Sikolohiya: Pagkakaiba sa mga binago

<!--Pangkalahatang-ideya ng disiplina:-->Ang '''sikolohiya''' o '''dalub-isipan''' ([[Aleman]], [[Pranses]]: ''psychologie'', [[Intsik]]: ''心理学'', ''xinli xue'', [[Hapones]]: ''しんりがく'', ''shinri-gaku'', [[Kastila]], [[Portuges]]: ''psicologia'', [[Ingles]]: ''psychology'') ay ang [[agham]] ng [[isip]] at [[ugali]]. Kalakip sa sikolohiya ang pag-aaral ng kababalaghang [[consciousness|may malay]] at walang malay, pati na rin ang [[damdamin]] at [[pag-iisip]]. Isa itong disiplinang pang-akademya na may napakalaking saklaw. Hinahangad ng mga sikologo ang pagka-unawa ng mga lumilitaw na katangian ng mga utak, at lahat ng sari-saring kababalaghan na konektado sa mga lumilitaw na katangian na iyon, at sa ganitong paraan, sumasali sa mas malawak na [[Neurosiyensiya|neuro-siyentipikong]] grupo ng mga mananaliksik. Bilang isang [[agham panlipunan]], nilalayon nitong intindihin ang mga indibidwal at grupo sa pagtatatag ng mga pangkalahatang prinsipyo at pagsasaliksik ng mga tiyak na kaso.<ref name="Fernald">Fernald LD (2008). [https://books.google.com/books?id=Q7p-J4-SWuQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false ''Psychology: Six perspectives''] [Sikolohiya: Anim na Pananaw] (sa wikang Ingles) (pp.12–15). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.</ref><ref name="Psychology">Hockenbury & Hockenbury. Psychology [Sikolohiya] (sa wikang Ingles). Worth Publishers, 2010.</ref>

Ginagamit ng mga sikologo ang mga [[empirical method|pamamaraang empiriko]] para maghinunha ng mga ugnayang kawsal at korelasyonal sa pagitan ng mga baryableng sikososyal. Bilang [[eclecticism|karagdagan]], o bilang [[antipositivism|salungat]], sa paggamit ng mga pamamaraang empiriko at deduktibo, ang ilang sikologo—lalo na ang mga sikologo sa [[Clinical psychology|klinika]] at [[counseling psychology|pagpapayo]]—ay tumitiwala minsan sa [[Hermeneutics#Psychology|interpretasyon ng simbolo]] at iba pang mga pamamaraang [[inductive reasoning|induktibo]]. Nailarawan ang sikolohiya bilang isang "{{Lang|en|hub science}}" (sentro ng agham) anupat may kaugaliang sumangguni ang [[medisina]] ng sikolohikal na pagsasaliksik sa pamamagitan ng [[neurolohiya]] at [[sikiyatriya]], habang ang pinakakaraniwang sinasangguni ng mga [[agham panlipunan]] ay mga [[List of psychology disciplines|subdisiplina sa loob ng sikolohiya]].<ref>{{cite journal|url=http://www.psychologicalscience.org/index.php/publications/observer/2007/september-07/psychology-is-a-hub-science.html|title=Psychology is a Hub Science|journal=Aps Observer|volume=20|issue=8|quote=ang sikolohiya ay isang sentral na disiplina — iyon ay, isang disiplina kung saan sinisipi ang siyentipikong pagsasaliksik[[pananaliksik]] ng mga siyentipiko sa marami iba pang larangan. Halimbawa, sumasangguni ang [[medisina]] mula sa sikolohiya, kadalasan sa papamagitan ng [[neurolohiya]] at [[sikiyatriya]], habang ang mga [[agham panlipunan]] ay sumasangguni naman nang direkta mula sa karamihan ng mga espesyalidad sa loob ng sikolohiya. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles).|date=Setyembre 2007|last1=Cacioppo|first1=John|language=en|trans-title=Ang Sikolohiya ay Isang Sentro ng Agham}} Association for Psychological Science ''Observer'' (Setyembre 2007)</ref>

<!--Paglalapat at saklaw:-->Habang kadalasang nilalapat ang kaalamang sikolohikal sa pagtatasa at paggamot ng mga problema sa kalusugan ng isip, nakadirekta rin ito patungo sa pag-uunawa at paglulutas ng mga problema sa iilang pitak ng mga aktibidad ng tao. Ayon sa maraming salaysay, ang sikolohiya sa huli ay naglalayong maging kapaki-pakinabang sa [[lipunan]].<ref name="O'Neil">O'Neil, H.F.; nasipi sa Coon, D.; Mitterer, J.O. (2008). [https://books.google.com/books?id=vw20LEaJe10C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false ''Introduction to psychology: Gateways to mind and behavior''] (12th ed., pp. 15–16) [Pambungad sa sikolohiya: Pasukan patungo sa isip at pag-uugali (Ika-12 ed., mga pa. 15–16)] (sa wikang Ingles) . Stamford, CT: Cengage Learning.</ref><ref name="APA_mission">"Ang misyon ng APA [Samahang Sikolohikal ng Amerika] ay magpasulong ng paglikha, komunikasyon at paglalapt ng kaalamang sikolohikal para sa kapakinabangan ng [[lipunan]] at para mapabuti ang mga buhay ng mga tao"; APA (2010). [http://www.apa.org/about/index.aspx ''About APA''.] Nakuha noong Oktubre 20, 2010.</ref> Kasangkot ang karamihan ng mga sikologo sa isang uri ng tungkulin sa terapiya, na nagpapraktis sa mga tagpuang klinikal, pampayo, at pampaaralan. Nagsasaliksik ang marami ng iba't ibang paksa na may kinalaman sa mga proseso ng utak at pag-uugali, at karaniwang nagtatrabaho sa mga kagawaran ng sikolohiya sa mga [[unibersidad]] o nagtuturo sa mga iba pang tagpuang pang-akademiko (hal. mga paaralang medikal, ospital). Nagtatrabaho ang ilan sa mga tagpuang pang-industriya at pang-organisasyon, o sa mga iba pang larangan<ref>Bureau of Labor Statistics, U.S. Department of Labor, Occupational Outlook Handbook [Hanbuk sa Pagtingin ng Okupasyon], Edisyon ng 2010–11, Psychologists [Mga Sikologo], nasa Internet sa [http://www.bls.gov/oco/ocos056.htm bls.gov] (binisita noong Hulyo 8, 2010).</ref> tulad ng pag-unlad ng tao at pagtatanda, palakasan, kalusugan, at midya, pati na rin sa porensikong pagsisiyasat ({{Lang|en|forensic investigation}}) at ibang aspeto ng batas.