Imperyong Akemenida: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary |
m Kawing |
||
Linya 75:
}}
Ang '''Imperyong Akemenida''' (mula sa [[Lumang Persa]] na ''Haxāmanišiya'',<ref>{{cite book|ref=harv|last1=Curtis|first1=Vesta Sarkhosh|authorlink1=Vesta Sarkhosh Curtis|last2=Stewart|first2=Sarah|authorlink2=Sarah Stewart (historian)|title=The Sasanian Era|url=https://books.google.com/books?id=qPVHBAAAQBAJ&pg=PA79|year=2010|publisher=I.B.Tauris|isbn=978-0-85773-309-2}}</ref> {{nowrap|c. 550–330 BK}}), tinatawag ding '''(Unang) Imperyong Persa''',<ref name=GCS>{{cite book|last=Sampson|first=Gareth C.|title=The Defeat of Rome: Crassus, Carrhae and the Invasion of the East|year=2008|publisher=[[Pen and Sword Books|Pen & Sword Books Limited]]|isbn=978-1-84415-676-4|page=33|quote=Cyrus the Great, founder of the First Persian Empire (c. 550–330 BC).}}</ref> ay isang [[imperyo]] sa [[
Nang ika-7 siglo BK, ang mga Persa ay namuhay sa timog-kanluraning bahagi ng [[Iranyang Talampas]] sa rehiyon ng [[Persis]],<ref>http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/opeol-MG-X.html Macdonell and Keith, Vedic Index. This is based on the evidence of an [[Assyria|Assyrian]] inscription of 844 BC referring to the Persians as ''Paršu'', and the [[Behistun Inscription]] of [[Darius I]] referring to ''[[Persis|Pārsa]]'' as the area of the Persians. Radhakumud Mookerji (1988). ''Chandragupta Maurya and His Times'' (p. 23). Motilal Banarsidass Publ. ISBN 81-208-0405-8.</ref> na naging kanilang sentro.<ref name=book>{{cite book| author = David Sacks |author2=Oswyn Murray |author3=Lisa R. Brody|author4=Oswyn Murray|author5=Lisa R. Brody| title = Encyclopedia of the ancient Greek world| url = https://books.google.com/?id=gsGmuQAACAAJ| year = 2005| publisher = Infobase Publishing| isbn = 978-0-8160-5722-1| pages = 256 (at the right portion of the page)}}</ref> Mula sa rehiyong ito, sumulong si [[Cirong Dakila]] upang talunin ang [[mga Medo]], ang [[Lydia]], at ang [[Imperyong Neo-Babilonyo]], itinatatag ang Imperyong Akemenida. Ang delegasyon ng kapangyarihan sa mga lokal na pamahalaan ay inaakala na kalaunan ay nagpahina sa kapamahalaan ng hari, na nagsanhi sa paggasta sa mga pag-aaring yaman sa mga pagtatangka upang supilin ang mga lokal na paghihimagsik, at humantong sa kawalan ng pagkakaisa ng mga rehiyon sa panahon ng [[Mga Digmaan ni Alejandro ang Dakila|pagsalakay]] ni [[Alejandro ang Dakila|Alejandrong Dakila]] sa 334 BK.<ref name="book" /> Ang palagay na ito, gayun pa man, ay hinahamon ng ilang mga modernong iskolar na nakikipagtaltalan na ang Imperyong Akemenida ay hindi humarap sa anumang naturang krisis sa panahon ni Alejandro, na mga panloob na paghalili na pakikibaka sa loob ng pamilyang Akemenida lamang ang kailan man lumapit sa pagpapahina ng imperyo.<ref name="book" /> Si Alejandro, na malaking tagahanga ni Cirong Dakila, ay kalaunan malulupig ang imperyo sa kabuuan nito nang 330 BK.<ref name="Ulrich">{{cite book| author = Ulrich Wilcken| title = Alexander the Great| url = https://books.google.com/?id=WiSZM-LYsk4C| year = 1967| publisher = W. W. Norton & Company| isbn = 978-0-393-00381-9| page = 146}}</ref> Sa kanyang kamatayan, ang karamihan sa dating teritoryo noong imperyo ay sumailalim sa pamamahala ng [[Ptolemaikong Kaharian]] at [[Imperyong Seleucid]], bilang karagdagan sa iba pang mga menor na mga teritoryo na nakakamit ng pagsasarili sa panahong iyon. Kalaunan ay makakabawi ng kapangyarihan yaong Persang populasyon sa gitnang talampas sa ikalawang siglo BK sa ilalim ng Imperyong Parthian.<ref name="book" />
|