Tabriz: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Linya 2:
Ang '''Tabriz''' ({{lang-fa|تبریز}} {{IPA-fa|tæbˈɾiːz||Tabriz.ogg}}; {{Lang-az|تبریز|script=Arab|italic=no}}) ay ang pinakamataong lungsod sa hilagang-kanlurang [[Iran]], isa sa mga makasaysayang kabisera ng Iran at ang kasalukuyang kabisera ng Silangang Lalawigan ng [[Azerbaijan]]. Ito ang ikalimang pinakamataong lungsod sa buong Iran. Sa [[lambak]] ng Ilog Quri sa makasaysayang rehiyon ng Azerbaijan<ref>{{cite encyclopedia | title = AZERBAIJAN | url = http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-index | editor-last = | editor-first = | editor-link = | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 2–3 | pages = 205–257 | year = 1987 |ref=harv|language=en}}</ref> sa pagitan ng mahabang [[tagaytay (anyong-lupa)|tagaytay]] ng mala-[[bulkan]] na apa sa mga bulubunduking Sahand at Eynali, pumapatak ang elebasyon ng Tabriz sa pagitan ng 1,350 at 1,600 metro (4,430 at 5,250 talampakan) sa taas ng dagat. Nagbubukas ang lambak sa isang kapatagan na dahan-dahang dumadalisdis pababa sa silangang baybayin ng Lawa ng Urmia, {{convert|60|km|0|abbr=on}} sa kanluran. Sa mga malamig na taglamig at katamtamang tag-init, tinuturing ang Tabriz bilang isang bakasyunan sa tag-init. Ipinangalan ito bilang Pandaigdigang Lungsod na Humahabi ng Alpombra ng Pandaigdigang Konseho ng Kasanayan (''World Crafts Council'') noong Oktubre 2015<ref name="WCC">{{cite web|title=Celebration of the "World Carpet Weaving City" on 6 Oct, 2015, in Tabriz, Iran|url=http://wccapr.org/eventsimages.php?events_cat_id=15|website=World Crafts Council Asia Pacific region|accessdate=25 Mayo 2017|language=en}}</ref> at Huwarang Lungsod Panturista noong 2018 ng Organisasyon ng Islamikong Kooperasyon.<ref>{{cite web |url=http://realiran.org/tabriz-named-as-exemplary-tourism-city-for-2018/|title=Tabriz named as exemplary tourism city for 2018 |publisher=realiran |date= Disyembre 24, 2015 |accessdate=Hulyo 9, 2016|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www7.irna.ir/en/News/81893289/|title=Tabriz selected OIC City of Tourism for 2018|publisher=IRNA|date=Disyembre 24, 2015|accessdate=Hulyo 9, 2016|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160822081042/http://www7.irna.ir/en/News/81893289/|archivedate=Agosto 22, 2016|language=en}}</ref>
 
May populasyon na higit sa 1.7&nbsp;milyon (2016),<ref name="Statistical Center of Iran">{{cite web|title=نتايج سرشماري – جمعيت و خانوار به ترتيب استان، شهرستان|url=https://www.amar.org.ir/portals/0/census/1395/results/Census95_Khanevar_Jameiyat.xlsx|publisher=Statistical Center of Iran|language=ar}}</ref> ang Tabriz ay ang pinakamalaking ekonomikong sentro at kalakhang lugar sa Hilagang-kanlurang Iran. Labis na Aserberyano ang populasyon, bagaman, [[wikang Persyano|Persyano]] ang sinasalita ng mga residente bilang ikalawang wika.<ref>{{cite web |url=http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf |location=Iran |title=2011 Census – Natayej |publisher=Statistical Centre |accessdate=2008-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140703101259/http://www.amar.org.ir/Portals/2/pdf/jamiat_shahrestan_keshvar3.pdf |archive-date=2014-07-03 |url-status=dead|language=en}}</ref> Isang pangunahing sentro ng industriyang mabigat ang Tabriz para sa mga awtomobil, kagamitang makina, pagdalisayan ng petrolyo, petrokimiko, tela at produksyon ng sementong mga industriya.<ref>{{cite web |url=http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=F&no=258263&S=GW |publisher=Statistical Center of Iran |title=Results of national 2007 census |accessdate=2013-02-11 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130725203451/http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=F&no=258263&S=GW |archivedate=2013-07-25|language=en}}</ref> Sikat ang lungsod sa mga gawaing-kamay nito, kabilang ang mga alpombra at alahas na hinabi ng kamay. Kinikilala ang mga lokal na kompiteriya, [[tsokolate]], pinatuyong [[mani]] at tradisyonal na [[pagkain]] ng Tabriz sa buong Iran bilang ilan sa mga pinakamahusay. Isa ring akademikong sentro ang Tabriz at isang lugar para sa ilan sa mga pinaka-prestihiyosong institusyon ng kultura sa Hilagang-kanlurang Iran.
 
Naglalaman ang Tabriz ng maraming mga bantayog na pangkasaysayan, na kumakatawan sa paglipat ng [[arkitektura]] ng Iran sa buong malalim na kasaysayan nito. Nabibilang sa karamihan ng mga nakapreserbang makasaysayang lugar sa Tabriz ang [[Ilkanato]], [[Dinastiyang Safabida|Safabida]] at [[Dinastiyang Kayar|Kayar]].<ref name="chap.sch.ir">{{cite web |url=http://chap.sch.ir/ketabDetail.asp?id=215 |department=Editorial Board |title=East Azerbaijan Geography |publisher=Iranian Ministry of Education |year=2000 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120110141117/http://chap.sch.ir/ketabDetail.asp?id=215 |archivedate=2012-01-10}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.tabrizcity.org/ |title=de beste bron van informatie over tabrizcity. Deze website is te koop! |publisher=tabrizcity.org |accessdate=2012-04-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070216155119/http://www.tabrizcity.org/ |archivedate=2007-02-16 |url-status=dead|language=en}}</ref> Kabilang sa mga lugar na iyon ang Gran Bazar ng Tabriz, na itinalaga bilang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]].<ref>{{cite web |url=https://whc.unesco.org/en/list/1346 |title=Tabriz Historic Bazaar Complex |work=UNESCO World Heritage Centre |publisher=UNESCO |date=2010-07-31 |accessdate=2012-04-02|language=en}}</ref><ref name="Ali Assari">{{cite journal |last=Assari |first=Ali |first2=T. M. |last2=Mahesh |title=Compatitive Sustainability of bazaar in Iranian traditional cities: Case Studies in Isfahan and Tabriz |journal=International Journal on Technical and Physical Problems of Engineering |date=Disyembre 2011 |volume=3 |issue=9 |pages=18–24 |url=http://www.iotpe.com/IJTPE/IJTPE-2011/IJTPE-Issue9-Vol3-No4-Dec2011/3-IJTPE-Issue9-Vol3-No4-Dec2011-pp18-24.pdf |accessdate=2013-01-07|language=en}}</ref> Mula sa maagang makabagong panahon, naging mahalaga ang Tabriz sa pag-unlad, pag-kilos at [[ekonomiya]] ng tatlo nitong kapitbahay na mga rehiyon; ang [[Kaukasya]], [[Silangang Rehiyon ng Anatolia|Silangang Anatolia]] at Gitnang Iran.<ref name="iranicaonline.org">{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/tabriz-05-city-in-19th-cent|title=TABRIZ v. The city in the 19th century |work=Encyclopaedia Iranica|last=electricpulp.com|language=en}}</ref> Sa makabagong panahon na lungsod, gumanap ito ng isang mahalagang pagganap sa kasaysayan ng Iran. Bilang isang pinakamalapit na sentro ng bansa sa [[Europa]], nagsimula ang marami sa aspeto ng maagang modernisasyon sa Iran sa Tabriz.<ref name="iranicaonline.org" /> Bago ang puwersahang pagsuko ng mga teritoryong Kaukasya ng [[dinastiyang Kayar]] sa [[Imperyong Ruso]], pagkatapos ng dalawang Digmaang Ruso-Persyano noong unang kalahati ng [[ika-19 na dantaon]], nanguna ang Tabriz sa pamamahala ng Iran sa mga teritoryong Kaukasya. Hanggang 1925, tradisyunal na tahanan ang lungsod ng Kayar na mga prinsipeng tagapagmana.