Tulin: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Oav2010 (usapan | ambag)
mNo edit summary
Oav2010 (usapan | ambag)
mNo edit summary
Linya 1:
{{Confuse|Bilis|Arangkada}}
 
Ang '''tulin''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''velocity'') o '''belosidad''' (mula [[Wikang Kastila|Kastila]]: ''velocidad'') ng isang bagay ay ang [[Deribatibo ng oras|dalas ng pagbabago]] (Ingles: ''[[:en:Rate_(mathematics)#Of_change|rate of change]]'') ng [[Posisyon (bektor)|posisyon]] nito, na sinusukat mula sa isang [[sinasangguning punto]] ({{Lang-en|Ingles: ''frame of reference}}''). Sa [[matematika]], isa itong [[bunin]] ng [[panahon]] ({{Lang-en|Ingles: ''function of time}}''). Di tulad ng [[bilis]] na isang [[eskalar]] na kantidad ({{Lang-en|Ingles: ''scalar quantity}})'', ang tulin ay isang [[Euclidyanong bektor|bektor]] (Ingles: ''vector);'' ibig sabihin, may direksyon rin ito bukod sa [[kalakhan]] (Ingles: ''magnitude'') o halaga. Ito ay isinusulat o nirerepresenta bilang: <math>\mathbf {v}\,</math>o <math>\vec {v}\,</math>. Mahalaga at parating ginagamit ang tulin sa [[kinematika]] (Ingles: ''Kinematics''), isang sangay ng [[klasikong mekaniks]] (Ingles: ''Classical Mechanics'') na tumutukoy sa paggalaw ng mga bagay.
 
Kung nagbabago ang tulin ng isang bagay, [[Arangkada|umaarangkada]] (Ingles: ''accelerating'') ito.
 
== Paglalarawan ==
May dalawang katangian ang tulin: [[bilis]] at direksyon. Ang bilis ay ang [[Eskalar|eskalar na kantidad]] ng tulin. Kung nagbabago ang tulin ng isang bagay, ibig sabihin, [[Arangkada|umaarangkada]] ito.
 
Kung ang isang bagay ay kumikilos papunta sa iisang direksyon at patuloy na lumalayo o lumalapit mula sa orihinal na kinalalagyan nito nang hindi bumibilis o bumabagal, sinasabing ang naturang bagay ay may di-nagbabagong tulin ({{Lang-en|Ingles: ''uniform velocity}}''). Sa kabilang banda naman, kung ito ay bumibilis o bumabagal sa paglalakbay, o kaya nagbabago ang kanyang direksyon, sinasabing ito ay may nagbabagong tulin ({{Lang-en|Ingles: ''non-uniform velocity}}'').
 
Walang tulin ang isang bagay kung hindi nagbabago ang posisyon nito, na maaaring mangyari kung ito ay umalis at bumalik sa orihinal nitong posisyon, o kaya hindi ito umalis. Kung hindi nagbago ang posisyon, walang direksyon ang tulin. Ganon din sa kabaligtaran: kung walang direksyon ang tulin ng isang bagay, ibig sabihin, hindi nagbabago ang posisyon nito.
 
Sa usaping ito, ang distansya ay sinusukat mula sa isang [[sinasangguning punto]] (''frame of reference'').
 
Ang tulin ay isang halimbawa ng bektor (Ingles: ''[[vector|vector)]]''. May dalawang katangian ang mga bektor: [[kalakhan]] at direksyon. Ang kalakhan ng tulin ay ang [[bilis]] nito, at ang direksyon ay kung saang gawi ito papunta.
 
== Paghahambing ==