Kalikasan: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
mNo edit summary
m dagdag gitling
Linya 19:
Ang '''kalikasan''' ([[Ingles]]: ''Nature'')<ref name=JETE>{{cite-JETE|Kalikasan}}</ref> sa pinakamalawak na pagpapakahulugan, ay ang gumigitaw at makikitang panlabas na anyo ng [[mundo]] o [[daigdig]]. Ang "kalikasan" ay maaring mangahulugan sa lahat ng bagay na likas at katutubong mula sa mga kababalaghang nagaganap sa anyong panlabas ng mundo, at maging sa [[buhay]] din. Ang pagaaral at pagsusuri sa kalikasan ay napakamalawak at napakalaking bahagi- kung hindi kasingkahulugan at katumbas mismo ng [[agham]]. Bagamat bahagi rin ang [[tao]] ng kalikasan, ang mga kagawian, kayarian at idinudulot ng [[tao]] at ang pakikihalubilo nito ay di-madalas na itinuturing kabahagi ng kalikasan, at itinuturing hiwalay na [[mulisip]], maliban lamang kung itutukoy nito ang [[kalikasan ng tao]].{{Fact|date=Setyembre 2008}}
 
Ang pangkahalatang dalumat ng kalikasan, na nangahulugan sa liknaying sansinukob, ay isa sa maraming pagpapalawak ng nauunang kaisipan. Nagsimula ito sa iilang pangubodpang-ubod na paglalapat ng salitang sinaung Griyegong φύσις, ''physis'' ng mga pilosopong nauna kay [[Sokrates]] (bagamat ang salitang ito ay namumukod na may maisig at pabago-bagong sukod at palahulogan noon, lalo na kay [[Heraklitus]]), at panay na nakatanggap ng malawak na kahulugan magmula noon.
 
Sa panahon ng pagdating ng makabagong [[pamamaraang makaagham]] sa huling ilang siglong nakaraan, ang kalikasan ay naging balintiyak na katotohanan, na isinatatag at pinapakilos ng mga banal na batas. Simula ng [[Rebolusyong Industriyal]], ang kalikasan ay mas panay na tinanaw na bahagi ng katotohanang na walang paglalayon. Itinuring ito na banal ng ilang tradisyon (Rousseau, Amerikanong transendentalismo), o ang palamuti ng banal na pagpapatnubay at kalinga (Hegel) o panggayak at kasangkapan ng pantaong [[kasaysayan]] (Marx). Gayunpaman, ang isang buháy at masiglang pananaw sa kalikasan, malapit sa kaisipang ng mga sinaunang pilosopong Griyego, ay muling naisilang at nanumbalik, lalo na pagkatapos ng pagkakalathala ng mga kasulatan ni [[Charles Darwin]].