Kaharian ng Juda: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Glennznl (usapan | ambag)
No edit summary
Linya 26:
 
==Muling pagtatayo==
Noong 539 BCE, sinakop ng imperyong Persia ang Babilonia at pinayagan nito ang mga ipinatapong Hudyo na bumali sa Yehud at muling itayo ang kanilang templo na nakumpleto sa ika-6 taon ni Darius ayon ({{bibleverse||Ezra|6:15|HE}}) sa ilalim ni [[Zerubbabel]] na apo ng ikalawa sa huling haring si [[Jehoiachin]]. Ang probinsiyang Yehud ay isang mapayapang bahagi ng imperyong [[Achaemenid]] Persian hanggang sa pagbagsak ng imperyong ito noong 333 BCE kay [[Alexander the Great]]. Ang yugto ng pamumunong Persian pagkatapos ng pagtatayo ng ikalawang[[Ikalawang temploTemplo]] bagaman tinulungan ng mga hari nito at nagpahintulot sa [[Hudaismo]], ito ay itinuturing na ''Panahong Madilim ng Hudyo''(Jewish dark age) dahil walang kakontemporaryong(parehong panahon) na materyal historiko para sa yugtong ito. Ang Panahong Madilim ng Hudyo ay nagwakas noong 164 BCE nang ang mga [[Macabeo]] ay naghimagsik laban sa [[imperyong Seleucid]] at nagtagumpay sa muling pagtatag ng independiyenteng kahariang Hudyo sa lupain ng Israel.
==Arkeolohiya==
Kaunting ebidensiyang arkeolohiyang ng isang malawak at makapangyarihang Kaharian ng Juda bago ang huli nang ika-8 siglo BCE ang natagpuan na nagtulak sa ilang mga arkeologo na pagdudahan ang sakop nito gaya ng inilalarawan sa [[Bibliya]]. Mula 1990 hanggang sa kasalukuyan, ang isang mahalagang pangkat ng mga arkeologo at skolar ng [[bibliya]] ay bumuo ng pananaw na ang aktuwal na Kaharian ng Juda ay may kaunting pagkakatulad sa larawan ng [[bibliya]] ng isang makapangyarihang kaharian.<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.middleeastmonitor.com/news/middle-east/2705-senior-israeli-archaeologist-casts-doubt-on-jewish-heritage-of-jerusalem |access-date=2012-07-11 |archive-date=2012-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103214436/http://www.middleeastmonitor.com/news/middle-east/2705-senior-israeli-archaeologist-casts-doubt-on-jewish-heritage-of-jerusalem |url-status=dead }}</ref> Ayon sa mga skolar na ito, ang kaharian ay hindi higit sa isang maliit na entidad na pang tribo. Ang ilan ay nagdududa kung ang kahariang ito gaya ng binabanggit sa bibliya ay umiral. Si [[Yosef Garfinkel]] <ref name="CNN">{{Cite web |title=Are these ruins of biblical City of David? (CNN, 14 Hulyo 2011) |url=http://articles.cnn.com/2011-07-14/world/israel.cityofdavid.archeology_1_animal-bones-archaeologists-judah?_s=PM:WORLD |access-date=2012-07-11 |archive-date=2012-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723203240/http://articles.cnn.com/2011-07-14/world/israel.cityofdavid.archeology_1_animal-bones-archaeologists-judah?_s=PM:WORLD |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.haaretz.com/weekend/magazine/the-keys-to-the-kingdom-1.360222 The keys to the kingdom], By Asaf Shtull-Trauring (Haaretz, 6.5.2011)</ref> ay nag-aangking ang [[Khirbet Qeiyafa]] ay sumusuporta sa nosyon ng isang lipunang urbano na umiral na sa Juda sa huli ng ika-11 siglo BCE.<ref>[http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.asp?id=1989 Khirbat Qeiyafa Preliminary Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120516105045/http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.asp?id=1989 |date=2012-05-16 }} (Israel Antiquities Authority, 19/4/2012)</ref> Gayunpaman, ang ibang mga arkeologo ay nagsasabing ang identipikasyon ng Khirbet Qeiyafa bilang tirahang Hudyo ay hindi matiyak.<ref>{{cite news|title=Israeli Archaeologists Find Ancient Text|agency=Associated Press|date=30 Oktubre 2008|first=Matti|last=Friedman|newspaper=AOL news|url=http://web.archive.org/web/20081103152712/http://news.aol.com/article/israeli-archaeologists-find-ancient-text/233027?icid=100214839x1212506023x1200749390}}</ref><ref>[http://www.haaretz.com/news/national/archaeological-find-stirs-debate-on-david-s-kingdom-1.429087 Archaeological find stirs debate on David's kingdom (Haaretz, 9 Mayo 2012)]</ref>