Alpabetong Arabe: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
GinawaSaHapon (usapan | ambag) m Kaunting pagsasaayos sa lead section. |
Tagasalinero (usapan | ambag) →Mga anyo ng titik: Inihalintulad sa enwiki (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika). |
||
Linya 134:
|-
| colspan="28" bgcolor="lightgrey" style="font-size: 70%; font-style: italic;" | Ipinapahiwatig ng mga kulay kung aling titik ay may ibang puwesto kumpara sa nakaraang talahanayan
|}
Ang alpabetong Arabe ay palaging kabit-kabit at nag-iiba ang hugis ayon sa kani-kanilang puwesto sa isang salita. Maaaring magkaroon ang mga titik ng hanggang apat na magkaibang anyo na naaayon sa unahan, gitnaan, hulihan, o mag-isahan ([[IMFI]]). Habang nagpapakita ang mga ibang titik ng mga malaking pagkakaiba, ang mga ibang titik ay halos pareho kahit saan nakapuwesto. Karaniwan, nakakonekta ang mga titik sa isang salita sa magkabilang panig sa pamamagitan ng mga maikling pahalang na linya, ngunit maikokonekta lamang ang anim na titik ({{lang|ar|و ,ز ,ر ,ذ ,د ,ا}}) sa mga naunang titik. Halimbawa, mag-isahang anyo lamang ang mga titik ng {{lang|ar|أرارات}} ([[Bundok Ararat|Ararat]]) dahil hindi maikokonekta ang mga titik sa mga sumusunod na titik. Bilang karagdagan, isinusulat ang iilang kombinasyon ng titik bilang [[ligature (typography)|pang-angkop]] (pantanging hugis), lalo na sa ''{{transl|ar|lām-alif}}'' {{lang|ar|لا}},<ref>{{cite book|title=Writing Systems: A Linguistic Approach|author=Rogers, Henry|publisher=Blackwell Publishing|year=2005|page=135|language=en|trans-title=Sistema ng Pagsulat: Isang Pangwikang Paglapit}}</ref> alin lamang ang kinakailangang pang-angkop (itinuturing na mahirap basahin kung isinama lamang ang mga titik nang ganito {{lang|ar|لـا}}).
====Talahanayan ng mga saligang titik====
{|class="wikitable sortable" style="text-align:center;"
|+Paggamit ng mga Arabeng titik sa Pampanitikang Arabe
|-
!colspan="2"|Karaniwan
!colspan="2"|[[Magreb|Magrebi]]
!rowspan="2"|Pangalan ng titik
(Klasikal na pagbigkas)
!rowspan="2"|Pangalan ng titik sa sulat Arabe
!rowspan="2"|[[Romanization of Arabic|Pagsasatitik]]
!rowspan="2"|Katumbas sa Pampanitikang Arabe ([[International Phonetic Alphabet|IPA]])
!colspan="3"|Anyong kontekstuwal
!rowspan="2"|Anyong mag-isahan
|-
!ʾAbjadī !! Hijāʾī
!ʾAbjadī !! Hijāʾī
!Hulihan
!Gitnaan
!Unahan
|-
! !! !! !! !! !! !! !!!! !! !! !! <!-- hiwalay na hilera para sa mga sort icon -->
|-
|1.
|1.
|1.
|1.
|''{{transl|ar|ALA|ʾalif}}''
|{{lang|ar|أَلِف}}
| ''{{transl|ar|ALA|ā}}'' / <big>{{transl|ar|ALA|ʾ}}</big>
(<big>''{{transl|ar|DIN|â}}''</big> rin)
|iba-iba,<br />katulad ng {{IPA|/aː/}}, ∅{{efn|Maaaring kumatawan ang ''{{transl|ar|ALA|alif}}'' sa maraming ponema. Tingnan ang bahagi tungkol sa [[#Alif|ʾalif]].}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـا}}}}
|
|-
|2.
|2.
|2.
|2.
|''{{transl|ar|ALA|bāʾ}}''
|{{lang|ar|بَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|b}}''
|/b/{{efn|name=non-native|Tingnan ang bahagi tungkol sa [[#Mga di-katutubong titik tungo sa Pamantayang Arabe|di-katutubong titik at tunog]]; paminsan-minsan ginagamit ang mga titik ⟨[[ك]]⟩ ,⟨[[ق]]⟩ ,⟨[[غ]]⟩ ,⟨[[ج]]⟩ upang isatitik ang ponema /g/ sa mga salitang hiram, ⟨[[ب]]⟩ upang isatitik ang /p/ at ⟨[[ف]]⟩ upang isatitik ang /v/. Gayundin, ginagamit ang mga titik ⟨[[و]]⟩ at ⟨[[ي]]⟩ upang isatitik ang mga patinig /oː/ at /eː/ ayon sa pagkabanggit sa mga salitang hiram at dayalekto.}}
|{{huge|{{lang|ar|ـب}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـبـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|بـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ب]]}}}}
|-
|22.
|3.
|22.
|3.
|''{{transl|ar|ALA|tāʾ}}''
|{{lang|ar|تَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|t}}''
|/t/
|{{huge|{{lang|ar|ـت}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـتـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|تـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ت]]}}}}
|-
|23.
|4.
|23.
|4.
|''{{transl|ar|ALA|thāʾ}}''
|{{lang|ar|ثَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|th}}''
(''{{transl|ar|DIN|ṯ}}'' din)
|/θ/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|ثـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ث]]}}}}
|-
|3.
|5.
|3.
|5.
|''{{transl|ar|jīm}}''
|{{lang|ar|جِيم}}
|''{{transl|ar|j}}''
(''{{transl|ar|DIN|ǧ}}'' din)
|/d͡ʒ/{{efn|name=non-native}}{{efn|Iba-iba ang pagbigkas ng {{lang|ar|ج}} ayon sa rehiyon.}}
|
|
|{{huge|{{lang|ar|جـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ج]]}}}}
|-
|8.
|6.
|8.
|6.
|''{{transl|ar|ALA|ḥāʾ}}''
|{{lang|ar|حَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|ḥ}}''
(''{{transl|ar|UNGEGN|ḩ}}'' din)
|/ħ/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|حـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ح]]}}}}
|-
|24.
|7.
|24.
|7.
|''{{transl|ar|ALA|khāʾ}}''
|{{lang|ar|خَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|kh}}''
(''{{transl|ar|DIN|ḫ}}, {{transl|ar|Wehr|ḵ}}'', ''{{transl|ar|ISO|ẖ}}'' din)
|/x/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|خـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[خ]]}}}}
|-
|4.
|8.
|4.
|8.
|''{{transl|ar|ALA|dāl}}''
|{{lang|ar|دَال}}
|''{{transl|ar|ALA|d}}''
|/d/
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـد}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[د]]}}}}
|-
|25.
|9.
|25.
|9.
|''{{transl|ar|ALA|dhāl}}''
|{{lang|ar|ذَال}}
|''{{transl|ar|ALA|dh}}''
(''{{transl|ar|DIN|ḏ}}'' din)
|/ð/
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـذ}}}}
|
|-
|20.
|10.
|20.
|10.
|''{{transl|ar|ALA|rāʾ}}''
|{{lang|ar|رَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|r}}''
|/r/
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـر}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[ر]]}}}}
|-
|7.
|11.
|7.
|11.
|''{{transl|ar|ALA|zāy}} / {{transl|ar|ALA|zayn}}''
|{{lang|ar|زَاي}}
|''{{transl|ar|ALA|z}}''
|/z/
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـز}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[ز]]}}}}
|-
|15.
|12.
|21.
|24.
|''{{transl|ar|ALA|sīn}}''
|{{lang|ar|سِين}}
|''{{transl|ar|ALA|s}}''
|/s/
|{{huge|{{lang|ar|ـس}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـسـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|سـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[س]]}}}}
|-
|21.
|13.
|28.
|25.
|''{{transl|ar|ALA|shīn}}''
|{{lang|ar|شِين}}
|''{{transl|ar|ALA|sh}}''
(''{{transl|ar|DIN|š}}'' din)
|/ʃ/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|شـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ش]]}}}}
|-
|18.
|14.
|15.
|18.
|''{{transl|ar|ALA|ṣād}}''
|{{lang|ar|صَاد}}
|''{{transl|ar|ALA|ṣ}}''
(''{{transl|ar|UNGEGN|ş}}'' din)
|/sˤ/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|صـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ص]]}}}}
|-
|26.
|15.
|18.
|19.
|''{{transl|ar|ALA|ḍād}}''
|{{lang|ar|ضَاد}}
|''{{transl|ar|ALA|ḍ}}''
(''{{transl|ar|UNGEGN|ḑ}}'' din)
|/dˤ/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|ضـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ض]]}}}}
|-
|9.
|16.
|9.
|12.
|''{{transl|ar|ALA|ṭāʾ}}''
|{{lang|ar|طَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|ṭ}}''
(''{{transl|ar|UNGEGN|ţ}}'' din)
|/tˤ/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|طـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ط]]}}}}
|-
|27.
|17.
|26.
|13.
|''{{transl|ar|ALA|ẓāʾ}}''
|{{lang|ar|ظَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|ẓ}}''
(''{{transl|ar|UNGEGN|z̧}}'' din)
|/ðˤ/
|
|
|{{huge|{{lang|ar|ظـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ظ]]}}}}
|-
|16.
|18.
|16.
|20.
|''{{transl|ar|ALA|ʿayn}}''
|{{lang|ar|عَيْن}}
|''{{transl|ar|ALA|ʿ}}''
|/ʕ/
|{{huge|{{lang|ar|ـع}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـعـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|عـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ع]]}}}}
|-
|28.
|19.
|27.
|21.
|''{{transl|ar|ALA|ghayn}}''
|{{lang|ar|غَيْن}}
|''{{transl|ar|ALA|gh}}''
(''{{transl|ar|DIN|ġ}}, {{transl|ar|Wehr|ḡ}}'' din)
| /ɣ/{{
|
|
|{{huge|{{lang|ar|غـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[غ]]}}}}
|-
|17.
|20.
|17.
|22.
|''{{transl|ar|ALA|fāʾ}}''
|{{lang|ar|فَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|f}}''
|/f/{{efn|name=non-native}}
|{{huge|{{lang|ar|ـف}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـفـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|فـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ف]]}}}}{{efn|name=regional-variation|Tingnan ang bahagi tungkol sa [[#Mga baryasyon ayon sa rehiyon|mga baryasyon ayon sa rehiyon]] sa anyo ng titik.}}
|-
|19.
|21.
|19.
|23.
|''{{transl|ar|ALA|qāf}}''
|{{lang|ar|قَاف}}
|''{{transl|ar|ALA|q}}''
|/q/{{efn|name=non-native}}
|
|
|
|{{huge|{{lang|ar|[[ق]]}}}}{{efn|name=regional-variation}}
|-
|11.
|22.
|11.
|14.
|''{{transl|ar|ALA|kāf}}''
|{{lang|ar|كَاف}}
|''{{transl|ar|ALA|k}}''
|/k/{{efn|name=non-native}}
|{{huge|{{lang|ar|ـك}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـكـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|كـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ك]]}}}}
|-
|12.
|23.
|12.
|15.
|''{{transl|ar|ALA|lām}}''
|{{lang|ar|لاَم}}
|''{{transl|ar|ALA|l}}''
|/l/
|{{huge|{{lang|ar|ـل}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـلـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|لـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ل]]}}}}
|-
|13.
|24.
|13.
|16.
|''{{transl|ar|ALA|mīm}}''
|{{lang|ar|مِيم}}
|''{{transl|ar|ALA|m}}''
|/m/
|{{huge|{{lang|ar|ـم}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـمـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|مـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[م]]}}}}
|-
|14.
|25.
|14.
|17.
|''{{transl|ar|ALA|nūn}}''
|{{lang|ar|نُون}}
|''{{transl|ar|ALA|n}}''
|/n/
|{{huge|{{lang|ar|ـن}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـنـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|نـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ن]]}}}}
|-
|5.
|26.
|5.
|26.
|''{{transl|ar|ALA|hāʾ}}''
|{{lang|ar|هَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|h}}''
|/h/
|{{huge|{{lang|ar|ـه}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـهـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|هـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ه]]}}}}
|-
|6.
|27.
|6.
|27.
|''{{transl|ar|ALA|wāw}}''
|{{lang|ar|وَاو}}
|''{{transl|ar|ALA|w}} / {{transl|ar|ALA|ū}}'' / ∅
|/w/, /uː/, ∅{{efn|name=non-native}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـو}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[و]]}}}}
|-
|10.
|28.
|10.
|28.
|''{{transl|ar|ALA|yāʾ}}''
|{{lang|ar|يَاء}}
|''{{transl|ar|ALA|y}} / {{transl|ar|ALA|ī}}''
|/j/, /iː/{{efn|name=non-native}}
|{{huge|{{lang|ar|ـي}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـيـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|يـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|[[ي]]}}}}{{efn|name=regional-variation}}
|-
! colspan="12" |
|-
| colspan="4" rowspan="6" |
(hindi itinuturing bilang titik sa alpabeto ngunit mahalaga ang papel sa pagbabaybay sa wikang Arabe)
[nagpapahiwatig ng karamihan ng mga di-regular na pangngalang pambabae]{{citation needed|reason=i thought this belonged with ta mabhuta, but i'm confused by "irregular"|date=March 2020}}
| [[Hamza|''hamzah'']]
| {{
| rowspan="5" | <big>''{{transl|ar|ALA|ʾ}}''</big>
| rowspan="5" | /ʔ/
| colspan="5" | {{huge|{{lang|ar|ء}}}}
(pangunahin nang ginagamit sa gitnaan at hulihan, na isang titik na di-konektado)
|-
| rowspan="2" | ''ʾalif hamzah''
| rowspan="2" | {{lang|ar|أَلِف هَمْزة}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـأ}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|أ}}}}
|-
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـإ}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|إ}}}}
|-
|''wāw hamzah''
| {{lang|ar|وَاو هَمْزة}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـؤ}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ؤ}}}}
|-
|''yāʾ hamzah''
| {{lang|ar|يَاء هَمْزة}}
|{{huge|{{lang|ar|ـئ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـئـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ئـ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ئ}}}}
|-
| ''ʾalif maddah''
| {{lang|ar|أَلِف مَدَّة}}
| ʾā
| /{{IPA link|ʔ}}{{IPA link|a}}{{IPA link|ː}}/
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـآ}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|آ}}}}
|-
| colspan="4" | (hindi itinuturing bilang titik sa alpabeto ngunit mahalaga ang papel sa bararila at leksiko sa wikang Arabe, kabilang dito ang pagpapahiwatig [ng karamihan ng mga pangngalang pambabae] at pagbaybay) Ginagamit ang isang alternatibong anyo ng {{lang|ar| ت }} ("nakataling tāʼ " / {{lang|ar|تاء مربوطة}}) sa dulo ng mga salita upang imarka ang kasariang pambabae sa mga pangngalan at pang-uri. Tumutukoy ito sa panghuling tunog /-h/ o /-t/. Tinutukoy ang pamantayang tāʼ bilang tāʼ maftūḥah (تاء مفتوحة, "bukas na tāʼ ") upang maibukod ito sa tāʼ marbūṭah.
| ''Tāʼ marbūṭah''
| {{lang|ar| تاء مربوطة }}
|
|
|colspan=1|{{huge|{{lang|ar|ـة}}}}
|colspan=2| (hulihan {{nbsp}}lamang) {{citation needed|date=March 2020}}
|colspan=1|{{huge|{{lang|ar|[[ة ]]}}}}
|
|-
| colspan="4" |(hindi itinuturing bilang titik sa alpabeto ngunit mahalaga ang papel sa bararila at leksiko sa wikang Arabe, kabilang dito ang pagpapahiwatig [ng mga pandiwa] at pagbaybay). Ginagamit ito sa dulo ng mga salita na may tunog ng /aː/ sa Makabagong Pamantayang Arabe na hindi nakakategorya sa paggamit ng ''tāʼ marbūṭah (ة)'' [karaniwan, mga panahunan ng pandiwa at Arabeng pangalang panlalaki].
|''<nowiki/>'alif maqsoura''
|الف مقصورة
|
|
|{{huge|{{lang|ar|ـى}}}}
| colspan="2" |(hulihan lamang) {{citation needed|date=June 2020}}
|
{{huge|{{lang|ar|ى}}}}
|
|-
|}
'''Talababa'''
{{notelist}}
== Talasanggunian ==
|