Salaping kripto: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Tagasalinero (usapan | ambag)
→‎Kasaysayan: Inihalintulad sa enwiki
Tagasalinero (usapan | ambag)
Pagsasaayos ng mga sanggunian
Tatak: 2017 source edit
Linya 35:
Nililikha nang sama-samang ng buong sistema ng salaping kripto ang desentralisadong salaping kripto, sa isang reyt na tinukoy noong nilikha ang sistema at kilala ng publiko. Sa sentralisadong pagbabangko at sistemang pang-ekonomya tulad ng [[Federal Reserve System|Sistema ng Reserbang Pederal]], may hawak ang mga lupon ng korporasyon o mga gobyerno sa panustos ng pera sa pamamagitan ng pag-imprenta na mga yunit ng [[Fiat money|perang fiat]] o pagdemanda na pagdaragdag sa mga ledyers pang-digital banking. Para naman sa desentralisadong salaping kripto, hindi makagagawa ng mga bagong yunit ang mga kumpanya o pamahalaan, at hindi pa nagbibigay ng suporta para sa iba pang mga kumpanya, bangko o korporasyon na nagtataglay ng halaga ng pag-aari na nasusukat dito. Nilikha ang pinagbabatayang teknikal na sistema kung saan nakabase sa desentralisadong cryptocurrencies ng grupo o indibidwal na kilala bilang [[Satoshi Nakamoto]].<ref name="te20151031">{{Cite journal|author=Economist Staff|date=31 October 2015|title=Blockchains: The great chain of being sure about things|journal=[[The Economist]]|url=https://www.economist.com/news/briefing/21677228-technology-behind-bitcoin-lets-people-who-do-not-know-or-trust-each-other-build-dependable|access-date=18 Hunyo 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160703000844/http://www.economist.com/news/briefing/21677228-technology-behind-bitcoin-lets-people-who-do-not-know-or-trust-each-other-build-dependable|archivedate=3 Hulyo 2016}}</ref>
 
Magmula noong Mayo 2018, umiiral ang mahigit sa 1,800 na mga salaping kripto specifications.<ref name="FT05142018">{{Cite news|author=Badkar|title=Fed's Bullard: Cryptocurrencies creating 'non-uniform' currency in US|url=https://www.ft.com/content/29dcb760-5787-11e8-b8b2-d6ceb45fa9d0|accessdate=14 Mayo 2018|publisher=Financial Times}}</ref> Sa loob ng isang sistema ng salaping kripto, ang kaligtasan, integridad, at balanse ng mga [[Ledger|ledyer]] ay pinananatili ng isang komunidad ng mga pare-parehong hindi mapagkakatiwalaang mga partido na tinatawag na mga [[Miners|minero]]: na gumagamit ng kanilang mga kompyuter upang matulungan ang pagpapatibay at pagtatatak ng oras ng mga transaksyon, at idinaragdag ang mga ito sa ledyer alinsunod sa isang natatanging pamamaraan ng pagtatatak ng oras.<ref name="primer">{{Cite web|url=http://mercatus.org/sites/default/files/Brito_BitcoinPrimer.pdf|title=Bitcoin: A Primer for Policymakers|publisher=George Mason University|work=Mercatus Center|year=2013|accessdate=22 October 2013|author=Jerry Brito and Andrea Castillo|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130921060724/http://mercatus.org/sites/default/files/Brito_BitcoinPrimer.pdf|archivedate=21 September 2013}}</ref>
 
Idinisenyo ang karamihan sa mga salaping kripto upang unti-unting bawasan ang produksyon ng pera na iyon sa pagtatakda ng hangganan sa kabuuang halaga ng perang iyon na ipapalaganap kailanman. <ref>"[http://www.americanbanker.com/bankthink/how-cryptocurrencies-could-upend-banks-monetary-role-1057597-1.html?zkPrintable=1&nopagination=1 How Cryptocurrencies Could Upend Banks' Monetary Role]". {{Webarchive}}, ''American Banker''. 26 Mayo 2013</ref> Kung ikukumpara sa mga pangkaraniwang pera na hawak ng mga pinansiyal na institusyon o itinatago bilang [[cash]] on hand, posible na maging mas mahirap [[Search and seizure|agawin]] ang mga cryptocurrencies ng pagpapatupad ng batas.<ref name="crypto currency">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/forbes/2011/0509/technology-psilocybin-bitcoins-gavin-andresen-crypto-currency.html|title=Crypto Currency|last=Andy Greenberg|publisher=Forbes.com|date=20 April 2011|accessdate=8 August 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140831001109/http://www.forbes.com/forbes/2011/0509/technology-psilocybin-bitcoins-gavin-andresen-crypto-currency.html|archivedate=31 August 2014}}</ref> Nagmumulla ang kahirapan na ito sa pagdaragdag ng mga kriptograpikong teknolohiya.
 
=== Blockchain ===
Ibinibigay ng isang [[blockchain]] ang katotohanan ng bawat kuwalta ng salaping kripto. Ang blockchain ay isang patuloy na lumalagong listahan ng mga [[Record (computer science)|talaan]] na tinatawag na mga ''bloke'' na konektado at pinoprotekta gamit ang [[kriptograpiya]].<ref name="te20151031">{{Cite journal|author=Economist Staff|date=31 October 2015|title=Blockchains: The great chain of being sure about things|journal=[[The Economist]]|url=https://www.economist.com/news/briefing/21677228-technology-behind-bitcoin-lets-people-who-do-not-know-or-trust-each-other-build-dependable|access-date=18 June 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160703000844/http://www.economist.com/news/briefing/21677228-technology-behind-bitcoin-lets-people-who-do-not-know-or-trust-each-other-build-dependable|archivedate=3 July 2016}}</ref><ref name="cryptocurrencytech">{{Cite book|title=Bitcoin and cryptocurrency technologies: a comprehensive introduction}}</ref> Ang bawat bloke ay kadalasang naglalaman ng [[Cryptographic hash function|hash]] pointer bilang isang koneksyon sa isang nakaraang block,<ref name="cryptocurrencytech" /> isang [[Trusted timestamping|tatak-oras]] o timestamp at datos ng transaksyon.<ref name="IPblockchain">{{Cite web|title=Blockchain|url=http://www.investopedia.com/terms/b/blockchain.asp|accessdate=19 Marso 2016|quote=Based on the Bitcoin protocol, the blockchain database is shared by all nodes participating in a system.|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323045814/http://www.investopedia.com/terms/b/blockchain.asp|archivedate=23 Marso 2016}}</ref> Sa pamamagitan ng disenyo, bukal na lumalaban ang mga blockchain sa pagbabago ng mga datos. Ito ay "isang lantad, [[Distributed ledger|ipinamamahaging ledyer]] na maaaring magtala ng mga transaksyon sa pagitan ng dalawang partido nang mahusay at sa isang mapapatunayang at palagiang paraan".<ref name="hbr201701">{{Cite news|url=https://hbr.org/2017/01/the-truth-about-blockchain|title=The Truth About Blockchain|accessdate=17 Enero 2017|quote=The technology at the heart of bitcoin and other virtual currencies, blockchain is an open, distributed ledger that can record transactions between two parties efficiently and in a verifiable and permanent way.|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170118052537/https://hbr.org/2017/01/the-truth-about-blockchain|archivedate=18 Enero 2017}}</ref> Para gamitin bilang isang ibinahaging ledyer, ang isang blockchain ay karaniwang pinamamahalaan ng isang [[peer-to-peer]] network na sama-sama na sumusunod sa isang protokol para sa pagpapatunay ng mga bagong bloke. Sa sandaling naitala, hindi maaaring mabago nang pabalik ang datos sa anumang naibigay na bloke nang hindi binabago ang lahat ng mga susunod na bloke, na nangangailangan ng sabwatan ng karamihan ng network.
 
Ang mga blockchain ay [[Secure by design|dinisenyong protektado]] at ay halimbawa ng ipinamahaging sistema ng pagkukuwenta na may [[Byzantine fault tolerance|toleransiya sa Byzantine fault]]. Nakamit sa gayon ang [[Desentralisasyon|desentralisyadong]] pinagkasunduan sa pamamagitan ng blockchain.<ref name="decapp">{{cite book|title=Decentralized Applications: Harnessing Bitcoin's Blockchain Technology|last=Raval|first=Siraj|year=2016|publisher=O'Reilly Media, Inc.|oclc=968277125|isbn=978-1-4919-2452-5|chapter=What Is a Decentralized Application?|chapter-url={{google books|fvywDAAAQBAJ|page=1|plainurl=yes}}|pages=[{{google books|fvywDAAAQBAJ|page=1|plainurl=yes}} 1]–[{{google books|fvywDAAAQBAJ|page=2|plainurl=yes}} 2]|url={{google books|fvywDAAAQBAJ|plainurl=yes}}|accessdate=6 Nobyembre 2016|via=Google Books}}</ref> Nilulutas ng mga blockchain ang problema sa [[dobleng-paggastos]] na walang kailangan na pinagkakatiwalaan na awtoridad o sentral na server, kung ipapalagay na walang [[51% attack]] (na gumana laban sa iilang mga salaping kripto).
Linya 51:
Kinabibilangan sa iba pang mga algoritmong pang-hash na ginagamit para sa proof-of-work ang [[CryptoNote#Egalitarian proof of work|CryptoNight]], [[BLAKE (hash function)|Blake]], [[SHA-3]], at [[Dash (cryptocurrency)#X11|X11]].
 
Isang paraan ang proof-of-stake sa pag-secure ng network ng salaping kripto at pagkamit ng ipinagkaloob na pagkasunduan sa pamamagitan ng paghiling sa mga gumagamit na ipakita ang kanilang pagmamay-ari ng isang tiyak na halaga ng pera. Iba ito sa mga sistema ng proof-of-work na nagpapatakbo ng mga algoritmong pang-hash na mahirap gamitin sa pagpapatunay ang mga elektronikong transaksyon. Higit sa lahat na nakasalalay ang pamamaraang ito higit sa lahat sa kuwalta, at walang karaniwan na anyo ito sa kasalukuyan. Ang ilang mga salaping kripto ay gumagamit ng isang pinagsamang [[proof-of-work]] / [[proof-of-stake]] na pamamaraan.<ref name="ars1">[https://arstechnica.com/business/2013/05/wary-of-bitcoin-a-guide-to-some-other-cryptocurrencies/ Wary of Bitcoin? A guide to some other cryptocurrencies] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140116040533/http://arstechnica.com/business/2013/05/wary-of-bitcoin-a-guide-to-some-other-cryptocurrencies/|date=16 January 2014}}, ars technica, 26 May 2013</ref>
 
=== Pagmimina ===