Alpabetong Arabe: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Tagasalinero (usapan | ambag)
→‎Mga anyo ng titik: Inihalintulad sa enwiki (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika).
GinawaSaHapon (usapan | ambag)
Pangalawang pagsasaayos. Di pa tapos, lalagyan ko pa ng mga talababa para sa mas maayos na presentation ng table. Nilagyan ko rin ng mga katumbas na salita sa Filipino.
Linya 46:
 
==== Abjadī ====
AngDi isang simpleng pagpapatuloy ang kaayusang ''{{transl|ar|ʾabjadī}}'' ayng hindimga langnaunang simpleng pagpapatuloypagkakaayos ng naunangmga pagkakasunud-sunodtitik ngsa alpabetong hilagang Semitiko sa hilaga, dahil mayroonmay itongmga posisyonposisyong ang mga ito na naayon sa Aramaikong titik na ''[[samekh]]/semkat'' {{lang|he|ס}}, ngunit ayon sa kasaysayan, walang titik sa alpabetong Arabe na nagmula sa titik na iyon. Tinumbasan ang pagkawala ng ''{{transl|he|sameḵ}}'' ng paghahati ng ''[[shin]]'' {{lang|he|ש}} sa dalawang nagsasariling Arabengmagkaibang titik Arabe, ang {{lang|ar|ش}} (''shīn'') at {{lang|ar|ﺱ}} (''sīn''), na lumipat pataas sapara palitan ang puwesto ng ''{{transl|he|sameḵ}}''. Nakalagay sa hulihulihan naman ang natitirang anim na titik na hindi naaayon sa anumang hilagangtitik SemitikongSemitiko titiksa hilaga.
 
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
|+Karaniwang sekwensiyangPangkaraniwang ayos-''{{transl|ar|ALA|abjadī}}''
|-
| {{lang|ar|غ}} || {{lang|ar|ظ}} || {{lang|ar|ض}} || {{lang|ar|ذ}} || {{lang|ar|خ}} || {{lang|ar|ث}} || {{lang|ar|ت}} || {{lang|ar|ش}} || {{lang|ar|ر}} || {{lang|ar|ق}} || {{lang|ar|ص}} || {{lang|ar|ف}} || {{lang|ar|ع}} || {{lang|ar|س}} || {{lang|ar|ن}} || {{lang|ar|م}} || {{lang|ar|ل}} || {{lang|ar|ك}} || {{lang|ar|ي}} || {{lang|ar|ط}} || {{lang|ar|ح}} || {{lang|ar|ز}} || {{lang|ar|و}} || {{lang|ar|ه}} || {{lang|ar|د}} || {{lang|ar|ج}} || {{lang|ar|ب}} || {{lang|ar|أ}}
Linya 70:
Karaniwan itong binibigkas bilang:
: ''{{transl|ar|ʾabjad hawwaz ḥuṭṭī kalaman saʿfaṣ qarashat thakhadh ḍaẓagh}}''.
Maaari rin itong bigkasin bilang:
Isa pang pagbigkas nito ang:
: ''{{transl|ar|ʾabujadin hawazin ḥuṭiya kalman saʿfaṣ qurishat thakhudh ḍaẓugh}}''{{citation needed|date=February 2018}}
 
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
|+[[Magreb|Magrebing]] sekwensiyang Ayos-''{{transl|ar|abjadī}}'' ng [[Magreb]] (marahilbaka mas luma)<ref name="magb">{{in lang|ar}} [http://alyaseer.net/vb/showthread.php?t=8807 Alyaseer.net {{lang|ar|ترتيب المداخل والبطاقات في القوائم والفهارس الموضوعية}} Pagsasaayos ng mga entrada at kard sa mga indeks ng paksa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071223135008/http://alyaseer.net/vb/showthread.php?t=8807|date=12-23-2007}} Discussion thread ''(Nakuha noong 2009-Oktubre–06)''</ref>
|-
| {{lang|ar|ش}} || {{lang|ar|غ}} || {{lang|ar|ظ}} || {{lang|ar|ذ}} || {{lang|ar|خ}} || {{lang|ar|ث}} || {{lang|ar|ت}} || {{lang|ar|س}} || {{lang|ar|ر}} || {{lang|ar|ق}} || {{lang|ar|ض}} || {{lang|ar|ف}} || {{lang|ar|ع}} || {{lang|ar|ص}} || {{lang|ar|ن}} || {{lang|ar|م}} || {{lang|ar|ل}} || {{lang|ar|ك}} || {{lang|ar|ي}} || {{lang|ar|ط}} || {{lang|ar|ح}} || {{lang|ar|ز}} || {{lang|ar|و}} || {{lang|ar|ه}} || {{lang|ar|د}} || {{lang|ar|ج}} || {{lang|ar|ب}} || {{lang|ar|أ}}
Linya 99:
 
==== Hijā’ī ====
Hindi ginagamit ng mga makabagong diksiyonaryo at iba pang batayang aklat ang kaayusang ''{{transl|ar|abjadī}}'' sa pag-uuripagsasaayos ayon sa alpabetopaalpabeto; sa halip nito, ginagamit ang mas bagong kaayusangmodernong ayos-''{{transl|ar|hijāʾī}}'' kung saan bahagyang nakapangkat ang mga titik ayon sa pagkakatulad sa hugis ng mga ito. Hindi kailanman ginagamit ang kaayusang ''hijāʾī'' sa mga pamilang.
 
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
|+Karaniwang kaayusang ayos-''{{transl|ar|hijāʾī}}''
|-
| {{lang|ar|ي}} || {{lang|ar|و}} || {{lang|ar|ه}} || {{lang|ar|ن}} || {{lang|ar|م}} || {{lang|ar|ل}} || {{lang|ar|ك}} || {{lang|ar|ق}} || {{lang|ar|ف}} || {{lang|ar|غ}} || {{lang|ar|ع}} || {{lang|ar|ظ}} || {{lang|ar|ط}} || {{lang|ar|ض}} || {{lang|ar|ص}} || {{lang|ar|ش}} || {{lang|ar|س}} || {{lang|ar|ز}} || {{lang|ar|ر}} || {{lang|ar|ذ}} || {{lang|ar|د}} || {{lang|ar|خ}} || {{lang|ar|ح}} || {{lang|ar|ج}} || {{lang|ar|ث}} || {{lang|ar|ت}} || {{lang|ar|ب}} || {{lang|ar|ا}}
Linya 119:
Ginamit nang malawakan ang isa pang uri ng kaayusang ''{{transl|ar|hijāʾī}}''<!--kailangan ng kumpirmasyon--> sa [[Magreb]] hanggang kamakailan{{when|date=July 2014}} nang pinalitan ito ng kaayusang [[Mashriq]]i.<ref name=magb/>
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
|+Magrebing kaayusang Ayos-''{{transl|ar|hijāʾī}}'' ng Magreb
|-
| {{lang|ar|ي}} || {{lang|ar|و}} || {{lang|ar|ه}} || {{lang|ar|ش}} || {{lang|ar|س}} || {{lang|ar|ق}} || {{lang|ar|ف}} || {{lang|ar|غ}} || {{lang|ar|ع}} || {{lang|ar|ض}} || {{lang|ar|ص}} || {{lang|ar|ن}} || {{lang|ar|م}} || {{lang|ar|ل}} || {{lang|ar|ك}} || {{lang|ar|ظ}} || {{lang|ar|ط}} || {{lang|ar|ز}} || {{lang|ar|ر}} || {{lang|ar|ذ}} || {{lang|ar|د}} || {{lang|ar|خ}} || {{lang|ar|ح}} || {{lang|ar|ج}} || {{lang|ar|ث}} || {{lang|ar|ت}} || {{lang|ar|ب}} || {{lang|ar|ا}}
Linya 137:
 
=== Mga anyo ng titik ===
Ang alpabetong Arabe ay palagingParating kabit-kabit at nag-iiba ang hugis ayon sa kani-kanilang puwesto sa isang salita ang mga titik sa alpabetong Arabe. Maaaring magkaroon ang mga titik ng hanggang apat na magkaibangmagkakaibang anyo na naaayondumepende sa kung nasa unahan ito, gitnaangitna, o hulihan ng salita, opati na rin kung ito ay ginamit nang mag-isahanisa (kilala bilang ''initial, medial, final, and isolated'' sa Ingles, o [[IMFI]]). Habang nagpapakitaMalaki ang mgapinagbago ibangsa titikanyo ngang karamihan sa mga malakingtitik pagkakaibanito, angngunit may mga ibangilang titik ayrin na halos parehoiisa kahitlang saanang nakapuwestoanyo mapasaang-puwesto man ito. Karaniwan,Karaniwang kabilaang nakakonekta ang mga titik sang isang salita sa magkabilang panig sa pamamagitan ng mga maikling pahalang na linya, ngunit maikokonekta lamang ang anim na titik ({{lang|ar|و ,ز ,ر ,ذ ,د ,ا}}) sa mga naunang titik nito. Halimbawa, nasa anyong mag-isahangisa anyo(''isolated lamangforms'') ang mga titik ng salitang {{lang|ar|أرارات}} ([[Bundok Ararat|Ararat]]) dahil hindi maikokonektamakokonekta ang mgabawat titik nito sa mga sumusunodsusunod na titik. Bilangng karagdagan,bawat isinusulatisa. angDagdag iilangpa kombinasyonsa ngmga titikito, bilanggumagamit ng [[ligature (typography)|pang-angkop]] (pantanging hugis''ligatures'') ang ilang kombinasyon ng mga titik, lalo na sa salitang ''{{transl|ar|lām-alif}}'' {{lang|ar|لا}},<ref>{{cite book|title=Writing Systems: A Linguistic Approach|author=Rogers, Henry|publisher=Blackwell Publishing|year=2005|page=135|language=en|trans-title=Sistema ng Pagsulat: Isang Pangwikang Paglapit}}</ref> alin lamang ang kinakailangangkatangi-tanging pang-angkop na kinakailangan (itinuturing na mahirap basahin kungang isinamabersyon lamangnito angna mgawalang titik nang ganitopang-angkop: {{lang|ar|لـا}}).
 
====Talahanayan ng mga saligang titik====
Linya 144:
|-
!colspan="2"|Karaniwan
!colspan="2"|[[Magreb|Magrebi]]
!rowspan="2"|Pangalan ng titik
{{Small|(Klasikal na pagbigkasbigkas)}}
!rowspan="2"|Pangalan ng titik sa
{{Small|(sulat -Arabe)}}
!rowspan="2"|[[Romanization of Arabic|Pagsasatitik]]
!rowspan="2"|Katumbas sa Pampanitikang Arabe ([[International Phonetic Alphabet|IPA]])
! rowspan="2" |Pinakamalapit na katumbas sa Filipino
!colspan="3"|Anyong kontekstuwal
! colspan="3" |Anyo
! rowspan="2"|Anyong mag|Mag-isahanisa
|-
!''ʾAbjadī'' !! ''Hijāʾī''
!''ʾAbjadī'' !! ''Hijāʾī''
!Hulihan
!Gitna
!Gitnaan
!Unahan
|-
! !! !! !! !! !! !! !!
! !! !! !! !! &nbsp;<!-- hiwalay na hilera para sa mga sort icon -->
|-
|1.
Line 171 ⟶ 174:
(<big>''{{transl|ar|DIN|â}}''</big> rin)
|iba-iba,<br />katulad ng {{IPA|/aː/}}, ∅{{efn|Maaaring kumatawan ang ''{{transl|ar|ALA|alif}}'' sa maraming ponema. Tingnan ang bahagi tungkol sa [[#Alif|ʾalif]].}}
|'''a'''raw
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـا}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[ا]]}}}}
Line 182 ⟶ 186:
|''{{transl|ar|ALA|b}}''
|/b/{{efn|name=non-native|Tingnan ang bahagi tungkol sa [[#Mga di-katutubong titik tungo sa Pamantayang Arabe|di-katutubong titik at tunog]]; paminsan-minsan ginagamit ang mga titik ⟨[[ك]]⟩ ,⟨[[ق]]⟩ ,⟨[[غ]]⟩ ,⟨[[ج]]⟩ upang isatitik ang ponema /g/ sa mga salitang hiram, ⟨[[ب]]⟩ upang isatitik ang /p/ at ⟨[[ف]]⟩ upang isatitik ang /v/. Gayundin, ginagamit ang mga titik ⟨[[و]]⟩ at ⟨[[ي]]⟩ upang isatitik ang mga patinig /oː/ at /eː/ ayon sa pagkabanggit sa mga salitang hiram at dayalekto.}}
|'''b'''ato
|{{huge|{{lang|ar|ـب}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـبـ}}}}
Line 195 ⟶ 200:
|''{{transl|ar|ALA|t}}''
|/t/
|'''t'''ao
|{{huge|{{lang|ar|ـت}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـتـ}}}}
Line 208 ⟶ 214:
|''{{transl|ar|ALA|th}}''
 
(''{{transl|ar|DIN|ṯ}}''&nbsp; din)
|/θ/
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـث}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـثـ}}}}
Line 225 ⟶ 232:
(''{{transl|ar|DIN|ǧ}}''&nbsp;din)
|/d͡ʒ/{{efn|name=non-native}}{{efn|Iba-iba ang pagbigkas ng {{lang|ar|ج}} ayon sa rehiyon.}}
|'''diy'''an
|{{huge|{{lang|ar|ـج}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـجـ}}}}
Line 240 ⟶ 248:
(''{{transl|ar|UNGEGN|ḩ}}''&nbsp;din)
|/ħ/
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـح}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـحـ}}}}
Line 255 ⟶ 264:
(''{{transl|ar|DIN|ḫ}},&nbsp;{{transl|ar|Wehr|ḵ}}'',&nbsp;''{{transl|ar|ISO|ẖ}}''&nbsp;din)
|/x/
|ku'''tsa'''ra
|{{huge|{{lang|ar|ـخ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـخـ}}}}
Line 268 ⟶ 278:
|''{{transl|ar|ALA|d}}''
|/d/
|'''d'''aan
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـد}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[د]]}}}}
Line 281 ⟶ 292:
(''{{transl|ar|DIN|ḏ}}''&nbsp;din)
|/ð/
|''wala''
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـذ}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[ذ]]}}}}
Line 292 ⟶ 304:
|''{{transl|ar|ALA|r}}''
|/r/
|'''r'''ajah, pe'''r'''o
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـر}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[ر]]}}}}
Line 303 ⟶ 316:
|''{{transl|ar|ALA|z}}''
|/z/
|i'''s'''da, '''z'''ebra
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـز}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[ز]]}}}}
Line 314 ⟶ 328:
|''{{transl|ar|ALA|s}}''
|/s/
|'''s'''ala
|{{huge|{{lang|ar|ـس}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـسـ}}}}
Line 329 ⟶ 344:
(''{{transl|ar|DIN|š}}''&nbsp;din)
|/ʃ/
|'''siy'''a
|{{huge|{{lang|ar|ـش}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـشـ}}}}
Line 344 ⟶ 360:
(''{{transl|ar|UNGEGN|ş}}''&nbsp;din)
|/sˤ/
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـص}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـصـ}}}}
Line 359 ⟶ 376:
(''{{transl|ar|UNGEGN|ḑ}}''&nbsp;din)
|/dˤ/
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـض}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـضـ}}}}
Line 374 ⟶ 392:
(''{{transl|ar|UNGEGN|ţ}}''&nbsp;din)
|/tˤ/
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـط}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـطـ}}}}
Line 389 ⟶ 408:
(''{{transl|ar|UNGEGN|z̧}}''&nbsp;din)
|/ðˤ/
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـظ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـظـ}}}}
Line 402 ⟶ 422:
|''{{transl|ar|ALA|ʿ}}''
|/ʕ/
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـع}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـعـ}}}}
Line 417 ⟶ 438:
(''{{transl|ar|DIN|ġ}},&nbsp;{{transl|ar|Wehr|ḡ}}''&nbsp;din)
| /ɣ/{{efn|name=non-native}}
|si'''g'''e
|{{huge|{{lang|ar|ـغ}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـغـ}}}}
Line 430 ⟶ 452:
|''{{transl|ar|ALA|f}}''
|/f/{{efn|name=non-native}}
|'''F'''ilipino
|{{huge|{{lang|ar|ـف}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـفـ}}}}
Line 444 ⟶ 467:
 
|/q/{{efn|name=non-native}}
|''wala''
|{{huge|{{lang|ar|ـق}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـقـ}}}}
Line 457 ⟶ 481:
|''{{transl|ar|ALA|k}}''
|/k/{{efn|name=non-native}}
|'''k'''anta
|{{huge|{{lang|ar|ـك}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـكـ}}}}
Line 470 ⟶ 495:
|''{{transl|ar|ALA|l}}''
|/l/
|'''l'''ampara
|{{huge|{{lang|ar|ـل}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـلـ}}}}
Line 483 ⟶ 509:
|''{{transl|ar|ALA|m}}''
|/m/
|'''m'''anok
|{{huge|{{lang|ar|ـم}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـمـ}}}}
Line 496 ⟶ 523:
|''{{transl|ar|ALA|n}}''
|/n/
|'''n'''oo
|{{huge|{{lang|ar|ـن}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـنـ}}}}
Line 509 ⟶ 537:
|''{{transl|ar|ALA|h}}''
|/h/
|'''h'''ula
|{{huge|{{lang|ar|ـه}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـهـ}}}}
Line 522 ⟶ 551:
|''{{transl|ar|ALA|w}} / {{transl|ar|ALA|ū}}'' / ∅
|/w/, /uː/, ∅{{efn|name=non-native}}
|la'''w'''ak, p'''u'''tik
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـو}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|[[و]]}}}}
Line 533 ⟶ 563:
|''{{transl|ar|ALA|y}} / {{transl|ar|ALA|ī}}''
|/j/, /iː/{{efn|name=non-native}}
|'''y'''upi, s'''i'''nat
|{{huge|{{lang|ar|ـي}}}}
|{{huge|{{lang|ar|ـيـ}}}}
Line 538 ⟶ 569:
|{{huge|{{lang|ar|[[ي]]}}}}{{efn|name=regional-variation}}
|-
! colspan="1213" |
|-
| colspan="4" rowspan="6" |
Line 548 ⟶ 579:
| rowspan="5" | <big>''{{transl|ar|ALA|ʾ}}''</big>
| rowspan="5" | /ʔ/
| colspanrowspan="5" | {{huge|{{lang|ar|ء}}}}mag'''-'''isa,
buang
 
{{Small|(bu'''-'''ang)}}
(pangunahin nang ginagamit sa gitnaan at hulihan, na isang titik na di-konektado)
| colspan="5" |{{huge|{{lang|ar|ء}}}}
 
(ginagamit kalimitan sa gitna at hulihan, kung saan ito ay nakahiwalay)
|-
| rowspan="2" | ''ʾalif hamzah''
Line 576 ⟶ 611:
| ʾā
| /{{IPA link|ʔ}}{{IPA link|a}}{{IPA link|ː}}/
|'''a'''nak
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|ـآ}}}}
|colspan=2|{{huge|{{lang|ar|آ}}}}
|-
| colspan="4" | (hindi itinuturing bilangna titik sa alpabeto ngunit mahalaga ang papel sa bararilabalarila at leksikobokubularyo sang wikang Arabe, kabilang dito ang pagpapahiwatigpagpahiwatig [ng karamihan ng mga pangngalangbabaeng pambabaepangngalan] at pagbaybay). Ginagamit ang isang alternatibong anyo ng {{lang|ar| ت }} ("nakataling tāʼ " / {{lang|ar|تاء مربوطة}}) sa dulohulihan ng mga salita upang imarkamarkahan ang kasariang pambabae sa mgababaeng pangngalan at pang-uri. Tumutukoy ito sa panghulingdulong tunog na /-h/ o /-t/. Tinutukoy ang pamantayang tāʼ bilangna tāʼ maftūḥah (تاء مفتوحة, "bukas na tāʼ ") sa pamantayang tāʼ, upang maibukodipagkaiba ito sa tāʼ marbūṭah.
| ''Tāʼ marbūṭah''
| {{lang|ar| تاء مربوطة }}
|
|
|
|colspan=1|{{huge|{{lang|ar|ـة}}}}
|colspan=2| (hulihan {{nbsp}}lamang) {{citation needed|date=March 2020}}
Line 589 ⟶ 626:
|
|-
| colspan="4" |(hindi itinuturing bilangna titik sa alpabeto ngunit mahalaga ang papel sa bararilabalarila at leksikobokubularyo sang wikang Arabe, kabilang dito ang pagpapahiwatigpagpahiwatig [ng karamihan ng mga pandiwababaeng pangngalan] at pagbaybay). Ginagamit ito sa dulohulihan ng mga salita na may tunog ng /aː/ sa MakabagongModernong Pamantayang Arabe na hindi nakakategorya sa paggamit ng ''tāʼ marbūṭah (ة)'' [karaniwan, mgasa panahunanoras ng pandiwa at Arabeng pangalang panlalakilalaki].
|''<nowiki/>'alif maqsoura<nowiki/>''
|الف مقصورة
|
|
|
Line 606 ⟶ 644:
{{notelist}}
 
== TalasanggunianSanggunian ==
{{reflist}}