Wikipedia

Tulin: Pagkakaiba sa mga binago

Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
GinawaSaHapon (usapan | ambag)
5,049 edits
m Maliit na pagtatama sa spelling ng kinematika, link sa arangkada.
Oav2010 (usapan | ambag)
41 edit
mNo edit summary
Linya 1:
{{Confuse|Bilis|Arangkada}}
 
Ang '''tulin''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''velocity'') o '''belosidad''' (mula [[Wikang Kastila|Kastila]]: ''velocidad'') ng isang bagay ay ang [[Deribatibo ng oras|dalas ng pagbagopagbabago]] ng [[Posisyon (bektor)|posisyon]] nito (Ingles: ''rate of change of position''), na sinusukat mula sa isang [[Sinasangguning punto|pinagsimulangsinasangguning punto]] nito(Ingles: ''frame of reference''). IsaSa matematika, isa itong [[bunin]] ng [[oras]]panahon (Ingles: ''function of time''). Di tulad ng [[bilis]] na isang eskalar na kantidad (Ingles: ''scalar quantity''), ang tulin ay isang [[Euclidyanong bektor|bektor]] (Ingles: ''vector''); ibig sabihin, may direksyon rin ito bukod sa [[kalakhan]] (Ingles: ''magnitude'') o halaga. Ito ay isinusulat o nirerepresenta bilang: <math>\mathbf {v}\,</math>o <math>\vec {v}\,</math>. Ang tulin ay mahalaga at parating ginagamit sa [[kinematika]], isang sangay ng [[klasikong mekaniks]] na tumutukoy sa paggalaw ng mga bagay.
 
Ang katumbas na [[eskalar]] ng tulin ay ang bilis. Kung nagbabago ang tulin ng isang bagay, masasabing [[Arangkada|umaarangkada]] ito.
 
== Paglalarawan ==
May dalawang katangian ang tulin: bilis at direksyon. Ang bilis ay ang eskalar na kantidad ng tulin. Kung nagbabago ang tulin ng isang bagay, maski ito man ay pagbabago sa bilis o direksyon, ibig sabihin umaarangkada ang naturang bagay.
Sa belosidad o tulin ng isang bagay, kinakailangang isaalang-alang ang direksyon kung saan ito papunta mula sa orihinal nitong posisyon at ang pagbabago ng pagkatindi ng tulin habang naglalakbay, kung saan maaari naman itong ituring bilang [[bilis]] o [[arangkada]].
 
Sa belosidad o tulin ng isang bagay, kinakailangang isaalang-alang ang dalas ng pagbabago ng distansya sa pagitan ng huling posisyon nito at posisyong pinanggalingan, at direksyon kung saan ito pupunta.
Kung ang isang bagay ay kumikilos papunta sa iisang direksyon lamang at patuloy na lumalayo o lumalapit mula sa kanyang orihinal na kinalalagyan nang hindi bumibilis o bumabagal, sinasabing ang naturang bagay ay may di-nagbabagong tulin ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''uniform motion''). Kung ang bagay na iyon ay bumibilis o bumabagal sa paglalakbay, o kaya nagbabago ang kanyang direksyon, sinasabing ito ay may nagbabagong tulin ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''non-uniform motion'').▼
 
▲Kung ang isang bagay ay kumikilos papunta sa iisang direksyon lamang at patuloy na lumalayo o lumalapit mula sa kanyang orihinal na kinalalagyan nang hindi bumibilis o bumabagal, sinasabing ang naturang bagay ay may di-nagbabagong tulin ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''uniform motion''). Kung ang bagay na iyon ay bumibilis o bumabagal sa paglalakbay, o kaya nagbabago ang kanyang direksyon, sinasabing ito ay may nagbabagong tulin ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''non-uniform motion'').
Walang tulin ang isang bagay kung hindi nagbabago ang kanyang posisyon, na maaaring mangyari kung ito ay umalis at bumalik sa orihinal nitong posisyon, o kaya hindi ito nagpahiwatig ng kumilos. Kapag hindi nabagbago ang posisyon ng isang bagay, wala itong direksyon. Gayun din ang kabaligtaran-- kapag walang direksyon ang tulin ng isang bagay, ibig sabihin nito ay hindi nagbabago ang kanyang posisyon.▼
 
▲Walang tulin ang isang bagay kung hindi nagbabago ang kanyang posisyon, na maaaring mangyari kung ito ay umalis at bumalik sa orihinal nitong posisyon, o kaya hindi ito nagpahiwatig ng kumilosumalis. KapagKung hindi nabagbagonagbago ang posisyon, ngang isang bagay,tulin walaay itongwalang direksyon. Gayun din ang kabaligtaran-- kapag walang direksyon ang tulin ng isang bagay, ibig sabihin nito ay hindi nagbabago ang kanyang posisyon.
 
Sa usaping ito, ang distansya ay sinusukat mula sa isang [[sinasangguning punto]] (''frame of reference'').
 
Ang tulin ay isang halimbawa ng bektor (Ingles: ''[[vector|vector)]]''. Bawa’t vectorbektor ay may dalawang katangian-- halagakalakhan at direksyon. Ang halagakalakhan ng tulin ay ang kanyang bilis, at ang kanyang direksyon ay kung saang gawi siya papunta.
 
== Mga paghahambing ==
Line 20 ⟶ 22:
=== Tulin at bilis ===
{{Pangunahin|Bilis}}
Ang bilis ay isang eskalar na kantidad. Ibig sabihin, wala itong direksyon. Samantala,Samantalang ang tulin naman ay ang bektor na katumbasnangangailangan ng bilis.eskalar Nangangailanganna itokantidad ngat direksyon.<ref name="Wolf2019">{{cite web|last=Rowland|first=Todd|title=Velocity Vector|year=2019|publisher=Wolfram MathWorld|url=http://mathworld.wolfram.com/VelocityVector.html|access-date=Abril 29, 2021|language=en|trans-title=Bektor na Tulin}}</ref><ref name="Bidwell1901">{{cite book|last=Wilson|first=Edwin Bidwell|title=Vector analysis: a text-book for the use of students of mathematics and physics, founded upon the lectures of J. Willard Gibbs|year=1901|pages=125|url=http://hdl.handle.net/2027/mdp.39015000962285?urlappend=%3Bseq=149|language=en|trans-title=Pagsusuring pambektor: isang libro para sa paggamit ng mga mag-aaral ng matematika at pisika, ginawa mula sa mga turo ni J. Willard Gibbs}}</ref>
 
=== Di-nagbabagong tulin at arangkada ===
Para masabing di-nagbabago ang tulin ng isang bagay, dapat hindi nagbabago ang parehong bilis at direksyon nito. ParaAng makamitibig ito,sabihin ng hindi nagbabagong direksyon ay kailangang tuwid o diretso ang tinatahak na direksyon ng isang bagay.<ref>{{Cite web|title=Equations of Constant Velocity|url=https://www.fisicalab.com/en/section/urm-equations|website=FisicaLab|language=en|trans-title=Mga Tumbasan ng Di-nagbabagong Tulin|access-date=Abril 29, 2021}}</ref> Kaya naman, nagbabagoNagbabago ang tulin ng isang bagay kung paikot-ikot ang direksyong tinatahak nito, kahit na di-nagbabago ang bilis nito. GayunpamanSa kasong ito, masasabingsinasabing [[Arangkada|umaarangkada]] itoang naturang bagay.
 
== Sanggunian ==
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Tulin"