Bulkan: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
pangit mo
Mga tatak: Reverted Pagbabagong biswal Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 203.189.119.99 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni WayKurat
Tatak: Rollback
Linya 5:
Mayroong mga bulkan sa Daigdig dahil na nakahiwalay ang kanyang krast sa 17 pangunahing, maigting na [[Plate tectonics|plakang tektonika]] na lumulutang sa mas mainit at mas malambot na latag ng mundo.<ref>{{cite web|url=http://enviroliteracy.org/nsfmod/NaturesFury.pdf|title=Earthquakes, Volcanoes, and Tsunamis|work=Resources for Environmental Literacy|author=NSTA Press / Archive.Org|date=2007|accessdate=April 22, 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120913041924/http://www.enviroliteracy.org/nsfmod/NaturesFury.pdf|archivedate=September 13, 2012}}</ref> Samakatuwid, sa Daigdig, kadalasang matatagpuan ang mga bulkan kung saan [[Divergent boundary|naghihiwalay]] o [[Convergent boundary|nagdidikitan]] ang mga plakang tektonika, at matatagpuan ang karamihan nito sa ilalim ng tubig. Bilang halimbawa, isang [[Mid-oceanic ridge|gitkaragatang gulod]], tulad ng [[Mid-Atlantic Ridge|Git-Atlantikong Gulod]], ay mga bulkan na bunga ng mga pahiwalay na plakang tektonika samantalang ang [[Singsing ng Apoy ng Pasipiko]] ay may mga bulkan na bunga ng mga nagdidikit na plakang tektonika. Maaari ring mabuo ang mga bulkan kung saan may pagbanat at pagpayat sa mga plaka ng krast, hal. sa [[East African Rift|Siwang ng Silangang Aprika]], sa [[Wells Gray-Clearwater volcanic field|bulubulkanin ng Wells Gray-Clearwater]], at [[Rio Grande Rift|Siwang ng Rio Grande]] sa Hilagang Amerika. Ang ganitong uri ng bulkanismo ay nasa ilalim ng grupo ng "palagayin ng plaka" sa bulkanismo.<ref name="Foulger">{{cite book|title=Plates vs. Plumes: A Geological Controversy|last1=Foulger|first1=Gillian R.|year=2010|isbn=978-1-4051-6148-0|publisher=Wiley-Blackwell}}</ref> Ipinaliwanag din ang bulkanismo na malayo sa mga hangganan ng plaka bilang mga [[Mantle plume|pluma ng latag]]. Ipinapalagay na ang mga tinatawag na "[[Hotspot (geology)|batik-init]]", tulad ng Hawaii, ay nanggagaling mula sa tumataas na [[diapir]] na may magma mula sa [[Core–mantle boundary|hangganan ng ubod–latag]], 3,000 km kalalim sa Daigdig. Hindi naman nabubuo ang mga bulkan sa pagdulas ng dalawang plato sa isa't isa.
 
Maaaring magdulot ang mga pumuputok na bulkan ng mararaming panganib, hindi lamang sa paligid ng [[Lateral eruption|pagputok]]. Isang halimbawa ng peligro ay maaaring maging panganib ang abo sa mga eroplano, lalo na ang mga mayroong mga [[Jet engine|likhisog pang-jet]] kung saan natutunaw ang mga tipik ng abo sa mataas na [[Operating temperature|temperatura ng pagpapatakbo]]; pagkatapos, dumidikit ang mga natunaw na tipik sa mga talim ng [[Turbine|turbina]] at nagbabago sa hugis nito na nakaiistorbo sa pagtakbo ng turbina. Nakaaapekto ang mga malaking pagsabog sa temperatura dahil hinaharangan ng abo at mga patak ng mga [[Sulfuric acid|asido sulpuriko]] ang [[Araw (astronomiya)|araw]] at nagpapalamig sa ibabang atmospera (o [[Troposphere|himpapawid]]); gayunman, maaari rin silang mabaon ng init na siningaw ng Daigdig, sa gayon ay nagpapainit sa mas itaas na atmospera (o [[Stratosphere|alangaang]]). Ayon sa kasaysayan, naging sanhi ang mga [[Volcanic winter|bulkanikong tagginaw]] ng mga napakamalalang [[Famine|taggutaggutom]].
 
 
 
== Etimolohiya ==