Mga pambansang sagisag ng Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary Tatak: Reverted Pagbabagong biswal |
Kinansela ang pagbabagong 1922454 ni 136.158.29.92 (Usapan) Tatak: Undo |
||
Linya 1:
Ang mga '''pambansang sagisag ng Pilipinas''' ay binubuo ng mga sagisag na kumakatawan [[Pilipinas|sa mga]] tradisyon at ideolohiyang [[Pilipinas|Pilipino]] at nagpapahiwatig ng mga prinsipyo ng soberanya at pambansang pagkakaisa ng [[Mga Pilipino|mamamayang Pilipino]].<ref name="RA8491">{{cite web |url=http://www.officialgazette.gov.ph/1998/02/12/republic-act-no-8491/ |title=Republic Act No. 8491 of the Philippines |access-date=11 September 2018 |website=Official Gazette of the Philippine Government|publisher=Philippine government}}</ref> Ang ilan sa mga simbolo na ito ay ang [[Watawat ng Pilipinas|pambansang watawat]], ang Great Seal, ang [[Sagisag ng Republika ng Pilipinas]] at [[Maka-Diyos, Maka-tao, Makakalikasan at Makabansa|pambansang salawikain]] na nakasaad sa Flag and Heraldic Code of the Philippines, na kilala rin bilang Batas Republika 8491.<ref name="RA8491" /> Sa [[Constitution of the Philippines|Saligang Batas ng Pilipinas]], ang [[Filipino language|wikang Filipino]] ay nakasaad bilang pambansang wika ng Pilipinas.<ref name="constitution">{{cite web|title=THE 1987 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF THE PHILIPPINES – ARTICLE XIV|url=http://www.gov.ph/constitutions/the-1987-constitution-of-the-republic-of-the-philippines/the-1987-constitution-of-the-republic-of-the-philippines-article-xiv/|work=Official Gazette of the Republic of the Philippines|publisher=Government of the Republic of the Philippines|accessdate=26 March 2016|archive-date=3 Abril 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160403135248/http://www.gov.ph/constitutions/the-1987-constitution-of-the-republic-of-the-philippines/the-1987-constitution-of-the-republic-of-the-philippines-article-xiv/|url-status=dead}}</ref> Bukod sa mga nakasaad na mga simbolo sa Saligang Batas at sa Batas Republika 8491, mayroon lamang anim na opisyal na pambansang simbolo ng Pilipinas na ipinatutupad sa pamamagitan ng batas, tulad ng [[sampaguita]] bilang pambansang bulaklak, [[Asana|narra]] bilang pambansang punong kahoy, ang [[Haribon|agila ng Pilipinas]] bilang pambansang ibon, Pilipinas perlas bilang pambansang hiyas, [[arnis]] bilang pambansang sining at laro at ang [[Wikang pasenyas ng mga Pilipino|Filipino Sign Language]] bilang pambansang [[Wikang pakumpas|sign language]]. Sa kabuuan, may labindalawang opisyal na pambansang simbolo ang isinabatas sa Pilipinas.
May mga simbolo na tulad ng [[kalabaw]] (pambansang hayop), mangga (pambansang prutas) at anahaw (pambansang dahon) na malawak na kilala bilang mga pambansang simbolo ngunit walang mga batas na kumikilala sa mga ito bilang opisyal na pambansang mga simbolo.<ref name=":1">{{cite news|title='Rizal is not our official national hero' and other facts about PHL's national symbols
|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/256043/rizal-is-not-our-official-national-hero-and-other-facts-about-phl-s-national-symbols/story/|accessdate=25 September 2019|newspaper=[[GMA News Online]]|date=24 April 2012}}</ref> Ayon sa mga dalubhasa sa kasaysayan, kahit na si [[José Rizal|Jose Rizal]] na itinuturing na pambansang bayani ay hindi pa opisyal na nakadeklara bilang isang pambansang bayani sa anumang umiiral na batas ng Pilipinas.<ref name=":1" /><ref name=":2">https://web.archive.org/web/20120215205542/http://opinion.inquirer.net/inquireropinion/columns/view/20090303-192135/What-is-Philippine-or-national</ref> Bagaman noong 2003, si [[Benigno Aquino, Jr.|Benigno Aquino, Jr]] ay opisyal na idineklara ni Pangulong [[Gloria Macapagal-Arroyo]] bilang isang pambansang bayani sa pamamagitan ng isang executive order.<ref name=":3">https://www.philstar.com/headlines/2003/11/28/229549/ninoy-officially-national-hero</ref> Ang [[Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas|Pambansang Artist ng Pilipinas]] ay isang ranggo o isang titulo na iginagawad sa isang mamamayang Pilipino bilang pagkilala sa kanyang mga kontribusyon sa mga sining at literatura ng Pilipinas at hindi sila itinuturing bilang pambansang simbolo na kumakatawan sa mga tradisyon at mithiin.<ref name="na">{{cite web|title=Briefer on the Order of National Artists|url=http://www.gov.ph/the-order-of-national-artists/|work=Official Gazette of the Republic of the Philippines|publisher=Government of the Republic of the Philippines|accessdate=20 February 2013}}</ref>
Sa paglipas ng mga taon, may mga pagtatangka na gawing opisyal ang mga tradisyunal na simbolo. Isa sa mga ito ay House Bill 3926, isang panukalang batas na iminungkahi noong 17 Pebrero 2014 ni Bohol First District Representative [[Rene Relampagos]] ng Philippine House of Representative na hinahangad na ideklara, muling magpapahayag o kilalanin ang isang bilang ng mga pambansang simbolo.<ref name=hb3926>{{cite web|title=House Bill No. 3926 - Philippine National Symbols Act of 2014|url=http://congress.gov.ph/download/basic_16/HB03926.pdf|work=Philippine House of Representatives|publisher=Government of the Republic of the Philippines|accessdate=1 April 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140702062005/http://congress.gov.ph/download/basic_16/HB03926.pdf|archivedate=2 July 2014|df=dmy-all}}</ref> House Bill 3926 ("Philippine National Symbols Act of 2014"), na naglalayong hikayatin ang [[Pagkamakabansa|nasyonalismo]] at pagkakaisa; upang masiguro ang paggalang, pangangalaga at pagtataguyod ng mga pambansang simbolo; at upang itama ang "hindi opisyal" na katayuan ng mga simbolo.<ref name=hb3926 /> Kabilang sa mga pambansang simbolo na nakalista sa panukala ay si Jose Rizal bilang ang tanging makasaysayang Pilipino na kinikilala bilang pambansang bayani, adobo bilang pambansang pagkain at [[Dyipni|dyip]] bilang pambansang sasakyan. Kasama rin dito ang nakaraang opisyal na pambansang mga simbolo, na labing-isa sa panahon ng pag-file ng panukalang batas.<ref name="adobo">
{{cite news|last=Bacani|first=Louis|date=28 February 2014|title=House bill officially declares adobo as national food|url=http://www.philstar.com/news-feature/2014/02/28/1295540/house-bill-officially-declares-adobo-national-food|newspaper=[[The Philippine Star]] |location=Philippines|publisher=Philstar Daily Inc.|accessdate=1 April 2014}}</ref> Pebrero 2014,
== Pagkakabuo ng mga simbolo ==
[[Talaksan:Justice_Frank_Murphy.jpg|right|thumb| Ang Gobernador-Heneral na si Frank Murphy ay nagpahayag na ang sampaguita at narra ay pambansang simbolo sa panahon ng Komonwelt.]]
Ang Batas Republika 8491, na kilala rin bilang Flag and Heraldic Code of the Philippines, ay nagtatakda ng code para sa pambansang [[Watawat ng Pilipinas|watawat]], [[Lupang Hinirang|awit]], [[Maka-Diyos, Maka-tao, Makakalikasan at Makabansa|motto]], [[Sagisag ng Republika ng Pilipinas|coat-of-arm]] at iba pang mga heraldic item at aparato ng Pilipinas.<ref name="RA8491"
Noong 1934, sa panahon ng [[Komonwelt ng Pilipinas|Komonwelt]], ipinahayag ng [[Mga Gobernador-Heneral ng Pilipinas|Gobernador-Heneral na si]] [[Frank Murphy|Frank Murphy na]] sampaguita <ref>{{cite web|url=http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-sampaguita.php|title=Philippine Fast Facts, National Flower: Sampaguita|accessdate=3 March 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20080915034956/http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-sampaguita.php|archive-date=15 September 2008|publisher=National Commission for Culture and the Arts}}</ref> at narra <ref>{{cite web|url=http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-narra.php|title=Philippine Fast Facts, National Tree: Narra|accessdate=10 March 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20080915034946/http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-narra.php|archive-date=15 September 2008|publisher=National Commission for Culture and the Arts}}</ref> bilang pambansang bulaklak at pambansang puno, ayon sa pagkakabanggit, sa pamamagitan ng Proklamasyon Blg. 652. Ipinahayag [[Pangulo ng Pilipinas|ng Pangulo ng Pilipinas na si]] [[Fidel V. Ramos|Fidel Ramos]] ang agila ng Pilipinas bilang pambansang ibon noong 1995 sa pamamagitan ng Proklamasyon Blg 615.<ref>{{cite web|url=http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-phil-eagle.php|title=Philippine Fast Facts, National Bird: Philippine Eagle|accessdate=10 March 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20080915034951/http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-phil-eagle.php|archive-date=15 September 2008|publisher=[[National Commission for Culture and the Arts (Philippines)|National Commission for Culture and the Arts]]}}</ref> Ipininahayag din ni Ramos na South Sea Pearl o Philippine Pearl bilang pambansang [[Batong-hiyas|hiyas]] noong 1996 sa pamamagitan ng Proklamasyon Blg. 905.<ref name="gem">{{cite web|url=http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-pearl.php|title=Philippine Fast Facts, National Gem: Philippine Pearl|access-date=20 February 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20100820011316/http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/culture-profile/phil-fast-facts/culture-profile-pearl.php|archive-date=20 August 2010|publisher=[[National Commission for Culture and the Arts (Philippines)|National Commission for Culture and the Arts]]}}</ref> Noong 2009, idineklara ni Pangulong [[Gloria Macapagal Arroyo|Gloria Macapagal-Arroyo na]] arnis bilang pambansang isport at martial art sa pamamagitan ng Batas Republika 9850.<ref>{{cite web|first=George|last=Lizares|url=http://sports.inquirer.net/sportsevents/sportsevents/view/20091220-243044/Arnis-now-a-national-sport|title=Arnis now a national sport|access-date=13 January 2010|date=20 December 2009|publisher=[[Philippine Daily Inquirer]]|website=inquirer.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20150909224359/http://sports.inquirer.net/sportsevents/sportsevents/view/20091220-243044/Arnis-now-a-national-sport|archive-date=9 September 2015}}</ref> Noong 30 Oktubre 2018, pinirmahan ni Pangulong [[Rodrigo Duterte|Rodrigo Duterte ang]] Batas Republika Bilang 11106, isang batas na nagdeklara ng Filipino Sign Language bilang pambansang senyales ng wikang Pilipino na bingi at opisyal na wikang senyas ng Pilipinas gobyerno na kinasasangkutan ng mga komunikasyon sa bingi.<ref>{{Cite web|url=https://news.mb.com.ph/2018/11/12/filipino-sign-language-declared-as-natl-sign-language-of-filipino-deaf|title=Filipino Sign Language declared as nat’l sign language of Filipino deaf|last=Kabiling|first=Genalyn|date=13 November 2018|website=[[Manila Bulletin]]|language=en-US|access-date=18 January 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.officialgazette.gov.ph/2018/10/30/republic-act-no-11106/|title=Republic Act No. 11106 {{!}} GOVPH|date=12 November 2018|website=Official Gazette of the Republic of the Philippines|publisher=Government of the Republic of the Philippines|language=en-US|access-date=18 January 2019}}</ref>
=== Ang paggawa ng isang opisyal na pambansang simbolo ===
Ang isang pambansang simbolo ng Pilipinas ay maituturing na opisyal kapag ito ay idineklara sa pamamagitan ng isang batas o isang pagpapahayag. Ang mga pambansang simbolo tulad ng [[cariñosa]], [[Kalabaw|carabao]], ''[[bangus]]'' (milkfish), at ''anahaw'' (yapak sa palad) na nagpapalibot sa iba't ibang mga mapagkukunan ay walang opisyal na katayuan at hindi itinatag ng batas.<ref name=":1"
=== Nakabinbin at hindi pinagtibay na mga batas ===
Sa buong kasaysayan ng batas sa Pilipinas, ang mga pagtatangka ay ginawa upang mapalawak ang listahan ng mga opisyal na simbolo ng nasyonal. Noong Pebrero 2013, ang [[Senado ng Pilipinas|Senado ng Pilipinas ay]] pumasa sa isang panukalang batas na nagpapahayag ng waling-waling ([[Walingwaling|''Vanda sanderiana'']]) bilang pambansang bulaklak sa tabi ng Sampaguita.<ref>{{cite news|title=Senate passes bill declaring Waling-waling nat’l flower alongside Sampaguita|url=http://newsinfo.inquirer.net/352497/senate-passes-bill-declaring-waling-waling-national-flower|accessdate=5 February 2013|newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]|date=4 February 2013}}</ref> Isang katulad na panukalang batas sa [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas|Kamara ng mga Kinatawan]] <ref name="waling-waling">{{cite news|title=Waling-waling soon a national flower|url=http://www.philstar.com/headlines/2013/01/30/902646/waling-waling-soon-national-flower|accessdate=5 February 2013|newspaper=[[Philippine Star]]|date=30 January 2013|author=Christina Mendez}}</ref> naipasa noong 2012.<ref>{{cite web|title=From the BIS Online Query of the Philippine Congress|url=http://www.congress.gov.ph/legis/search/hist_show.php?congress=15&save=1&journal=&switch=0&bill_no=HB05655|publisher=Philippine Congress|accessdate=5 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130518051217/http://www.congress.gov.ph/legis/search/hist_show.php?congress=15&save=1&journal=&switch=0&bill_no=HB05655|archivedate=18 May 2013|df=dmy-all}}</ref> Karaniwan, ang batas ay magiging batas pagkatapos na pirmahan ng [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]].<ref name="legalprocess">{{cite web|url=https://www.senate.gov.ph/about/legpro.asp|title=Legislative Process|website=Official Website of the Senate of the Philippines|publisher=Philippine government}}</ref> Gayunman, ito ay [[Beto|inatasan]] ni Pangulong [[Benigno Aquino III]].<ref>{{cite news|last=Calonzo|first=Andreo|date=4 June 2013|title=For PNoy, 66 bills not good enough to become laws|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/311322/news/specialreports/for-pnoy-66-bills-not-good-enough-to-become-laws|newspaper=[[GMA News]]|location=Philippines|publisher=[[GMA Network]]|accessdate=1 April 2014}}</ref> Hindi nabigyan ng veto ang waling-waling bilang pangalawang pambansang bulaklak dahil sa pagkalito na lilikha nito.<ref name=":4">{{cite web|url=https://www.officialgazette.gov.ph/2013/03/26/veto-message-of-president-aquino-on-house-bill-no-5655/|title=Veto Message of President Aquino on House Bill No. 5655|website=Official Gazette of the Philippines|publisher=Philippine Government|date=26 March 2013|accessdate=25 September 2019}}</ref>
Pagkalipas ng isang taon, noong 17 Pebrero 2014, si Representative Rene Relampagos, isang kongresista mula sa [[Distritong pambatas ng Bohol|Unang Distrito]] ng [[Bohol]], ay nagpakilala ng isang batas sa Philippine House of Representative na hinahangad na ideklara, muling magpapahayag o kilalanin ang isang bilang ng mga pambansang simbolo.<ref name="hb3926"
▲{{cite news|last=Bacani|first=Louis|date=28 February 2014|title=House bill officially declares adobo as national food|url=http://www.philstar.com/news-feature/2014/02/28/1295540/house-bill-officially-declares-adobo-national-food|newspaper=[[The Philippine Star]]|location=Philippines|publisher=Philstar Daily Inc.|accessdate=1 April 2014}}</ref> Ang panukalang batas ay hindi pa isang batas na gagawing opisyal na mga simbolo dahil pa ito ay nakabinbin pa rin sa Komite ng Pagbabago ng House of Representatives 'on Revision Laws noong Pebrero 2014.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/story/350550/news/nation/house-bill-wants-adobo-as-national-food-jeepney-as-national-vehicle/|title=House bill wants adobo as national food, jeepney as national vehicle|last=Calonzo|first=Andreo|date=28 February 2014|website=GMA News Online|language=en-US|archive-url=|archive-date=|access-date=18 September 2019}}</ref>
Noong Pebrero 2016, inaprubahan ng House of Representative sa pangwakas na pagbasa ng House Bill 6366, na idineklara ang sinaunang bangka [[balangay]] bilang pambansang bangka ng Pilipinas.<ref name=":5">{{cite news|title=‘Balangay’ to be declared national boat|url=https://www.philstar.com/headlines/2016/02/02/1549211/balangay-be-declared-national-boat|accessdate=25 September 2019|newspaper=[[The Philippine Star]]|date=2 February 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.mb.com.ph/bill-pushes-declaration-of-national-symbols/|title=Bill pushes declaration of National Symbols|last1=Rosario|first1=Ben|first2=Ellson|last2=Quismorio|date=1 March 2014|access-date=4 February 2016|newspaper=[[Manila Bulletin]]}}</ref> Noong Abril 2018, inaprubahan ng House Committee on Basic Education and Culture ang House Bill 1022, na naglalayong ideklara ang [[baybayin]], isang pre-Hispanic na sistema ng pagsulat na ginamit sa Pilipinas, bilang pambansang sistema ng pagsulat ng bansa.<ref>{{cite web | url=https://news.abs-cbn.com/life/04/23/18/house-committee-approves-baybayin-as-national-writing-system | title=House committee approves Baybayin as national writing system | publisher=[[ABS CBN News]] | date=April 23, 2018 | accessdate=April 25, 2018}}</ref><ref>{{cite web | url=http://nine.cnnphilippines.com/incoming/2018/04/24/Baybayin-bill-netizens-Twitter.html | title=House committee OKs Baybayin as national writing system; netizens disapprove | publisher=[[CNN Philippines]] | date=April 24, 2018 | accessdate=April 24, 2018 | archive-date=April 17, 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200417101107/http://nine.cnnphilippines.com/incoming/2018/04/24/Baybayin-bill-netizens-Twitter.html | url-status=dead }}</ref> Hanggang sa 2019, ang parehong batas ay hindi pa rin nalulutas habang ang pagsang-ayon ng [[Senado ng Pilipinas|Senado]] at ang isang pirma ng [[Pangulo ng Pilipinas|pangulo]] ay naghihintay.<ref name="legalprocess" />
Line 26 ⟶ 31:
Noong 2013, isinampa ng Bayan Muna Congressmen [[Neri Javier Colmenares|Neri Colmenares]] at Carlos Isagani Zarate ang House Bill 3431 na naglalayong ideklara si Andres Bonifacio bilang Pambansang Bayani dahil sa kanyang aktwal na pakikilahok sa [[Himagsikang Pilipino|Rebolusyong Pilipino]] laban sa Espanya. Ang isa pang panukala na isinampa ni Congressman Rene Relampagos mula sa Bohol noong Pebrero 2014 ay hinahangad na ideklara si Jose Rizal bilang nag-iisang pambansang bayani ng Pilipinas. Ayon sa panukalang batas, siya ay isang nasyonalista at kilala sa kanyang adbokasiyang reporma sa Pilipinas noong panahon ng [[Kasaysayan ng Pilipinas (1521–1898)|kolonyal na Espanya]].<ref name="hb3926" />
Ang mga Pilipinong iginawad na may ranggo o titulong [[Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas|Pambansang Artist ng Pilipinas]] ay hindi itinuturing na pambansang simbolo sapagkat ang pamagat ay ibinibigay bilang pagkilala sa mga natanggap ng kontribusyon sa mga sining at letra ng Pilipinas at hindi bilang isang simbolo na kumakatawan sa mga tradisyon at ideals at ipinapahiwatig ang mga prinsipyo ng soberanya at pambansang pagkakaisa.<ref name="na"
Sa kabila ng pagdeklara mula sa mga dalubhasa sa kasaysayan na walang taong makasaysayang ipinahayag bilang isang pambansang bayani, noong 2003, isang utos ng ehekutibo ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ang opisyal na idineklara si Beningno Aquino Jr bilang isa sa pambansang bayani ayon sa ulat ng balita sa ''[[The Philippine Star]]''.<ref name=":3"
== Listahan ng mga pambansang simbolo ==
| |||