Yahweh: Pagkakaiba sa mga binago

1,275 byte added ,  1 year ago
walang buod ng pagbabago
Content deleted Content added
Xsqwiypb (usapan | ambag)
Xsqwiypb (usapan | ambag)
No edit summary
Tatak: VisualEditor: Naipalit Disambiguation links
Linya 1:
Ang '''Yahweh''' ay ang [[Pangalan ng Diyos|pangalan]] ng pambansang [[Diyos]] na sinamba sanga mga [[Sinaunang IsraelIsraelita]] at sinasamba sa [[Hudaismo]] at pati na rin sa [[Kristiyanismo]]. Ayon sa mga iskolar ng [[Bibliya]], ang mga [[Sinaunang Israelita]] sa simula ay mga [[politeistiko]] na sumasamba sa maraming mga [[Diyos]] at kalaunang naging mga [[monolatrista]] na sumasamba sa isang pambansang Diyos na si [[Yahweh]] ngunit kumikilala sa pag-iral ng ibang mga Diyos at kalaunan ay naging mga monoteista na kumikilala at sumasamba lamang sa isang Diyos na si Yahweh na lumitaw pagkatapos ng [[pagkakatapon sa Babilonya]] noong ca. 587/586 BCE.<ref>The Origins of Biblical Monotheism: Israel's Polytheistic Background and the Ugaritic Texts. New York, NY; Oxford, England: Oxford University Press. 2000. ISBN 978-0-1951-6768-9.</ref>
{{Infobox deity
 
| type = Cananeo
| name = El
| other_names = {{plainlist|
*[[Elyon|El Elyon]]
*[[El Shaddai]]
*El Olam
*[[Adon]] [[Elohim|Ilim]]
*Toru El
*Abu Bani Eli
*Batniu Binwati
*Abu Adami
*Qaniyunu Olam
*Hatikuka
*Abu Shamima
*El Gibbor}}
| deity_of = Hari ng mga Diyos
| image = El, the Canaanite creator deity, Megiddo, Stratum VII, Late Bronze II, 1400-1200 BC, bronze with gold leaf - Oriental Institute Museum, University of Chicago - DSC07734.JPG
| caption =Maliit na rebulto ng Diyos na si El na may 70 anak na lalake na nahukay sa [[Megiddo]]
| children = {{plainlist|
*[[Anat]]
*[[Attar (god)|Ashtar]]
*[[Baal]]
*[[Michael (archangel)|Mannu-ki-ili]]
*[[Mot (god)|Mot]]
*[[Shahar (god)|Shahar]]
*[[Shalim]]
*[[Shapash]]
*[[Yam (god)|Yam]]
(Mga [[relihiyon]]g [[Ugarit]]iko)
*[[Astarte|Athtart]]?
*[[Dagon]]?
*[[Hadad]]?
*[[Yahweh]]
*[[Helel]]<ref>"The Ascent of Helel" Emiley, David, Journal of Ancient Near Eastern Religions, 2022</ref>
*70 mga anak na lalake sa lahat}}
| consort = {{plainlist|
*[[Asherah|Asherah/Athirat]]
*Iba pang mga asawa}}
| region = [[Canaan]] at [[Levant]]
| symbol = [[Toro]]
| Greek_equivalent = [[Cronus]]
| equivalent1_type = Israelita
| equivalent2_type = Mesopotamio
| equivalent2 = [[Anu]]
}}
==Pinagmulan ng Diyos na si Yahweh==
[[Talaksan:Ajrud.jpg|thumb|Isa mga paso na natagpuan ng mga arkeologo sa Kuntillet Ajrud na may nakasulat na "Berakhti etkhem l’YHVH Shomron ul’Asherato" (Hebrew: בירכתי אתכם ליהוה שומרון ולאשרתו‎) na kung isasalin sa Tagalog ay "Pinagpala kita kay Yahweh at ng kanyang Asherah"]]Ang politeismo ng mga Sinaunang Israelita ay nag-uugat mula mga politeistikong relihiyon ng [[Sinaunang Malapit na Silangan]] at narereplekta sa mga ilang aklat ng Tanakh gaya ng paggamit ng salitang Hebreo na 'elohîm na anyong plural ng Eloah na anyo ng El na isang pangkalahatang salita para sa [[diyos]] sa mga [[Sinaunang relihiyong Semitiko]].<ref>http://www.class.uidaho.edu/ngier/henotheism.htm</ref> Ayon sa mga eskolar, si [[Yahweh]] ay kinikilala sa Canaan na isa sa pitumpung(70) mga anak ng Diyos na si "[[El (diyos)]]" o "Elyon".<ref name=ref1>http://www.theology.edu/ugarbib.htm</ref> Sa Canaan(kasama rito ang mga bansang Lebanon, Jordan, Israel, Syria at iba pa), si El ay kinikilalang punong diyos at asawa ng diyosang si "[[Asherah]]". Ito'y makikita sa mga tabletang nahukay sa siyudad ng "[[Ugarit]]" sa Syria noong 1929 hanggang 1939.<ref>Matthews, Victor Harold (2004). Judges and Ruth, Cambridge University Press, pahina 79</ref> Ang pitumpung anak ni El ay mga patrong diyos ng bawat pitumpung bansa sa rehiyon ng Canaan. Sa [[Deuteronomio]] 32:8-9 ng Dead Sea Scrolls o 4QDeut<sup>4</sup>(na pinakamatandang manuskrito ng Tanakh), mababasa na hinati ng diyos na si Elyon ang mga bansa ayon sa bilang ng mga anak ng diyos. Ang bansang Israel(Jacob) ay naging bahagi naman ng diyos na si Yahweh.<ref>Meindert Djikstra, "El the God of Israel, Israel the People of YHWH: On the Origins of Ancient Israelite Yahwism" (in "Only One God? Monotheism in Ancient Israel and the Veneration of the Goddess Asherah", ed. Bob Beckering, Sheffield Academic Press, 2001)</ref> Ayon sa mga iskolar, ang ''beney ha elohim''(mga anak ng mga diyos) sa Deut. 32:8-9 ay salitang Semitiko na tumutukoy sa mga mababang diyos sa kapisanan ng mga diyos(divine pantheon) sa Canaan<ref>The human faces of God, pahina 72</ref><ref>Jesús-Luis Cunchillos, Juan-Pablo Vita, ''A concordance of Ugaritic words'' 2003 p389</ref><ref>Jesús-Luis Cunchillos, Juan-Pablo Vita, ''The texts of the Ugaritic data bank'' 2003 p82</ref><ref>Marvin H. Pope ''El in the Ugaritic texts'' 1955 p49</ref><ref>Rahmouni, A. ''Divine epithets in the Ugaritic alphabetic texts'' 2008 p91</ref><ref>Young G. D. ''Concordance of Ugaritic'' 1956 Page 13</ref><ref>G. Johannes Botterweck, Helmer Ringgren ''Theological dictionary of the Old Testament'' 2000 p130</ref>(tignan din ang Awit 82:1-8 kung saan ang punong diyos(Elyon) ay namumuno sa kapulungan ng mga diyos). Ang salitang Elohim(mga diyos) na anyong plural ng singular na El(diyos) ay matatagpuan ng 2500 beses sa Tanakh(Lumang Tipan). Bagama't ang Elohim ay may konstruksiyong singular sa ilang mga talata ng Tanakh(kung ang [[pandiwa]] o [[pang-uri]] na tumutukoy dito ay singular), may ilang mga eksepsiyon na ang "Elohim" ay nangangahulugang "maraming diyos". Halimbawa, sa Genesis 20:13, 35:7, 2 1 Samuel 7:23, Awit 58:11, at ang pangalan ng "Buhay na Diyos" sa Deuteronomio 5:26, ang "Elohim" ay nasa anyong plural dahil sa ito ay tinutukoy ng plural na pang-uri na אלהים חיים . Sa [[Septuagint]] at sa mga bagong salin ng Lumang Tipan mula sa Hebreo, ang salitang "Elohim" ay isinalin na "mga diyos" kapag tinutukoy ng plural na pandiwa at kapag ito ay tumutukoy sa "mga diyos na pagano"(halimbawa sa Exo 12:12 na "mga diyos(Elohim) ng Ehipto") ngunit ito ay pinalitan ng singular na "diyos"(theos sa Septuagint) kung tumutukoy sa diyos ng Israel kahit na ang kahulugan ay maliwanag na "mga diyos".
4,238

edit