Alpabetong Arabe: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
GinawaSaHapon (usapan | ambag) Pangalawang pagsasaayos. Di pa tapos, lalagyan ko pa ng mga talababa para sa mas maayos na presentation ng table. Nilagyan ko rin ng mga katumbas na salita sa Filipino. |
Tagasalinero (usapan | ambag) →Talahanayan ng mga saligang titik: Inihalintulad sa enwiki |
||
Linya 34:
May 28 [[titik]] ang saligang alpabetong Arabe. Dahil sa pag-aangkop rin nito sa ibang mga wikang tulad ng [[Wikang Persyano|Persyano]], [[Ottoman Turkish language|Turkong Otomano]], [[Central Kurdish|Gitnang Kurdo]], [[Urdu]], [[Sindhi language|Sindhi]], [[Jawi script|Malay]], [[Pashto]], [[Arwi]] at [[Wikang Malayalam|Malayalam]] ([[Arabi Malayalam]]), may idinagdag at ibinawas na titik sa alpabeto (kasama rin sa ibaba). Walang pagkakaiba sa laki ng titik ang alpabetong ito.
Halos magkakahawig ang mga titik ngunit nagkakaiba ang mga ito sa isa't isa gamit ng mga tuldok (''{{transl|ar|ALA|[[Arabic diacritics#I'jam (phonetic distinctions of consonants)|ʾiʿjām]]}}'') sa itaas o ibaba ng pinakatitik (
[[cursive|Kabit-kabit]] ang Arabeng palimbag at pasulat, kung saan konektado ang karamihan sa mga titik ng isang salita sa katabi nitong mga titik.
Linya 41:
Mayroong dalawang pangunahing [[collation|ayos ng titik]] ang alpabetong Arabe: ang pa-''abyad'' at pa-''hija''.
Galing sa ayos ng [[alpabeto Poeniko]] ang orihinal na ayos pa-''{{transl|ar|ʾabjadīy}}'' ({{lang|ar|أَبْجَدِيّ}}), na ginagamit kalimitan sa [[lettering|pagsasatitik]] (''{{Lang|en|lettering}}''), kaya magkaparehas ang ayos na ito sa iba pang mga alpabetong nagmula sa Poeniko, tulad ng [[Sulat Ebreo|alpabetong Ebreo]]. Sa ganitong kaayusan, ginagamit din ang mga titik bilang numero: ang [[Abjad numerals|numerong Abyad]]. Magkapareho ang alpanumerikong kodigo nito sa Ebreong [[gematria|hematriya]] at Griyegong [[isopsephy|isopsepya]].
Samantala, ginugrupo naman ng ayos pa-''{{transl|ar|hijā’ī}}'' ({{lang|ar|هِجَائِي}}) o pa-''{{transl|ar|ALA|alifbāʾī}}'' ({{lang|ar|أَلِفْبَائِي}}) naman, madalas gamitin sa pagsasaayos ng mga talaan ng pangalan at salita, tulad ng direktoryo ng [[telepono]], talaan ng klase, at [[diksiyonaryo]], base sa pagkakatulad sa hugis ng mga titik.
Linya 137:
=== Mga anyo ng titik ===
Parating kabit-kabit at nag-iiba ang hugis ayon sa kani-kanilang puwesto sa isang salita ang mga titik sa alpabetong Arabe. Maaaring magkaroon ang mga titik ng hanggang apat na magkakaibang anyo na dumepende sa kung nasa unahan ito, gitna, o hulihan ng salita, pati na rin kung ito ay ginamit nang mag-isa (kilala bilang ''{{Lang|en|initial}}, {{Lang|en|medial}}, {{Lang|en|final}},''
====Talahanayan ng mga saligang titik====
Linya 643:
{{notelist}}
* Kadalasan, hindi sumusunod ang mga nagsasalita ng Arabe sa isang isinapamantayang iskema kapag nagsasalin ng pangalan. Karaniwan ding isinasalin ang pangalan ayon sa lokal na pagbigkas, hindi ayon sa pagbigkas sa [[Modern Standard Arabic|Pampanitikang Arabe]] (kung nanggaling man ang pangalan sa wikang Arabe).
* Hinggil sa pagbigkas, ang mga ibinigay na ponetikang katumbas ay mula sa Modernong Pamantayang Arabe, na tinuturo sa mga paaralan at unibersidad. Bagaman maaaring magkaroon ng malaking pagkakaiba sa bawat rehiyon.
* Maaaring ituring ang mga pangalan ng mga Arabeng titik bilang mga abstraksyon ng mas lumang bersyon kung saan naging mahalagang salita ang mga iyon sa wikang [[Proto-Semitic|Proto-Semitiko]]. Maaaring magkaroon ng iba't ibang popular na pangalan ang mga Arabeng titik.
* May anim na titik ({{lang|ar|و ز ر ذ د ا}}) na walang natatanging anyong panggitna at kailangang sulatin sa kani-kanilang panghulihang anyo nang hindi nakakonekta sa susunod na titik. Tumutugma ang kani-kanilang pang-unahang anyo sa kani-kanilang pang-isahang anyo. Isinusulat ang sumusunod na titik sa kanyang pang-unahang anyo, o pang-isahang anyo kung ito ang huling titik sa salita.
* Nanggaling ang titik ''{{transl|ar|ALA|alif}}'' sa [[Phoenician alphabet|alpabetong Poeniko]] bilang panandang katinig na nagpapahiwatig ng impit (''{{Lang|en|glottal stop}}''). Ngayon, nawala ang silbi nito bilang katinig, at, kasama ng ''{{transl|ar|ALA|ya’}}'' at ''{{transl|ar|ALA|wāw}}'', ay ''[[mater lectionis]]'', isang panandang katinig na pumapalit sa mahabang patinig (tingnan sa ibaba), o bilang suporta para sa iilang tuldik (''{{transl|ar|ALA|maddah}}'' at ''[[hamza|{{transl|ar|ALA|hamzah}}]]'').
* Sa kasalukuyan, gumagamit ang wikang Arabe ng [[diacritic|tuldik]], {{lang|ar|ء}}, na tinatawag na ''{{transl|ar|ALA|hamzah}}'' upang ipahiwatig ang [[glottal stop|impit]] {{IPA|[ʔ]}}, na isinusulat nang mag-isa o na may kasamang tagadala:
** mag-isa: {{lang|ar|ء}}
** kasama ng tagadala: {{lang|ar|إ أ}} (above or under a ''{{transl|ar|ALA|alif}}''), {{lang|ar|ؤ}} (above a ''{{transl|ar|ALA|wāw}}''), {{lang|ar|ئ}} (above a dotless ''{{transl|ar|ALA|yā’}}'' or ''{{transl|ar|ALA|yā’ hamzah}}'').
:Sa gawaing pang-akademiko, isinasatitik ang ''[[hamza|{{transl|ar|ALA|hamzah}}]]'' ({{lang|ar|ء}}) gamit ang ''{{Lang|en|[[modifier letter right half ring]]}}'' (ʾ), habang ang ''{{Lang|en|[[modifier letter left half ring]]}}'' (ʿ) ang ginagamit sa pagsasastitik ng titik ''[[Ayin|{{transl|ar|ALA|‘ayn}}]]'' ({{lang|ar|ع}}), na kumakatawan sa ibang tunog.
::Isa ang anyo ng ''{{transl|ar|ALA|hamzah}}'', kasi hindi ito kinokonetka sa mga nauuna at sumusunod na titik. Gayunpaman, pinagsasama ito minsan sa ''{{transl|ar|ALA|wāw}}'', ''{{transl|ar|ALA|yā’}}'', o ''{{transl|ar|ALA|alif}}'', at sa kasong iyon, kumikilos ang tagadala bilang ordinaryong ''{{transl|ar|ALA|wāw}}'', ''{{transl|ar|ALA|yā’}}'', o ''{{transl|ar|ALA|alif}}''.
== Sanggunian ==
| |||