Himagsikang Pranses: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "French Revolution" |
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "French Revolution" |
||
Linya 196:
Bago ang 1797, tatlo sa limang Tagapagtungo ay totoongna Republikano; Barras, Révellière-Lépeaux at Jean-François Rewbell, gayundin ang humigit-kumulang 40% ng kinatawang mambabatas. Ang parehong bahagdan ay karamihang nakasentro o walang pampartidong kaugnayan, kasama ang dalawang Tagapagtungo, sina Étienne-François Letourneur at Lazare Carnot . Bagamat 20 bahagdan lamang ang masigasig na Royalista, maraming mga nanggigitna ang sumuporta sa pagpapanumbalik ng ipinatapon na si Louis XVIII ng France sa paniniwalang ito ang magwawakas sa Digmaan ng Unang Pagsasanib kasama ang Britanya at Austriya.{{Sfn|McLynn|1997}} Ang mga halalan noong Mayo 1797 ay nagdulot sa malalaking tagumpay para sa nasa Kanan, kung saan ang mga Royalista na si Jean-Charles Pichegru ay nahalal na Pangulo ng Konseho ng 500, at si Barthélemy ay nagtalaga bilang Tagapagtungo.{{Sfn|McLynn|1997}}
[[Talaksan:Bouchot_-_Le_general_Bonaparte_au_Conseil_des_Cinq-Cents.jpg|left|thumb| [[Napoleon I ng Pransiya|Napoléon Bonaparte]] sa harap ng Konseho ng Limandaan noong ika-18 Brumaire, 9 Nobyembre 1799]]
Dahil ang mga Royalista ay tila mapapasakamay na ang ugit ng kapangyarihan, nagsagawa ng kudeta ang mga Republikano noong Setyembre 4 . Gamit ang mga tropa mula sa Hukbo ng Italya ni Bonaparte sa ilalim ni Pierre Augereau, napilitan ang Konseho ng 500 na pagtibayin ang pagkadakip kay Barthélemy, Pichegru at Carnot. Kinansela ang mga resulta ng halalan, at may animnapu't tatlong nangungunang royalista ang ipinatapon sa [[French Guiana]] at mga bagong batas na ipinasa laban sa mga emigrés, Royalists at ultra-Jacobins. Bagama't nawasak ang kapangyarihan ng mga monarkista, nagbukas ito ng daan para sa direktang hidwaan sa pagitan ni Barras at ng kanyang mga kalaban sa kaliwa.{{Sfn|McLynn|1997}}
Linya 206:
Ang ilang mga mananalaysay, tulad ni François Furet, sa ''Interpreting the French Revolution'', at Marisa Linton, sa ''Choosing Terror'', ay tumalakay ng ideolohiyang Jacobin nang hindi ito binigyang-kahulugan. Ang mga paksang may kaugnayan sa ideolohiyang ito, tulad ng pang-aalipin at imperyalismo, ay hindi pinapansin sa dalawang akdang ito.
Dahil sa himagsikan, ang hari ay tumigil sa pagiging "soberano" ng imperyo. Ang bagong "sovereign" ay ngayon ang "mamamayan." Ang mga manghihimagsik, gayunpaman, ay kinilala ang pagkakaroon ng isang katauhan lamang, ang mga Pranses, habang mayroong ilang mga bansa sa kanilang imperyo. Ang pagkilala sa ibang mga tao ay nangangahulugan ng pagkakaroon ng pagkilala sa kanilang sariling soberanya at sa gayon ang kanilang karapatan sa kalayaan. Sa kabila ng kanilang propaganda para sa kalayaan, hindi kailanman kinilala ng mga manghihimagsik ang karapatang ito, o maging ang karapatan sa awtonomiya.
Line 213 ⟶ 212:
== Digmaang Panghimagsikang Pranses ==
{{Pangunahin|French Revolutionary Wars}}
[[Talaksan:Valmy_Battle_painting.jpg|right|thumb| Ang tagumpay ng Pransya sa Labanan ng Valmy noong 20 Setyembre 1792 ay nagpatunay sa Panghimagsikang kaisipan ng mga hukbong binubuo ng mga mamamayan]]
Nagpasimula ang Himagsikan ng isang pagkasunod-sunod ng mga tunggalian at labanan na nagsimula noong 1792 at natapos lamang sa pagkatalo ni Napoleon sa Waterloo noong 1815. Sa mga unang yugto nito, ito ay tila hindi malamang magpapatuloy;
== Pang-aalipin - Imperyalismo - Ang Himagsikang Haiti ==
Linya 321:
Kabilang na sa kanila ay ang mga nagpapakilala sa kanilang mga sarili sa mga di-Jacobin na manghihimagsik, lalo na si Brissot at ang kanyang partido. Bagaman isang pangunahing mukha sa mga rmanghihimagsik, si Brissot ay bihirang pinahahalagahan ng mga mananalaysay. Ang isang kapansin-pansing bumukod dito ay J. Israel sa ''Revolutionary Ideas''. Bilang resulta, inatake siya ng mga kapanig ni Robespierre. Si Israel ay interesado hindi lamang kay Brissot kundi sa lahat ng nakapaligid sa kanya, tulad na lamang ni Condorcet, na nag-uugnay sa lahat ng mga manghihimagsik ito sa mga intelektuwal na Europeo na tinatawag niyang "radical enlighteners". Sa 'A Response to Chappey and Missé', sumulat ang Israel: "Gusto kong ipakita na patungkol sa makarepublikang demokratikong ubod ng Himagsikang Pranses, si Robespierre ay hindi sa anumang paraan ang "La révolution incarnée" (engkarnasyon ng himagsikan), halos kabaligtaran pa nga. Malinaw, ang aking libro ay tuluyang sumasalungat sa kamakailang nauuso sa talasaysayan ng Himagsikang Pranses, mula noong 2000, na ang ilan ngayon ay matagumpay na itinalaga ang "retour de Robespierre." [. . . ] Binibigyang-kahulugan nina Belissa at Bosc ang mga naminsala at nanira kay Robespierre bilang "contra-revolutionnaire" ngunit ang terminong iyon ay bahagya na nalalapat sa mga radikal tagapaliwanag na tinututukan ko..."
Salungat sa mga mananalaysay na nakikiisa sa mga manghihimagsik ay ang mga kritikal na mananalaysay na tumitingin sa labas ng himagsikan, sa tradisyon ni Tocqueville at sa kanyang aklat na ''L'Ancien régime et la Révolution''. Kabilang sa mga mananalaysay na radikal na di sang-ayon sa mga pagkiling Jacobin, Pranses at, mas bihira, mga puti , ay sina Taine,<ref>''Les origines de la France contemporaine''</ref> Cochin,<ref>''Les sociétés de pensée et la démocratie''</ref> Sorel,<ref>''L'Europe et la Révolution française''</ref> Cobban,<ref>''The Social Interpretation of the French Revolution''</ref> Doyle,<ref>''The Oxford History of the French Revolution''</ref> Bénot,<ref>''La Révolution française et la fin des colonies''</ref> Blanning<ref>''The origins of the French revolutionary wars''</ref> at Hoel.<ref>[https://independent.academia.edu/HOELWA Hoel, ''La Révolution française, Saint-Domingue et l’esclavage'']</ref> Para sa mga mananalaysay na ito, ang Himagsikang Pranses ay hindi gaanong isang himagsikan kaysa sa isang pagpapatulin ng isang pagsunlad na nagaganap sa ilalim ng monarkiya. Ang himagsikan ay hindi makikita sa ideolohikal na mga termino, ngunit sa sa diwa nito bilang isang "pangkapangyarihan pakikibaka", maging sa sandaigdigang antas o sa loob ng Imperyong Pranses. Kagaya na lamang ng sinabi ni Cobban: "Totoo, ang pangmadlang pananaw sa lahat ng mga bansa ay nakita ang pakikibaka bilang isang ideolohikal na pakikibaka sa pagitan ng himagsikan at nanunungkulang kapangyarihan; ngunit ang mga tunay na nagpasiya ng mga pandaigdigang patakaran ay malaya mula sa guniguning ito, bagama't kailangan nilang payagan at handa silang gamitin ito sa iba. Ang kasaysayan ng Digmaang Panghimagsikan at Napoleoniko ay maaaring ikwento halos tungkol lamang sa kapangyarihang pampulitika at ipinaliwanag sa pamamagitan ng mga tradisyon ng mga bansang kasangkot at ang mga kakanyahan ng kanilang mga pinuno at mga ministro. [. . . ] Ang lantad na pagkilala sa pangingibabaw ng kapangyarihan sa mga ugnayang pandaigdig ay hindi naging walang pagbubunga sa pagsulat ng pambansang kasaysayang Pranses." <ref>''Aspects of the French Revolution''</ref>
== Tingnan din ==
Line 333 ⟶ 335:
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Pranses ng CS1 (fr)]]
| |||