Kasakistan: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Mtarch11 (usapan | ambag)
m Long-term abuse
Tatak: Rollback
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.6
Linya 53:
}}
 
Ang '''Kasakistan''' (<small>bigkas: </small>/ka•zaks•tán/;<ref group="*">maari ring isulat ang bigkas na /ka.•zëk•stá.n/, ang /ë/ ay ''[[:en:schwa|schwa]]'', ang /a./ ay [[:en:long vowel|mahabang pagbigkas]] ng /a/</ref> [[Wikang Kasaho|Kasaho]]: Қазақстан, ''Qazaqstan''; [[Wikang Ruso|Ruso]]: Казахстан), na opisyal na tinutukoy na '''Republika ng Kasakistan''' ay isang transkontinental na bansa sa [[Gitnang Asya]]. Sa sukat nitong 2,727,300 kilometro kuwadrado, na higit pa sa lawak ng [[Kanlurang Europa]], ito ang ika-9 na bansa na may pinakamalaking lupain at pinakamalaki naman sa mga bansang looban o lubos na napapalibutan ng kalupaan ang mga hangganan.<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz |title=Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators |publisher=Stat.kz |date= |accessdate=2010-06-01|language=Ingles}}</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html Kazakhstan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200529075040/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html |date=2020-05-29 }} United States Central Intelligence Agency (CIA). 2007. "Kazakhstan" in The World Factbook. {{in lang|en}}</ref> Kahangganan nito, mula hilaga paikot sa kanan, ang [[Russia]], [[China]], [[Kyrgyzstan]], [[Uzbekistan]] at [[Turkmenistan]], at malaking bahagi naman ng baybayin ng [[Dagat Caspian]] ang nasa sa timog-kanluran nito. Kahit hindi nito kahangganan ang [[Mongolia]], may layong 38 kilometro lamang ito mula ang dulong silangan ng Kazakhstan. Binubuo ng mga [[kapatagan]], [[kaparangan]], [[taiga]], [[kanyon]], [[burol]], [[sabangan]] at mga kabundukang may [[niyebe]] sa tuktok, hanggang sa mga [[disyerto]] ang lupain ng bansa. Sa populasyong nitong 16.6 milyong katao,<ref>{{cite web |author= |url=http://www.eng.stat.kz/news/Pages/n1_12_11_10.aspx |title=Census2010 |publisher=Stat.kz |date= |accessdate=2010-06-01 |language=Ingles |archive-date=2011-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722142449/http://www.eng.stat.kz/news/Pages/n1_12_11_10.aspx |url-status=dead }}</ref> ang Kasakistan ay ang ika-62 may pinakamalaking populasyon sa mundo, ngunit 6 na katao lang ang naninirahan sa bawat kilometro kuwadrado ng bansa. Ang kabisera nito ay inilipat noong 1998 sa [[Nur-Sultan]] (dating Astana hanggang Marso 2019) mula sa [[Almaty]], ang pinakamataong lungsod ng bansa.
 
Sa malaking bahagi ng moderno nitong kasaysayan, iba't-ibang tribong lagalag ang nanirahan sa teritoryong nasasakupan ng Kazakhstan. Noong ika-16 na siglo, nanaig ang mga [[Kazakh]] bilang isang natatanging pangkat, na nahahati sa tatlong [[Juz]]. Nagsimulang dumating ang mga [[Russian]] sa mga [[kaparangan ng Kazakhstan|kaparangan ng]] Kasakistan noong ika-18 siglo, at noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo ang kabuuan ng bansa ay naging bahagi na ng [[Imperyong Russian]]. Pagkaraan ng [[Himagsikang Ruso noong 1917|Rebolusyon sa Russia]] noong 1917 at ang sumunod pang [[Russian Civil War|digmaang-sibil]], ilang-ulit na isinaayos ang teritoryo ng Kasakistan bago ito naging [[Kazakh Soviet Socialist Republic]] noong 1936, na bahagi ng [[USSR]].
Linya 59:
Ang Kasakistan ang huli sa mga republikang Sobyet na nagpahayag ng kasarinlan nito noong 16 Disyembre 1991. Si [[Nursultan Nazarbayev]] ang lider nito noong kapanuhunan ng [[komunismo]], ang naging una at hanggang sa ngayo'y [[Pangulo ng Kazakhstan|pangulo]] ng bansa. Pinananatili ni Nazarbayev ang mahigpit na kontrol sa politika ng bansa. Mula noong kasarinlan, nagsulong ang Kasakistan ng balanseng [[polisiyang panlabas]] at nagsasagawa ng paraan upang mapaunlad ang ekonomiya, lalo na ang industriya ng [[hydrocarbon]].<ref>[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html Zarakhovich, Yuri. "Kazakhstan Comes on Strong."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100903191013/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html |date=2010-09-03 }} ''Time.com'' Web. 24 Dis. 2011. {{in lang|en}}</ref> Matapos ang panahong Sobyet, nakakitaan ng aktibong pakikilahok ang bansa sa mga samahang internasyonal, kasama na rito ang [[United Nations]], [[Euro-Atlantic Partnership Council]], [[Commonwealth of Independent States]] at [[Shanghai Cooperation Organisation]]. Isa ang Kasakistan sa anim na mga bansang dating bahagi ng USSR na may ugnayan sa [[NATO]] na nagpapatupad ng [[Individual Partnership Action Plan]].
 
Dahil na rin sa malawakang pagpapatapon sa Kasakistan ng iba't-ibang grupong etniko noong pamumuno ni [[Joseph Stalin|Stalin]], naghalo-halo ang iba't-ibang kultura at etniko sa bansa. Ang 16.6 milyong populasyon nito ay may 131 etnisidad, kasama rito ang [[Kazakh]], [[Russian]], [[Uyghur]], [[Ukrainian]], [[Uzbek]], [[Tatar]], at [[German]]. Nasa 63 porsiyento ng populasyon ang Kazakh.<ref name="Census2009">{{cite web|title=Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Census for the Republic of Kazakhstan 2009. Short Summary)|url=http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf|publisher=Republic of Kazakhstan Statistical Agency|accessdate=10 December 2010|language=Russian|archive-date=23 Hulyo 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110723084204/http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf|url-status=dead}}</ref> Pinahihintulutan sa Kasakistan ang kalayaan sa pananampalataya at maraming relihiyon ang matatagpuan sa bansa. [[Islam]] ang pangunahing panampalataya sa Kasakistan ng 70 porsiyento ng mamamayan nito, habang malaking bahagi naman ng natitira ay [[Kristiyanismo]]. Ang [[wikang Kasaho]] ay ang [[wikang pambansa]], samantala opisyal na wika rin ang [[Wikang Ruso|Ruso]] na kapantay ng Kasaho sa mga pampublikong institusyon.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html Kazakhstan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200529075040/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html |date=2020-05-29 }} [http://www.kazakhstan.orexca.com/kazakhstan_constitution.shtml The constitution of Kazakhstan] [http://www.constcouncil.kz/eng/norpb/constrk/ CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071020060732/http://www.constcouncil.kz/eng/norpb/constrk/ |date=2007-10-20 }} CIA, The Word Factbook The constitution of Kazakhstan: 1. The state language of the Republic of Kazakhstan shall be the Kazakh language. 2. In state institutions and local self-administrative bodies the Russian language shall be officially used on equal grounds along with the Kazakh language. {{in lang|en}}</ref>
 
{{English2|Kazakhstan}}