Palarong Olimpiko: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
K CMS (usapan | ambag)
K CMS (usapan | ambag)
→‎Palarong Olimpiko: Inayos ang maling baybay, Inayos ang balarila
Tatak: Binago sa mobile Pagbabago gamit mobile app Android app edit
Linya 1:
{{about|kabuuang modernong palaro|katatapos na Palarong Olimpiko sa Taglamig sa Pyeongchang, Timog Korea|Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018|gaganaping Palarong Olimpiko sa Tag-init sa Tokyo, Hapon|Palarong Olimpiko sa Tag-init 2020||||}}{{Palarong Olimpiko sidebar}}
 
Ang modernong '''Palarong Olimpiko'''<ref name="Games">{{cite web|url=http://www.olympic.org/uk/games/index_uk.asp|title=Olympic Games|publisher=International Olympic Committee|accessdate=2006-12-27}}</ref> ([[Wikang Kastila|Kastila]]: ''Juegos Olímpicos''; [[Wikang Pranses|Pranses]]: ''Jeux Olympiques<ref>With English, French is the second official language of the Olympic Movement.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/fr/|title=Jeux Olympiques – Sports, Athlètes, Médailles, Rio 2016|publisher=International Olympic Committee|date=2018-10-22}}</ref>''; [[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Olympic Games'') ang nangunguna sa mga pandaidigang kaganapan sa pampalakasan na nagtatampok ng mga kumpetisyon sa pampalakasan sa tag-init at taglamig, kung saan libu-libong mga manlalaro mula sa buong mundo ang nakikilahok sa iba't ibang mga kumpetisyon. Ang Palarong Olimpiko ay itinuturing na nangunguna sa paligsahan sa pampalakasan sa buong mundo na may higit sa 200 mga bansa na lumalahok. Ang mga Palarong Olimpiko ay ginaganap tuwing apat na taon, at nagsasalitan sa pagitan ng mga Palarong Tag-init at Taglamig sa bawat dalawangikalawang taon sa apat na taong panahon.
 
Binigyang inspirasyon ng [[Sinaunang Palarong Olimpiko]] (Sinaunang Griyego: ''ὈλυμὈλυιακοί Ἀγῶνες; {{Audio-IPA|Ell-Olympiakoi Agones.ogg|[''Olympiakoi Agones'']}}'') ang makabagong Palarong Olimpiko, na ginanap sa Olimpiya, [[Gresya]], mula ika-8 siglo BC hanggang ika-4 na siglo AD. Itinatag ni Baron [[Pierre de Coubertin]] ang [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko]] (International Olympic Committee) noong 1894, na nanguna sa unang modernong mga Palaro sa [[Atenas]] noong 1896. Ang [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko]] (IOC) ay ang namamahala sa katawan ng kilusang Olimpiko, kasama ang Olimpikong Charter na tumutukoy sa istruktura at awtoridad nito.
 
Ang ebolusyon ng kilusang Olimpiko sa ika-20 at ika-21 siglo ay nagdulot ng maraming mga pagbabago sa mga Palarong Olimpiko. Ang ilan sa mga pagsasaayos na ito ay kinabibilangan ng paglikha ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig]] para sa mga pampalakasan sa yelo at niyebe, ang [[Palarong Paralimpiko]] para sa mga atleta na may kapansanan, ang [[Palarong Olimpiko ng Kabataan]] para sa mga atleta na may edad 14 hanggang 18, ang limang palarong kontinental (Pan-Amerikano, Aprika, [[Palarong Asyano|Asyano]], EuropyaEuropeyo, at Pasipiko), at Palarong Pandaigdig para sa mga palakasan na hindi ipinaglalabankabilang sa mga Palarong Olimpiko. Ang Deaflympics at Special Olympics ay itinataguyod din ng IOC. Ang IOC ay kailangangkinailangang umangkop sa iba't ibang mga pang-ekonomiya, pampulitika, at teknolohikal na pagsulong. Ang pang-aabuso ng mga panuntunan sa baguhang mga bansa ng Eastern Bloc ay nag-udyok sa IOC na lumayo sa purong amateurismoamatyurismo, tulad ng inisip ni Coubertin, upang pahintulutan ang pakikilahok ng mga propesyonal na atletamanlalaro. Ang lumalaking kahalagahan ng masmidya ay lumikha ng isyu ng sponsorship nang corporatemga korporasyon at komersyalisasyon ng mga Palaro. Ang mga digmaangDigmaang Pandaigdig ay humantong sa pagkansela ng 1916, 1940, at 1944 na mga Palaropalaro. Tinakdaan ng mga malalaking boykot noong panahon ng [[Digmaan ng Taglamig|Digmaa ng Taglamig]] ang pakikilahok sa mga Palaro ng 1980 at 1984,<ref name="olympic.org">{{cite news|title=No Boycott Blues|url=https://www.olympic.org/los-angeles-1984|website=olympic.org|access-date=6 January 2017}}</ref> habang ang palaro ng [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2020|2020]] ay ipinagpaliban sa 2021 dahil sa pagkalat ng pandemyang coronovirus noong taong iyon.
 
Ang Kilusang Olimpiko ay binubuo ng mga pederasyong pang-internasyonal na pederasyong pampalakasan (IFs), mga Pambansang Lupong Olimpiko (National Olympic CommitteeCommittees), at kumiteng tagpagayos para sa bawat Palarong Olimpiko. Bilang katawankinatawan ng paggawa ng desisyon, ang IOC ay may pananagutan sa pagpili ng punong-abalang lungsod para sa bawat laro, at pag-aayos at pagpopondo sa mga Palaropalaro ayon sa Olimpikong Charter. Tinutukoy din ng IOC ang programang Olimpiko, na binubuo ng mga pampalakasan na matutunghayan sa mga Palaropalaro. Mayroong maraming mga [[Mga sagisag ng Olimpiko|Olimpikong ritwal at simbolo]], tulad ng watawat at tanglaw ng Olimpiko, pati na rin ang pagbubukas at pagsasara ng mga seremonya. Mahigit sa 14,000 mga atleta ang nakipagkumpitensya sa pinagsamang [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2016]] at ang [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018]], sa 35 iba't ibang mga pampalakasan at higit sa 400 mga kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.olympic.org/rio-2016|title=Rio 2016 Summer Olympics - results and video highlights|date=17 April 2018|website=International Olympic Committee|accessdate=23 November 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.olympic.org/pyeongchang-2018|title=PyeongChang Olympics &#124; Next Winter Games in Korea|date=18 September 2019|website=International Olympic Committee|accessdate=23 November 2019}}</ref> Ang una, pangalawa, at pangatlong nagwagi sa bawat kaganapan ay tumatanggap ng mga medalyang Olimpiko: ginto, pilak, at tanso, ayon sa pagkakabanggit.
 
Ang mga Palaropalaro ay lumago nang labis na halos lahat ng bansa ay kinakatawan ngayon. Ang paglago na ito ay lumikha ng maraming mga hamon at kontrobersya, kabilang na ang ''doping,'' mga boykot'','' panunuhol, at isang pag-atake ng terorista noong 1972. Tuwing dalawang taon, ang Palarong Olimpiko at media exposure nito ay nagbibigay ng mga atleta na makamit ang pambansang at kung minsan ay panginternasyonal na katanyagan. Ang mga Palaropalaro rin ay nagbibigay ng pagkakataon para sa punongabalang lungsod at bansa na maipagmalaki ang kanilang sarili sa mundo.
 
== Mga Sinaunang Palarong Olimpiko ==