Aguhon (panturo): Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Myrnamyers (usapan | ambag)
No edit summary
Myrnamyers (usapan | ambag)
Tagalog.
 
Linya 2:
{{otheruses|Aguhon}}
 
Ang '''aguhon'''<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Compass'', aguhon, kumpas; ''magnetite''}}</ref><ref name=JETE>{{cite-JETE|Aguhon; aguha; aguhilya}}, pahina 19.</ref>(lumang Tagalog: '''paraluman;''' Kastila: '''compás''', isina-Tagalog bilang '''kumpas<ref name="Gaboy" />''') ay isang kagamitan sa pagtuturo ng patutunguhan, na madalas ginagamit sa paglalayag sa karagatan o paglalakbay sa kabuhanginankaragatan o kawalan, o ibasaan pangmang kalalakbayangkakaunti maylamang kakauntingang [[landmark|tanaw na palatandaan]]. Nasusukat nang may katiyakan ng aguhon ang tamang patutunguhan ng isang manlalakbay sa pamamagitan ng pagsandig sa mga nambabalaning kasukdulan ng daigdig.
 
Tinatawag din itong '''mabatobalaning aguhon''', '''magnetikong kumpas''', o '''aguhon ng mandaragat''', mga uri ng '''panligid'''.<ref name="Bansa">{{cite-Bansa|mula sa [http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=compass ''lumigid'', ''ligirin'']; ''compass'', aguhon}}</ref> Tinitiyak ng aguhon ang kapupuntahan ng isang tao na may kaugnayan sa mga mabatobalani o magnetikong polo ng daigdig.

Binubuo ito ng isang magnetikongnababalaning tagapagturopanturo o '''[[aguha]]'''<ref name="JETE" /> (ginagamitna dingkatawagan pantawagdin sa karayompanturong nggamit sa orasan o relo; pero hindiiba ito angsa ''[[aguhilya]]''<ref name="JETE" /> na isangtawag sa pang-ipit ng buhok), isang umiikot o gumagalaw na karayom na karaniwang nakatandamay paratanda sana pang-[[Hilaga|Hilagang]] -nambabalaning o sa Magnetikong Hilagang Polo, sa mahigpit na pananalita -kasukdulan at malayang nakahahanay sa mabatobalaningbuong nambabalaning kapanuruang kalatagantaglay ng daigdig.

Unang Naimbentonalikha ng sinaunang mga Intsik ang unang aguhon noong panahon ng [[Dinastiyang Han|Kahariang Han]], naat isangang bagaynalikha nanila mistulangay malakingkapara ng isang [[sandok]] o [[kutsara]] na yari sa batobatong (''ore'') ngmay [[magnetite|magnetito]] nao pambalani at nakalapat sa isang parisukat na platong tansong-pulatanso.<ref name="Smith">[http://www.smith.edu/hsc/museum/ancient_inventions/compass2.html Sinaunang mga imbensiyon], Smith.edu {{in lang|en}}</ref>
 
== Mga sanggunian ==