Mga wikang Uraliko: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Glennznl (usapan | ambag)
Tagasalinero (usapan | ambag)
→‎Katibayan sa henetika: Inihalintulad sa enwiki (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika).
Linya 14:
* Iminumungkahi ni P.&nbsp; Hajdu na ang lupang tinubuan ay nasa may kanlurang at hilagang-kanlurang [[Siberia]].<ref>''The Cambridge History of Early Inner Asia'', p. 231.</ref>
* Iminumungkahi ni [[Juha Janhunen]] na ang lupang tinubuan sa gitna ng mga lagusan ng [[Ob river|Ob]] at [[Yenisei]] sa [[Central Siberia|Gitnang Siberia]].<ref name="Janhunen2009">{{cite book|last=Janhunen|first=Juha|chapter=Proto-Uralic—what, where and when?|year=2009|editor=Jussi Ylikoski|title=The Quasquicentennial of the Finno-Ugrian Society|series=Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia 258|location=Helsinki|publisher=Société Finno-Ougrienne|isbn=978-952-5667-11-0|issn=0355-0230|chapter-url=http://www.sgr.fi/sust/sust258/sust258_janhunen.pdf|language=en|trans-title=Ang Kuwaskisentenaryo ng Lipunang Pino-Ugriko}}</ref>
 
==== Katibayan sa henetika ====
Ang likas na [[genetic marker|palatandaang henetiko]] ng mga taong nagsasalita ng mga wikang Uraliko ay [[Haplogroup N1c|haplogrupong N1c]]-Tat (Y-DNA). Nakahihigit ang N1b-P43 kaysa sa N1c sa mga taong Samoyedo.<ref>{{cite journal|last1=Tambets|last34=Krumina|last39=Anagnou|first38=Gian Franco|last38=De Stefano|first37=Olga|last37=Rickards|first36=Slawomir|last36=Koziel|first35=Viesturs|last35=Baumanis|first34=Astrida|first33=Ilia|last40=Pappa|last33=Mikerezi|first32=Rifat|last32=Terzić|first31=Pavao|last31=Rudan|first30=Marijana|last30=Peričić|first29=Lovorka|last29=Barać|first28=Jean-Paul|first39=Nicholas|first40=Kalliopi I.|first27=Andre|title=The Western and Eastern Roots of the Saami—the Story of Genetic 'Outliers' Told by Mitochondrial DNA and Y Chromosomes|language=en|pmid=15024688|pmc=1181943|doi-access=free|doi=10.1086/383203|pages=661–682|issue=4|volume=74|date=2004|journal=The American Journal of Human Genetics|display-authors=7|last41=Michalodimitrakis|first46=Richard|last46=Villems|first45=Lars|last45=Beckman|first44=Radovan|last44=Komel|first43=Sandor|last43=Füredi|first42=Vladimir|last42=Ferák|first41=Emmanuel|last28=Moisan|last27=Chaventre|first1=Kristiina|first7=Helle-Viivi|first12=Andrey|last12=Pshenichnov|first11=Oleg|last11=Balanovsky|first10=Liana|last10=Pliss|first9=Ene|last9=Metspalu|first8=Maere|last8=Reidla|last7=Tolk|first13=Elena|first6=Eva-Liis|last6=Loogväli|first5=Piia|last5=Serk|first4=Hela|last4=Help|first3=Toomas|last3=Kivisild|first2=Siiri|last2=Rootsi|last13=Balanovska|last14=Gubina|first26=Christelle|last21=Khusnutdinova|last26=Richard|first25=Erwan|last25=Pennarun|first24=Jüri|last24=Parik|first23=Elena|last23=Grechanina|first22=Vladislava|last22=Gusar|first21=Elza|first20=Marina|first14=Marina|last20=Bermisheva|first19=Ildus|last19=Kutuev|first18=Mikhail|last18=Voevoda|first17=Larisa|last17=Damba|first16=Ludmila|last16=Osipova|first15=Sergey|last15=Zhadanov|trans-title=Ang Kanlurang at Silangang Ugat ng mga Saami—Ang Kuwento ng mga 'Outlier' sa Henetika na Isinasalaysay ng Mitokondriyal na DNA at mga Kromosomang Y}}</ref> Nagmula ang haplogrupong N sa hilagang bahagi ng [[Tsina]] noong 20,000–25,000&nbsp;years BP<ref>{{cite journal|vauthors=Shi H, Qi X, Zhong H, Peng Y, Zhang X|display-authors=etal|year=2013|title=Genetic evidence of an East Asian origin and Paleolithic northward migration of Y-chromosome haplogroup N|journal=PLoS ONE|volume=8|issue=6|page=e66102|doi=10.1371/journal.pone.0066102|pmid=23840409|pmc=3688714|trans-title=Ebidensya sa henetika ng isang pinagmulan sa Silangang Asya at Paleolitikong pahilagang paglipat ng kromosomang-Y haplogrupong N|language=en}}</ref> at kumalat sa hilagang [[Eurasia]], mula [[Siberia]] patungo sa [[Hilagang Europa]]. Madalas nakikita ang subgrupong N1c1 sa mga taong di-Samoyedo, N1c2 naman sa mga [[Samoyedic peoples|taong Samoyedo]]. Bilang karagdagan, ang [[Haplogroup Z|haplogrupong Z (mtDNA)]], na natatagpuan na may mababang dalas sa mga [[Saami people|Saami]], [[Finns|Pinlandes]], at [[Siberia|Siberyano]], ay may kaugnayan sa pandarayuhan ng mga taong nagsasalita ng mga wikang Uraliko.
 
Noong 2019, nasumpungan ng isang pagsusuri batay sa henetika, arkeolohiya, at lingguwistika na dumating ang mga nagsasalita ng Uraliko sa rehiyong Baltiko mula sa Silangan, lalo na mula sa Siberia, sa simula ng [[Panahon ng Bakal]] noong mga 2,500&nbsp;taong nakalipas.<ref>{{cite journal|first1=Lehti|title=The Arrival of Siberian Ancestry Connecting the Eastern Baltic to Uralic Speakers further East|language=en|pmc=6544527|pmid=31080083|doi=10.1016/j.cub.2019.04.026|pages=1701–1711.e16|issue=10|volume=29|journal=Current Biology|date=May 2019|last6=Tambets|last1=Saag|first6=Kristiina|last5=Metspal|first5=Mait|last4=Lang|first4=Valter|last3=Varul|first3=Liivi|last2=Laneman|first2=Margot|trans-title=Ang Pagdating ng Lahing Siberyanong Kumokonekta ng mga Nagsasalita ng Silangang Baltiko sa mga Nagsasalita ng Uraliko sa dakong Silangan}}</ref>
 
== Talasanggunian ==
<references />