sang palaro bilang Wenlock Olympian Games. Ang taunang pagdiriwang ng pampakasan na ito ay pinagpatuloypinagpapatuloy hanggang ngayon. Ang Wenlock Olympian Society ay itinatag ni Brookes noong 15 Nobyembre 1860.
 
Sa pagitan ng 1862 at 1867, ginanapidinaos ngsa Liverpool ang taunang Grand Olympic Festival. Nilikha nina John Hulley at Charles Melly, ang mga palarong ito ang unang naging kaganapang amatyur sa kalikasan at pang-internasyonal na pananaw, bagaman ang mga 'baguhang kalalakihan' lamang ang maaaring makilahok. Ang programa ng unang modernong Olimpiyad sa Atenas noong 1896 ay halos magkapareho sa Olimpikong Liverpool. Noong 1865, itinatag ni Hulley, Brookes at E.G. Ravenstein ang Pambansang Samahang Olimpiko sa Liverpool, ang tagapagbando ng Samahang Olimpiko ng Britanya. Ang mga artikulo ng pundasyon nito ay nagbigay ng balangkas para sa pandaigdigang Olimpikong Charter. Noong 1866, isang pambansang Palarong Olimpiko sa Gran Britanya ang inayos sa CrystalPalasyong PalaceKristal ng Londres.
 
=== Muling pagsasabuhay ===
Unang ipinadamaNagsimula ang mulinghangarin pagbuhay sang mga Griyego na buhayin muli ang Palarong Olimpiko sa Rebolusyong Griyego mula sa [[Imperyong Otomano]] noong 1821. Una itong minungkahi ng makatang Griyego at patnugot ng pahayagangpahayagan na si [[Alexandros Soutsos]] (kilala rin bilang [[Panagiotis Soutsos]]) sa kaniyang tulang "Diyalogo ng Patay" (''Dialogue of the Dead'') na inilathala noong 1833.<ref name = Young/> Tinangkilik ni [[Evangelos Zappas]] ang unang pangkamakabagongpangmakabagong panahong pandaigdigang Palarong Olimpiko noong 1859. Ginugulan niya ng salapi ang pagpapagawa at pagkukumpuni ng [[Estadyong Panateniko]] (''Panathenian Stadium'') para sa Palarong Olimpikong ginanap doon noong 1870 at 1875.<ref name=Young>{{Cite book|last=Young|first=David C|title=The Modern Olympics - A Struggle for Revival|year=1996|language=Ing.|publisher=[[Pamantasang Johns Hopkins]]|isbn=0-8018-5374-5}}</ref> Itinala at inihayag ito sa mga pahayagan at mga lathalain sa buong mundo kabilang na ang ''London Review'', nagsabing "ang Palarong Olimpiko, na natigil ng ilang mga daantaon, ay muling binuhay kamakailan lamang! Talagang narito ang isang pambihirang balita... muling binuhay ang mga klasikong palaro ng sinaunang panahon malapit sa Athens.<ref>London Review, Setyembre 15, 1860. Isinalin mula sa Ingles na: (...) "the Olympian Games, discontinued for centuries, have recently been revived! Here is strange news indeed ... the classical games of antiquity were revived near Athens." (...)</ref>
 
===Palarong Tag-init ng 1896===
Linya 51:
 
====Palarong Paralimpiko====
{{main|Palarong Paralimpiko}}[[File:031164_-_Tokyo_opening_ceremony_-7_-_1a_-_adjusted.jpg|170px|thumb|Palarong Paralimpiko 1964 sa [[Tokyo]]]]Noong 1948, si Sir Ludwig Guttmann, ay nagpasya na itaguyod ang rehabilitasyon ng mga sundalo pagkatapos ng World War II, ay nag-organisa ng isang multi-sport event sa pagitan ng maraming mga ospital upang magkasama sa 1948 London Olympics. Ang kaganapan ni Guttmann, na kilala noon bilang Stoke Mandeville Games, ay naging isang taunang pagdiriwang sa palakasan. Sa susunod na labindalawang taon, si Guttmann at iba pa ay nagpatuloy sa kanilang pagsisikap na gumamit ng palakasan bilang isang paraan para sa pagpapagaling. Para sa 1960 na Mga Larong Olimpiko sa Roma, nagdala si Guttmann ng 400 atleta upang makipagkumpetensya sa "Parallel Olympics", na kilala bilang unang Paralympics. Mula noon, ang Paralympics ay ginanap sa bawat Olimpikong taon. Mula noong 1988 Summer Olympics sa Seoul, South Korea, ang host city para sa Olympics ay nag-host din ng Paralympics. [51] [D] Noong 2001 ang International Olympic Committee (IOC) at International Paralympic Committee (IPC) ay pumirma ng isang kasunduan na ginagarantiyahan na ang mga lungsod na host ay kinontrata upang pamahalaan ang parehong Olimpiko at Paralympic Games. [52] [53] Ang kasunduan ay naganap sa 2008 Mga Larong Tag-init sa Beijing, at sa 2010 Mga Larong Taglamig sa Vancouver.Dalawang taon bago ang 2012 Mga Larong Tag-init, ang chairman ng LOCOG, Lord Coe, ay nagsabi tungkol sa Paralympics at Olympics sa London na,<blockquote>Nais naming baguhin ang mga pampublikong saloobin tungo sa kapansanan, ipagdiwang ang kahusayan ng Paralympic na isport at upang mabuo mula sa pinakadulo simula na ang dalawang Laro ay isang pinagsama-sama.</blockquote>Palaro ng Kabataan{{main|Palarong Olimpiko ng Kabataan}}Noong 2010, ang Palarong Olimpiko ay kinumpleto ng Mga Laro sa Kabataan, na nagbibigay ng mga atleta sa pagitan ng edad na 14 at 18 na pagkakataon na makipagkumpetensya. Ang Mga Larong Olimpiko ng Kabataan ay ipinaglihi ng pangulo ng IOC na si Jacques Rogge noong 2001 at naaprubahan sa ika-119 Kongreso ng IOC. [55] [56] Ang unang Tag-araw ng Mga Kabataan ng Tag-init ay ginanap sa Singapore mula 14-26 Agosto 2010, habang ang inaugural Winter Games ay na-host sa Innsbruck, Austria, makalipas ang dalawang taon. [57] Ang mga larong ito ay magiging mas maikli kaysa sa mga matatandang Laro; ang bersyon ng tag-araw ay tatagal ng labindalawang araw, habang ang bersyon ng taglamig ay tatagal ng siyam na araw. [58] Pinapayagan ng IOC ang 3,500 atleta at 875 opisyal na lumahok sa Mga Laro sa Kabataan ng Tag-init, at 970 mga atleta at 580 mga opisyal sa Mga Larong Taglamig ng Taglamig. [59] [60] Ang paligsahan na makikipagtalo ay magkakasabay sa mga naka-iskedyul para sa mga matatandang Laro, gayunpaman magkakaroon ng mga pagkakaiba-iba sa palakasan kabilang ang halo-halong NOC at halo-halong mga pangkat ng kasarian pati na rin ang isang pinababang bilang ng mga disiplina at mga kaganapan.
 
=== Mga Palaro sa ika-21 siglo ===
Linya 61:
Nalaman ng Oxford Olympics Study 2016 na ang mga gastos na nauugnay sa palakasan para sa Mga Larong Tag-init mula noong 1960 ay sa average na US $ 5.2 bilyon at para sa Mga Larong Taglamig ng $ 3.1 bilyon. Hindi kasama rito ang mas malawak na mga gastos sa imprastraktura tulad ng mga kalsada, riles ng lunsod, at paliparan, na kadalasang nagkakahalaga ng higit o higit sa mga gastos na nauugnay sa palakasan. Ang pinakamahal na Larong Tag-init ay ang Beijing 2008 sa US $ 40-44 [69] bilyon at ang pinakamahal na Larong Taglamig ay Sochi 2014 sa US $ 51 bilyon. [70] [71] Bilang ng 2016, ang mga gastos sa bawat atleta ay, sa average, US $ 599,000 para sa Mga Larong Tag-init at $ 1.3 milyon para sa Mga Larong Taglamig. Para sa London 2012, ang gastos sa bawat atleta ay $ 1.4 milyon; para sa Sochi 2014, $ 7.9 milyon. [71]
 
Kung saan ang mapaghangad na konstruksyon para sa 1976 na mga laro sa Montréal at 1980 na mga laro sa Moscow ay nakakalungkot sa mga organisador na may malaking gastos sa labis na mga kita, 1984 na pinangasiwaan ng host ng host ng Los Angeles ang mga gastos sa pamamagitan ng paggamit ng mga umiiral na pasilidad na binayaran ng mga sponsor ng corporate. Ang Komite ng Olimpiko na pinamumunuan ni Peter Ueberroth ay ginamit ang ilan sa mga kita upang mabigyan ng endow ang LA84 Foundation upang maitaguyod ang sports ng kabataan sa Southern California, turuan ang mga coach at mapanatili ang isang sports library. Ang Olimpikong Tag-init ng 1984 ay madalas na isinasaalang-alang ang pinaka-pinansyal na matagumpay na modernong Olimpiko at isang modelo para sa darating na Mga Palaro.
 
Ang mga overrun sa badyet ay pangkaraniwan para sa Mga Laro. Average na overrun para sa Mga Laro mula noong 1960 ay 156% sa mga totoong termino, [73] na nangangahulugang ang aktwal na mga gastos ay naging average average na 2.56 beses ang badyet na tinantya sa oras ng pagwagi sa bid upang i-host ang Mga Palaro. Ang Montreal 1976 ay nagkaroon ng pinakamataas na gastos sa gastos para sa Mga Larong Tag-init, at para sa anumang Mga Laro, sa 720%; Ang Lake Placid 1980 ay may pinakamataas na gastos na overrun para sa Mga Larong Taglamig, sa 324%. Ang London 2012 ay nagkaroon ng isang gastos na higit sa 76%, Sochi 2014 ng 289%. [71]
Linya 68:
Maraming mga ekonomista ang nag-aalinlangan tungkol sa mga benepisyo sa ekonomiya sa pagho-host ng Mga Larong Olimpiko, na binibigyang diin na ang nasabing "mega-event" ay madalas na may malaking gastos habang nagbubunga ng kaunting nasasalat na benepisyo sa katagalan. Ang kabaligtaran na nagho-host (o kahit na pag-bid para sa) ang Olympics ay lilitaw upang madagdagan ang pag-export ng bansa ng host, dahil ang host o kandidato ng bansa ay nagpapadala ng isang senyas tungkol sa pagiging bukas sa kalakalan kapag nag-bid na mag-host sa Mga Palaro. Bukod dito, iminumungkahi ng pananaliksik na ang pag-host sa Summer Olympics ay may isang malakas na positibong epekto sa philanthropic na kontribusyon ng mga korporasyon na pinamuno sa host city, na tila nakikinabang sa lokal na sektor na hindi pangkalakal. Ang positibong epekto na ito ay nagsisimula sa mga taon na humahantong sa Mga Larong at maaaring magpatuloy ng ilang taon pagkatapos, kahit na hindi permanente. Ang paghanap na ito ay nagmumungkahi na ang pagho-host ng Olympics ay maaaring lumikha ng mga pagkakataon para sa mga lungsod na maimpluwensyahan ang mga lokal na korporasyon sa mga paraan na nakikinabang sa lokal na sektor ng hindi pangkalakal at lipunan ng sibil. [76]
 
Ang Mga Laro ay mayroon ding makabuluhang negatibong epekto sa mga pamayanan ng host; halimbawa, ang Center on Housing Rights and Eviction ay nag-uulat na ang Olympics ay lumipat ng higit sa dalawang milyong tao sa loob ng dalawang dekada, na madalas na hindi nakakaapekto sa mga nakakasamang mga grupo. [77] Ang 2014 Winter Olympics sa Sochi ay ang pinakamahal na Larong Olimpiko sa kasaysayan, na nagkakahalaga ng higit sa US $ 50 bilyon. Ayon sa isang ulat ng European Bank for Reconstruction and Development na pinakawalan sa oras ng mga laro, ang gastos na ito ay hindi mapalakas ang pambansang ekonomiya ng Russia, ngunit maaaring maakit ang negosyo sa Sochi at sa southern Krasnodar rehiyon ng Russia sa hinaharap bilang isang resulta. ng mga pinahusay na serbisyo. [78] Ngunit noong Disyembre 2014, sinabi ng The Guardian na si Sochi ay "nararamdaman ngayon ng isang bayan ng aswang", binabanggit ang pagkalat ng kalikasan ng mga istadyum at arena, ang hindi pa natapos na konstruksyon, at ang pangkalahatang epekto ng kaguluhan sa politika at pang-ekonomiya ng Russia. [79 ] Bukod dito, hindi bababa sa apat na mga lungsod ang umatras ng kanilang mga bid para sa 2022 Winter Olympics, na binabanggit ang mataas na gastos o ang kakulangan ng lokal na suporta, [80] na nagreresulta lamang sa dalawang-lungsod na lahi sa pagitan ng Almaty, Kazakhstan at Beijing, China. Kaya noong Hulyo 2016, sinabi ng The Guardian na ang pinakamalaking banta sa hinaharap ng Olympics ay ang napakakaunting mga lungsod na nais mag-host sa kanila. Ang pag-bid para sa 2024 Tag-init ng Tag-init ay naging isang lahi ng dalawang lungsod sa pagitan ng Paris at Los Angeles, kaya ang IOC ay gumawa ng hindi pangkaraniwang hakbang na sabay na iginawad ang parehong 2024 Mga Laro sa Paris at ang 2028 Mga Laro sa Los Angeles. [82] Ang bid ng 2028 na Los Angeles ay pinuri ng IOC dahil sa paggamit ng isang talaan ng pagsira ng bilang ng mayroon at pansamantalang pasilidad at umaasa sa pera ng kumpanya. [83
 
== Pandaigdigang Lupong Olimpiko ==