Romulo at Remo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
mNo edit summary
mNo edit summary
Linya 1:
[[Talaksan:0 Lupa Capitolina (2).JPG|thumb|320px|RomulusRomulo at Remus.]]
[[Talaksan:Rome Liddell 1860 Lupa Capitolina.jpg|thumb|right|320px|Ang [[pagpapasuso]] ng isang [[babaeng lobo]] kina RomulusRomulo at Remus.]]
 
Sina '''[[Romulo|Romulus]] at Remus''' ay ang [[maalamat]] na mga tagapagtatag ng [[Roma]]. Sa [[mitolohiyang Romano]], sila ay [[kambal]] na [[magkapatid]], na mga anak na lalaki nina [[Rhea Silva]] at ng diyos na si [[Marte (mitolohiya)|Marte]]. Si RomulusRomulo at Remus ay ang kambal na tagapagtatag ng Roma na nasa loob ng tradisyunal na [[mito ng pagtatatag]] nito, bagaman paminsan-minsang sinasabi na si RomulusRomulo lamang ang nag-iisang tagapagtatag ng Roma. Ang kanilang lolo sa ina ay si [[Numitor]], ang karapat-dapat na hari ng [[Alba Longa]], isang kaapu-apuhan ng prinsipeng [[Troyano]]ng si [[Aeneas]], at ama ni [[Rhea Silvia]] (nakikilala rin bilang Ilia). Bago sila ipaglihi, tinanggal ni [[Amulius]] (kapatid na lalaki ni Numitor) si Numitor mula sa kanyang tungkulin bilang hari. Pinatay din ni Amulius ang mga anak ni Numitor at pinuwersa si Rhea na maging isang [[Vestal Virgin|Birheng Malinis]] (Birheng Banal), na may intensiyong ipagkait kay Numitor ang pagkakaroon ng makabatas na mga tagapagmanan at kung gayon masiguro ang kanyang posisyon; subalit ipinagdalangtao ni Rhea sina RomulusRomulo at Remus sa pamamagitan ng diyos na si Marte, ngunit maaari ring sa pamamagitan ng [[demi-diyos]] na si [[Herkules]]. Nang ipanganak ang kambal, iniwan at pinabayaan sila ni Amulius sa isang pook upang [[infanticide|mamatay]] subalit nailigtas sila sa pamamagitan ng magkakasunod na mahihimalang mga pamamagitan. Isang babaeng [[lobo (hayop)|lobo]] ang nakatagpo sa kanila at [[pinasuso]] sila. Pagkaraan, isang [[pastol]] at asawa nito ang [[umampon]] sa kanila at inalagaan sila at pinalaki bilang mga pastol. Ang kambal ay napatunayang likas na mga pinuno at nagkamit ng maraming mga tagasunod. Nang ipaalam sa kanila ang kanilang tunay na mga katauhan, pinaslang nila si Amulius, at ibinalik si Numitor sa trono ng Alba Longa at nagpasyang itatag ang isang bagong lungsod para sa kanilang mga sarili.
 
Ninais ni RomulusRomulo na magtatag ng isang bagong lungsod sa [[Burol ng Palatino]] ngunit mas pinipili ni Remus ang [[Burol ng Aventino]].<ref>Dionysius ng Halicarnasus. ''Roman Antiquities'' 1.85</ref> Nagkasundo silang piliin ang lugar sa pamamagitan ng [[augurya]], kung saan isang paring manghuhula o [[augur]] ang magpapasya. Tila si RomulusRomulo ang nakatanggap na mas mabiyayang mga tanda subalit ang bawat isa sa kambal ay nag-aangkin na ang mga resulta ay nasa kani-kaniyang pabor. Sa sumunod na mga pagtatalo, napatay si Remus.<ref>Plutarch ''Life of Romulus'' 9.</ref> Pinaimbento ni [[Ovid]] kay RomulusRomulo ang kapistahan ng [[Lemuria (kapistahan)|Lemuria]] upang payapain ang [[nagtatampo]]ng [[multo]] ni Remus.<ref>Ovid. ''Fasti'' 5.461</ref> Pinangalanan ni RomulusRomulo ang bagong lungsod bilang Roma, na isang pagpapangalan magmula sa kanyang sariling pangalan. Nilikha ni RomulusRomulo ang [[Lehiyong Romano]] at ang [[Senadong Romano]]. Ang populasyon ng Roma ay pinakapal ng mga pumapasok dito, kabilang na ang mga [[refugee|nangangalong]] (repuhiyado o nangingibang bayan) na walang lupa at mga [[salarin]], na karamihang mga lalaki. Pinaghandaan ni RomulusRomulo ang pang-aagaw ng mga babae magmula sa kanugnog na mga tribong [[Sabine|Sabino]], na kaagad na humantong sa digmaan subalit lumaong nagresulta sa pagsasanib ng mga Sabino at ng mga Romano bilang pinag-isang mga taong Romano. Mabilis na lumawak ang Roma bilang isang nangingibabaw na puwersa sa gitnang [[Italya]], dahil sa banal na pagbibiyaya at kinasihan o inspiradong pamumunong pangpangangasiwa, pangmilitar, at pampolitika ni RomulusRomulo. Sa lumaong naging buhay ni RomulusRomulo, si RomulusRomulo ay naging mas [[awtokratiko]], na nawawala dahil sa misteryosong mga pagkakataon, at sinamba bilang ang diyos na si [[Quirinus]], ang sagradong persona ng mga taong Romano.
 
Ang imahe ng babaeng lobo na nagpapasuso sa kambal na sinupling ng diyos ay naging isang mahuwarang kinatawan o representasyon ng lungsod at ng maalamat na pagkakatatag nito, na nagdulot upang si RomulusRomulo at si Remus ay maging tampok na mga magigiting sa gitna ng mga [[feral children in mythology and fiction|batang lumaki sa kalikasan na paksa ng sinaunang mitograpiya]]. Sa kabuuan, ang alamat ay pumapalibot sa mga ideya ng Roma hinggil sa sarili nito, sa mga pinagmulan nito, at sa mga pagpapahalagang nauukol sa mabuti at matuwid na kaugalian. Para sa makabagong kadalubhasaan, nananatili itong isa sa pinakamasalimuot at pinakamasuliranin sa lahat ng mga mitong pampagtatatag, lalo na sa paksa at paraan ng pagkamatay ni Remus. Walang duda ang sinaunang mga manunulat ng kasaysayan na si RomulusRomulo ang nagbigay ng kanyang pangalan sa lungsod. Karamihan sa makabagong mga historyador ang naniniwala na ang kanyang pangalan, bilang tauhan ng alamat ng pagkakatatag ng Roma, ay isang [[back-formation|pagpapahaba]] ng pangalang ''Roma''; samantala, ang batayan para sa pangalan ni Remus at gampanin ay nananatiling mga paksa kapwa ng sinauna at makabagong paggunita at pagwawari; ang mito o alamat ay ganap na ang pagkaunlad upang maging isang "opisyal" na bersiyong kronolohikal noong kapanahunan ng Panghuling Republikano at maagang panahong Imperyal. Pinetsahan ng mga Romanong manunulat ng kasaysayan ang pagtatatag ng lungsod mula 758 hanggang 728 BK. Sinabi ni [[Plutarch]] na si RomulusRomulo ay namatay sa gulang na limampu't tatlo; batay sa kanyang pagwawari at pagbibilang, ang taon ng kapanganakan ng kambal ay nasa bandang 771 BK. Ang mga maaaring naging batayan para sa malawak na pangmitolohiyang salaysay ay nananatiling malabo at pinagtatalunan; napakakakaunting mga modernong dalubhasa ang tumatanggap kina RomulusRomulo at Remus bilang mga tao na pangkasaysayan at makasaysayan. Ang arkeologang si [[Andrea Carandini]] ay isa sa mga napakakakaunting makabagong mga dalubhasa na tumatanggap sa pagiging makapangkasaysayan nina RomulusRomulo at Remus, na batay sa pagkakatuklas ng isang sinaunang pader noong 1988 na nasa hilagang gulod ng Burol na Palatino sa Roma. Pinetsahan ni Carandini ang kayarian na nagmula pa sa kalagitnaan ng ika-8 daantaon BK at pinangalan niya itong ''[[Murus Romuli]]'' (nangangahulugang "Moog ni RomulusRomulo", na sa literal na pananalita ay "Pader ni RomulusRomulo").<ref name=Carandini>Tingnan ang Carandini. ''La nascita di Roma. Dèi, lari, eroi e uomini all'alba di una civiltà'' (Torino: Einaudi, 1997); pati na ang Carandini. ''Remo e Romolo. Dai rioni dei Quiriti alla città dei Romani (775/750 - 700/675 a. C. circa)'' (Torino: Einaudi, 2006)</ref>
 
== Mga sanggunian ==