Wikipedia

Antropolohiya: Pagkakaiba sa mga binago

Artikulo Usapan

Antropolohiya (baguhin)

Pagbabago noong 03:51, 29 Hunyo 2021

6 bytes removed ,  2 year ago
→‎Mga subespesye sa tradisyunal na antropolohiya
VisualWikitext
Tatak: Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile
Tatak: Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile
(Ang mga tinandang taon na '''''menos''''' ay ukol sa Common Era o Karaniwang Panahon na bilang.)
 
== Mga sub-espesyesubespesye sa tradisyunal na antropolohiya ==
 
Sa tradisyunal na agham-tao, may apat na sub-espesyesubespesye ang espesye ng taong ''Homo sapiens'', ang Kawkasoyd (puti), Monggoloyd (dilaw o pula), Negroyd (itim), at Awstraloyd (itim din). Puwede ring ibaybayin ang mga salitang ito ng Caucasoid, Mongoloid, Negroid, at Australoid.
 
[[Talaksan:Neighbor-joining Tree-2, falsely promoting scientific racism by using Negroid, Mongoloid and Australoid.png|thumb|right|500px|Isang model ng relasyon ng tao ito. Alam na ang Iranian at Indian ay di purong Caucasoid.]]
 
Ang teorya ng ilang antropologo ay ang sub-espesyengsubespesyeng Australoid ay humiwalay galing sa orihinal na grupong Caucasoid-Mongoloid nang taong -73 000 hanggang -60 000. Maiitim ang balat nila (ng mga Australoid). Kahit na kalimitang itim ang buhok nila, may ilan sa kanila na parang mapula o olandes/malaginnintuan ang buhok. Kung talagang tutuusin, ang baryante ng Australoid sa Indiya ay medyo magkaiba sa mga naroon sa [[Australya]]. Kung minsan, Proto-Australoid o Veddoid ang tawag sa mga nasa Asya. At sa kamakailang kasaysayan, nagmestiso sila nang kasama ang mga Caucasoid, na naging mga [[Aryan]]. Mestiso ngayon ang [[India]]. Pagkatapos ng taong -4000 nagsimula ang mestisasyon, kasunod ng kung tawagin ay Pagsalakay ng Aryan.
 
[[Talaksan:Ellka Five Races.jpg|thumb|left|230px|Amerindoid, Australoid, Caucasoid, Negroid, Mongoloid.]]
Magkaiba ang Negroid ng Aprika sa Australoid. Magkaiba ang kalansay o balangkas at iba pa. Pero nga, pareho silang maitim ang balat. Humiwalay sa mga Negroid ang orihinal na grupong Caucasoid-Mongoloid nang taong -108 000. At humiwalay din ang mga Mongoloid doon nang taong -39 000. Mga aproksimasyon lamang ang mga bilang at may mga taong kalagitnaan sa porma noong nagkahiwalayang landas.
 
Ang sub-espesyengsubespesyeng Mongoloid ay may maraming baryante rin. Ang mga Hilagang Mongoloid ay ang [[mga Intsik]], [[Mga Koreano|Koreano]], at iba pa. Ang mga [[Amerindian]] o kung tawag ng ilan ay Proto-Mongoloid ay kasama sa sub-espesyesubespesye na ito. Nagsimula nang mga taong -38 000 hanggang -10 000 ang kolonisasyon sa hilaga at timog ng mga Amerika. Galing Asya, tumawid sila sa Tulay na Lupa ng Bering papuntang Amerika. Tapos, dahan-dahan silang naglakad hanggang sa [[Timog Amerika]]. Ilang libong taon ang lumipas. Dahil nagkaroon ng Panahon ng Yelo, may Tulay na Lupa ng Bering na ngayon ay ang [[Dagat Bering]]. Iba-iba ang itsura ng mga Amerindian, pero kalimitang hindi sila kasing singkit ng mga Hilagang Mongoloid. Iba naman ang mga Eskimo na tumawid galing Siberia papunta sa Arktiko ng Amerika noong mga taong -8000. Mas parang Hilagang Mongoloid ang Eskimo, pero may kahalong parang Amerindian.
 
May teorya ang ilang antropologo na ang mga Australoid ay nauna sa mga Amerika noong taong -52 000. Ang tawag ng mga teorista sa mga taong ito ay Pre-Siberian American Aborigines. Iyon ang teoriya, na naunahan ng mga Australoid ang mga Mongoloid sa Amerika. Naglakad sila galing sa Timog-Silangang Asya. Tapos, umakyat sila sa Silangang Asya at tumawid ng Tulay na Lupa ng Bering hanggang sa Amerika. Ang tawag rito ay Ang Dakilang Migrasyong Pandalampasigan (The Great Coastal Migration) ng Proto-Australoid.
Kung gagamitin ang ngipin para sa klasipikasyon, ang mga Neo-Mongoloid ay Sinodont Mongoloid kung tawagin, at may mga Paleo-Mongoloid sa Asya at Pasipikong kung tawagin ay Sundadont Mongoloid. Kung minsan, ang mga Amerindiyo ng mga Amerika ay Super-Sinodont kung tawagin. Kaya, marahil may talagang tatlong klaseng Mongoloid: ang Sundadont, ang Sinodont, at ang Super-Sinodont.
 
Dalawa naman ang klase ng sub-espesyengsubespesyeng Caucasoid, yung Mediterranean at Nordic. Ang mga Mediterranean ay maiitim ang buhok, malimit ay bughawing itim, kung minsan ay mamulang itim, at kung minsan ay talagang madilim na kayumanggi. Iba-iba rin ang kulay ng mata nila. Ang mga Nordic naman ay olandes/malaginintuan, o kayumanggi, o pula ang buhok. Iba-iba ang kanilang kulay ng buhok. Mas maputla ang kulay ng balat ng mga Nordic kaysa sa mga Mediterranean. May mutasyong henetiko nang taong -9000, noong pinakahuling Panahon ng Yelo, na nagresulta sa malaginintuang buhok.
 
Ang dakilang wikang tribong Caucasoid ng Indo-European ay, sabi ng isang teorya, nagsimula sa Katimugang Rusya, malapit sa [[Dagat Itim]] o Black Sea, noong taong -4000. Nakakabayo sila at kumalat sila sa Europa at Indiya. Sa Indiya, sinakop nila ang mga Proto-Australoid. Ang wikang PIE o Proto-Indo-European ay magulang na wika ng mga karamihan ng mga wika ngayon sa Europa at Hilaga ng Indiya. Kasama na ang mga Aleman, Latino, Griyego, Slabiko, Seltiko, at iba pa. Ibang pamilya ito kaysa sa mga Uraliko ng Finlandes at Hunggaro. Mga wikang bukod noong pang huling Panahon ng Yelo ang Basque o Euskara sa Espanya, na sinakop ng mga Indo-European.
Televido
3,647

edit

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Natatangi:MobileDiff/1867825"