|
#REDIRECT [[Baboy]]
{{otheruses|Jose Laurel}}
{{Infobox President |
name = Jose Paciano Laurel |
image = Jose P. Laurel.jpg|
order = Ika-3 [[Pangulo ng Pilipinas]] <br>''Unang Pangulo ng Ikalawang Republika''|
term_start = 14 Oktubre 1943 |
term_end = 17 Agosto 1945 |
predecessor = [[Sergio Osmeña]] |
birth_date = 9 Marso 1891 |
birth_place = [[Lungsod ng Tanauan|Tanauan]], [[Batangas]] |
death_date = 6 Nobyembre 1959 |
death_place = [[Maynila]] |
party = [[Kapisanan ng Paglilingkod sa Bagong Pilipinas]] (KALIBAPI)<ref>This association superseded all political parties during the Japanese Occupation of the Philippines.</ref> |
occupation = Abogado |
spouse = [[Pacencia Laurel|Pacencia Hidalgo]] | signature=Laurel_Sig.svg
| order2=Mahistrado ng Kataastaasang Hukuman ng Pilipinas
| term_start2=29 Pebrero 1936
| term_end2=5 Pebrero 1942
| predecessor2=George A. Malcolm
| successor2=Wala<ref>Supreme Court reorganized following Japanese Occupation</ref>
| president=[[Manuel L. Quezon]] (1941-1944) <br> [[Sergio Osmeña]] (1944-1946)
}}
Si '''José Paciano Laurel y García''' (9 Marso 1891 – 6 Nobyembre 1959) ay ang ikatlong [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ng [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] (14 Oktubre 1943 – 17 Agosto 1945) sa ilalim ng mga [[Hapon]] mula 1943 hanggang 1945.
Isinilang si Laurel sa [[Tanauan]], [[Batangas]] noong 9 Marso 1891 anak nina Sotera Laurel at Jacob Garcia. Nagtapos siya ng [[abogasya]] sa [[University of the Philippines|U.P.]] noong 1915.
Pagkatapos ay, Hinirang na Kalihim Panloob ni Gob. Hen. [[Wood]] noong 1923 at naging Associate Justice noong 1935. Nanungkulan siya bilang Pangulo ng [[Kataas-taasang Hukuman]] nang sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig at itinalaga siyang Kalihim ng Katarungan ni [[Manuel L. Quezon|Quezon]] bago lumisan. Pinili si Laurel ng mga [[Hapon]] upang magsilbing pangulo ng Ikalawang Republika ng Pilipinas. Pinangalagaan niya ang kapakanan ng bansa sa gitna ng mga kalupitan ng mga Hapon. Ibinilanggo siya bilang "collaborator" pagkaraan ng digmaan ngunit pinalaya ni Pangulong [[Manuel Roxas|Roxas]] noong 1948. Noong 6 Nobyembre 1959, namatay si Laurel sa grabeng atake sa puso at istroke.
==Talambuhay==
===Maagang buhay===
Si José Paciano Laurel y García ay ipinanganak noong 9 Marso 1891 sa bayan ng [[Tanauan]], [[Batangas]]. Ang kanyang ama ay sina Sotero Laurel, Sr. na isang opisyal ng pamahalaang rebolusyonaryo ni [[Emilio Aguinaldo]] at lumagda sa [[Saligang Batas ng Malolos]] noong 1898. Ang kanyang ina ay si Jacoba García. Habang isang tinedyer, si Jose Laurel ay kinasuhan ng pagtatangkang pagpatay ng katunggaling manliligaw ng kanyang kasintahan gamit ang isang kutsilyo. Habang nag-aaral, nangatwiran siya para sa kanyang sarili at napawalang sala. Nagtapos siya ng batas sa Unibersidad ng Pilipinas Kolehiyo ng Batas noong 1915 kung saan siya nag-aral sa ilalim ni Dekano [[George A. Malcolm]] na kanyang hinalinhan sa Korte Suprema ng Pilipinas. Nakamit niya ang Master of Laws degree mula sa Unibersidad ng Santo Tomas noong 1919 at pagkatapos ay pumasok sa Yale Law School kung saan siya nagtapos ng Doktorado ng Batas.
Noong 1911 ay pinakasalan niya si Pacencia Hidalgo at nagkaroon sila ng 9 na anak.
===Serbisyong publiko===
Habang isang estudyante, si Laurel ay pumasok na isang mensahero ng Bureau of Forestry bilang isang clerk sa Komite ng Kodigo na inatasang magkodigo ng mga batas ng Pilipinas. Sa kanyang pagbalik mula sa Yale, siya ay hinirang na Pangalang Kalihim ng Kagawarang Panloob at pagkatapos ay itinaas bilang Kalihim ng Kagawaran ng Panloob noong 1922. Sa posisyong, palagi nakikipag-alitan sa Gobernador Heneral ng Estados Unidos na si [[Leonard Wood]] sa Pilipinas. Noong 1923, si Laurel ay nagbitiw kasama ng ilang mga kasapi ng gabinete ng pamahalaan ni Wood.
===Senado===
Si Jose P. Laurel ay nahalal na kasapi ng Senado ng Pilipinas noong 1925. Siya ay nagsilbi ng isang termino bago matalo sa muling pagtakbo sa halalan noong 1931 kay [[Claro M. Recto]]. Siya ay bumalik sa pagsasanay na pampribado ng batas ngunit noong 1934 ay muling nahalalal sa opisinang pampubliko bilang delegado ng Kombensiyang Konstitusyonal ng 1935. Kanyang inisponsoran ang mga probisyon ng Panukalang Batas ng mga Karapatan. Pagkatapos ng pagpapatibay ng Saligan Batas ng Pilipinas ng 1935 at pagkakatatag ng [[Komonwelt ng Pilipinas]], si Laurel ay nahirang na kasamang mahistrado ng Korte Suprema ng Pilipinas noong 29 Pebrero 1936.
===Bilang Pangulo===
Nang sakupin ng Hapon ang Pilipinas, si Pangulong [[Manuel L. Quezon]] ay tumakas sa [[Bataan]] at pagkatapos ay sa Estados Unidos upang itatag ang isang pamahalaan sa pagkakatapon. Si Laurel ay may malapit na kaugnayan sa mga opisyal na Hapones. Ang kanyang anak ay pinag-aral sa Imperial Military Academy in Tokyo at si Laurel ay tumanggap ng isang honoraryong doktorado mula sa Unibersidad ng Tokyo. Si Laurel ang isa sa mga opisyal ng [[Commonwealth ng Pilipinas]] na inutusan ng Hukbong Imperyal na Hapones na bumuo ng isang probisyonal na pamahalaan nang sakupin ng Hapon ang Pilipinas. Si Laurel ay nakipagtulungan sa mga Hapones at dahil sa kanyang pagiging kilalang bumabatikos sa pamamahala ng Estados Unidos sa Pilipinas, si Laurel ay nagsilbi sa ilang mga matataas na posisyon sa pamahalaang Hapones sa Pilipinas noong 1942-1943. Noong 1943, siya ay binaril ng mga gerilyang Pilipino habang naglalaro ng golf sa Wack Wack Golf at Country Club ngunit siya ay gumaling. Nang taong iyon, siya ay pinili ng Pambansang ilalim ng impluwensiya ng Hapon na magsilbi bilang Pangulo ng Pilipinas.
Dahil sa kaugnayan ng pamahalaan ni Laurel sa Hapon, ang malaking bahagi ng populasyong Pilipino ay aktibong sumalungat sa kanyang pagkapangulo na sumuporta naman sa ipinatapong pamahalaang Komonwelt ni [[Manuel L. Quezon]] sa Estados Unidos.
Noong 21 Setyembre 1944, idineklara ni Laurel ang [[Martial Law]] na nagdedeklara ng pag-iral ng digmaan sa pagitan ng Pilipinas at Estados Unidos at [[Nagkakaisang Kaharian]]. Ito ay nagkaroon ng epekto noong Setyembre 23,1944 ng alas diyes ng umaga.
===Pagbuwag ng Rehime ni Laurel===
Noong 26 Hulyo 1945 ang Potsdam Declaration ay nagbigay ng isang ultimatum sa [[Hapon]] upang sumuko o maharap sa isang buong pagkalipol. Tumangging tanggapin ng Hapon ang alok. Noong Agosto 6,1945, ang isang [[bombang atomiko]] ay ibinagsak ng Estados Unidos sa [[Hiroshima]] kung saan napahamak ang mga mamamayan nito. Pagkatapos ng 2 araw, ang [[Unyong Sobyet]] ay nagdeklara ng digmaan laban sa Hapon. Nang sumunod na araw, ang ikalawang bombang atomiko ay ibinagsak sa [[Nagasaki]]. Ang Hapon ay walang kondisyong sumuko sa [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kapangyarihang Alyado]] noong Agosto 15,1946. Mula Abril 1945, si Pangulong Laurel kasama ng kanyang pamilya at kasapi ng Gabineteng si Camilo Osías, Speaker Benigno Aquino, Sr., Gen. Tomas Capinpin, at embahador Jorge B. Vargas ay lumikas sa Hapon. Noong Agosto 17,1944 mula sa kanyang tirahan sa [[Lungsod ng Nara|Nara]], [[Hapon]] ay inilabas ni Laurel ang isang Ehekutibong Proklamasyong na nagdedeklara ng pagkabuwag ng kanyang rehime.
===Pagkatapos ng Pagkapangulo===
Nang sumuko ang mga pwersang Hapones noong Agosto 15,1945, inutos ni Gen. [[Douglas MacArthur]] na dakipin si Laurel para sa pakikipagtulungan nito sa mga Hapones. Noong 1946, si Laurel ay sinampahan ng 132 bilang ng kasong pagtataksil. Gayunpaman, siya ay hindi kailanman nilitis dahil sa amnestiyang ipinagkaloob ni Pangulong [[Manuel Roxas]] noong 1948. Si Laurel ay tumakbo sa 1949 halalan ng pagkaPangulo laban kay [[Elpidio Quirino]] ngunit natalo.
Si Laurel ay namatay noong 6 Nobyembre 1959, sa Lourdes Hospital sa Maynila mula sa atake sa puso at stroke. Siya ay inilibing sa Tanuan.
==Mga sanggunian==
<references/>
{{s-start}}
{{s-off}}
{{s-bef|before=[[Manuel L. Quezon]]|as=president of the Philippines}}
{{s-ttl|title=Pangulo ng Republika ng Pilipinas|years=14 Oktubre 1943 – 17 Agosto 1945}}
{{s-aft|after=[[Sergio Osmeña]]|as=Pangulo ng Pilipinas}}
{{s-bef|before=[[Jorge B. Vargas]] (''de facto'')|as=Nanangasiwang Opiser ng [[Philippine Executive Commission]]}}
{{s-ttl|title=Pangulo ng Republika ng Pilipinas|years=14 Oktubre 1943 – 17 Agosto 1945}}
{{s-aft|after=[[Sergio Osmeña]]|as=Pangulo ng Pilipinas}}
{{s-end}}
{{BD|1891|1959|Laurel, Jose P.}}
[[Kategorya:Mga pangulo ng Pilipinas]]
[[Kategorya:Pilipinas sa ilalim ng Hapones]]
| 