Emilio Aguinaldo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Myrnamyers (usapan | ambag)
No edit summary
Myrnamyers (usapan | ambag)
No edit summary
Linya 1:
{{refimprove|date=Mayo 2021}}
:''Kung ang hinahanap ay tungkol sa isang bayan sa Pilipinas, tunguhin ang naisulat tungkol sa [[Gen. Emilio Aguinaldo, Cavite]]. Kung ang hinahanap ay tungkol sa alay o handog, pumunta sa [[aginaldo]].''
{{Infobox President |
name = Emilio Aguinaldo |
Linya 21:
}}
 
Si '''Emilió''' '''Aguinaldo y Famy'''<ref name=NBK>{{cite-NBK|Emilio Aguinaldo}}</ref> (22 Marso 1869 – 6 Pebrero 1964) ay isang [[mga Pilipino|Pilipinong]] heneral, politiko, pinúnò ng himagsikan, at ang unang [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ng [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] (20 Enero 1899 – 1 Abril 1901). Pinamunuan

Isa niyasiya angsa pakikibákamga tungopinakakilalang sa [[kasarinlanpinuno ng Pilipinas]]pakikibáka laban sa mga Kastila at Amerikano tungo sa [[kasarinlan ng Pilipinas]]. Namuno siya sa isang bigong pag-aalsa laban sa [[Espanya]] noong taóng 1896. MakaraangNang mangyaring magapinatalo ng [[Estados Unidos]] ang [[Espanya]] sa kanilang digmaan noong taóng 1898 ay isinakatuparan ni Aguinaldo, ipinahayagbilang niyapinuno ng himagsikan, ang pagpapahayag ng kalayaan ng Pilipinas. atSiya umupoang bilangitinanghal na unang [[pangulo ng Pilipinas|pangulo ng Republika ng Pilipinas]] noong [[HunyoEnero]] 1899. Nang mapag-alaman ang tunay na hangarin ng Estados Unidos na sakupin ang Pilipinas ay muli niyang pinamunuan ang isangpagtatanggol pag-aaklassa mulakasarinlan noong mga taóng 1899 hanggang 1901. NangNoong lumaon[[Marso]] ay siya1901 ay nadakipnabuwag ngang mgakanyang Amerikanokapamahalaan noongnang [[Marso]]siya 1901,ay matapostuluyang magtanggol sa tagalnadakip ng dalawangmga taonAmerikano. Nanumpa siya ng katapatan sa Estados Unidos subali't nagsuotnagpahiwatig siya ng kahapisan na sinagisag ng kanyang pagsusuot ng itim na ''corbata de lazo'' hanggang sa mapalaya ang Pilipinas noong taóng 1946. Tumakbo siya sa pagkapangulo noong 1935 ngunitnguni't nadaighindi ninanaig kay [[Manuel Quezon]] sa halalan. Sa mga hulíng panahon ng kaniyang búhay, nagkaroon siya ng katungkulan sa Konseho ng Estado ng Pilipinas.<ref name="NBK" /><ref name="Karnow">{{cite-Karnow|Emilio Aguinaldo}}</ref> Siya rin ang pinakabatang naging pangulo ng Pilipinas.
 
==Kabataan==
Ipinanganak siya sa [[Kawit|Cavite el Viejo]], [[Cavite]] noong 22 Marso 1869 kina Carlos Aguinaldo y Jamir at Trinidad Famy y Valero (1820-1916). SiAng Donkanyang Carlosama ay isang ''gobernadorcillo'' at dahilna may lahilahing siyanghalong Tsino,Intsik at Tagalog at Mestizo, nagkaroon silanakapagmana ng yaman at kapangyarihan. Noong kanyang kabataan ay nakatanggapnaturuan siya ng edukasyon mula sa isa niyang lola. atNang pagkataposlumaon ay nagpinag-aral siya ng elementarya sa paaralang elementarya ng Cavite el Viejo noong taóng 1880. Pagkatapos,Sumunod ay nag-aral naman siya ng sekundarya sa [[Colegio de San Juan de Letran]], ngunit,nguni't tumigil siya noong nasasa ikatlong taon na siya paraupang tulungan ang kaniyang nabiyudang ina na patakbuhinpangasiwaan ang kanilang bukid. Sa edad na 28, si ''Miong'' ay naging ''cabeza de barangay'' sa Binakayan, ang pinakaprogresibong barrio sa Cavite el Viejo. Hinawakan ang posisyon na ito ng 8 taon. Noong 1893, ipinasa ang [[en.wikipedia.org/wiki/Maura Law|Maura Law]] na ibinago ang sistema ng lokal na gobyerno, binago nito ang tawag na ''gobernadorcillo'' sa ''capitan municipal''. Kaya noong 1895, si Aguinaldo ang pinakaunang taga-Cavite el Viejo na tinawag na ''capitan municipal''.
 
Nang siya ay 28 na taon, siya ay naging ''cabeza de barangay'' sa Binakayan, ang pinakaumuunlad noong barrio sa Cavite el Viejo. Nanungkulan siya rito nang 8 taon.
 
Nang ihayag ang [[en.wikipedia.org/wiki/Maura Law|Kautusang Pangkaharian sa 19 Mayo 1893]] na nagbabago sa mga pamamaraan ng mga pangkabayanang pamamahala ay kasama rito ang pagpalit sa katawagang ''gobernadorcillo'' ("munting tagapamahala") at ginawang ''capitan municipal'' ("punong-bayan" o "pangulo ng bayan"). Kaya nang tunay na maipatupad ang kautusan noong taóng 1895, si Aguinaldo ang pinakaunang taga-Cavite el Viejo na tinawag na ''capitan municipal''.
 
==RebolusyongHimagsikang Pilipino==
Noong 1894, sumali siya sa Katipunan o ang K.K.K., isang sikretong organisasyon na pinamumunuan ni [[Andres Bonifacio]], at dedikado itong organisasyon upang maitaboy ang manlulupig na Kastila at makamit ang kalayaan ng Pilipinas sa pamamagitan ng dahas. Ginamit niya ang ''nom de guerre'' na Magdalo, para kay [[Maria Magdalena]]. Ang kaniyang sangay ng Katipunan na pinamumunuan ng pinsan niya na si [[Baldomero Aguinaldo]] ay tinawag ding Magdalo.