Emilio Aguinaldo: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Myrnamyers (usapan | ambag)
Senior Forte (usapan | ambag)
mNo edit summary
Linya 1:
{{refimprove|date=Mayo 2021}}
{{Infobox officeholder
:''Kung ang hinahanap ay tungkol sa isang bayan sa Pilipinas, tunguhin ang naisulat tungkol sa [[Gen. Emilio Aguinaldo, Cavite]]. Kung ang hinahanap ay tungkol sa alay o handog, pumunta sa [[aginaldo]].''
| honorific-prefix = <!-- See discussion at "WP:BRD discussion re the honorific-prefix parameter in the infobox" on the talk page -->
| name = Emilio Aguinaldo
| birth_name = {{nowrap|Emilio Aguinaldo y Famy}}
|caption image = Larawan ni = Emilio Aguinaldo <br>ca. 1919 (1898Restored) .jpg
| caption = Litrato ni Aguinaldo, circa 1919.
| title = [[Talaksan:Seal of the President of the Philippines.svg|30px]] [[Talaksan:Coat_of_arms_of_the_Philippines_(1898–1901).svg|30px]]<br/>Ika-1 [[Pangulo ng Pilipinas]]
| primeminister = {{unbulleted list|child=yes|[[Apolinario Mabini]] |(1899)January <br>23 – May 7, 1899)|[[Pedro Paterno]] |(May 7 – November 13, 1899) }}
| predecessor = ''Position established''<br />[[Diego de los Ríos]] (as [[Governor-General of the Philippines]])
| successor = ''Position abolished''<br />[[Manuel L. Quezon]]{{efn|As officially recognized by the contemporary Philippine government; President of the [[Philippine Commonwealth]] in 1935}}
| term_start = 2423 MayoEnero 1899
| term_end = 123 AbrilEnero 1901
| title1 = [[List of unofficial Presidents of the Philippines|President]] of the [[Revolutionary Government of the Philippines]]
| term_start1 = June 23, 1898
| term_end1 = January 22, 1899
| primeminister1 = {{unbulleted list|child=yes|[[Apolinario Mabini]] |(January 2–22, 1899)}}
| predecessor1 = ''Position established''
| successor1 = ''Position abolished''<br />(Revolutionary government superseded by the [[First Philippine Republic]])
| title2 = [[Chief of Staff of the Armed Forces of the Philippines|Commanding General of the Philippine Revolutionary Army]]
| president2 = ''Himself''
| predecessor2 = [[Antonio Luna]]
| term_start2 = June 5, 1899
| term_end2 = March 23, 1901
| title3 = [[Dictator#Modern usage in formal titles|Dictator]]<!---Titular title---> of the [[Dictatorial Government of the Philippines|Philippines]]
| term_start3 = May 24, 1898
| term_end3 = June 23, 1898
| predecessor3 = ''Position established''
| successor3 = ''Position abolished''<br />(Dictatorial government replaced by a revolutionary government with Aguinaldo assuming the title ''president'')
| title4 = [[List of unofficial Presidents of the Philippines|President]] of the [[Republic of Biak-na-Bato]]
| term_start4 = November 2, 1897
| term_end4 = December 14, 1897
| vicepresident4 = [[Mariano Trías]]
| predecessor4 = ''Position established''
| successor4 = ''Position abolished''
| title5 = [[List of unofficial Presidents of the Philippines|President]] of the [[Tejeros Convention|Tejeros Revolutionary Government]]
| term_start5 = March 22, 1897
| term_end5 = November 1, 1897
| predecessor5 = ''Position established''
| successor5 = ''Position abolished''<br />(Tejeros government superseded by the Republic of Biak-na-Bato)
| vicepresident5 = [[Mariano Trías]]
| signature = Aguinaldo Sig.png
| party = [[National Socialist Party (Philippines)|National Socialist]] (1935–1936){{refn|Aguinaldo ran for president in [[1935 Philippine presidential election|1935]] under the ticket of the [[National Socialist Party (Philippines)|National Socialist Party]],<ref name="nUHd7" /> but in opening his campaign he disavowed association with any political party.<ref name="CyWID" />|group=infobox}}<br>[[Independent politician|Independent]] (until 1935)
| birth_date = {{birth date|1869|3|22}}{{efn|1=The exact date of Aguinaldo's birthdate was March 22, 1869. It can be seen in National Historical Institute's marker in Aguinaldo Shrine, Kawit, Cavite.<ref name="nhibio" /><ref name="dyalp6" /><ref name="ooikg1-129" /><ref name="death" /> Some sources give other dates.<ref name="5dvIb" /><ref name="turoth1" />|group=lower-alpha|name=birthdate-note}}
| birth_place = [[Kawit|Cavite el Viejo]], [[Cavite]], [[Captaincy General of the Philippines]], [[Spanish Empire]]
| death_date = {{death date and age|1964|2|6|1869|3|23}}
| death_place = [[Lungsod Quezon]], [[PilipinasCity]], Philippines
| resting_place = [[Aguinaldo Shrine|Emilio Aguinaldo Shrine]], [[Kawit]], [[Cavite]], Philippines
| spouse = (1) = {{marriage|[[Hilaria Aguinaldo|Hilaria del Rosario]]|1896|1921|reason=died}}<br />(2) Maria{{marriage|María Agoncillo |1930|1963|reason=died}}
| children = 5 [[#Personal life|(see below)]]
| alma_mater = [[Colegio de San Juan de Letran]]
| profession = Statesman<br />Military leader
| nickname = "Kapitan Miong"<br />"Heneral Miong" <br />"Ka Miong"<br />"El [[Caudillo]]"<br />"Magdalo"<br />"Hermano Colon"
| allegiance = {{flag|First Philippine Republic}}<br />[[File:Flag of the Tagalog people.svg|25px]] [[Republic of Biak-na-Bato]]<br />{{flagicon image|Philippine revolution flag magdalo alternate.svg}} [[Katipunan]] ([[Magdalo (Katipunan faction)|Magdalo]])
| branch = [[File:Seal of the Philippine Army (1897).svg|23px]] [[Philippine Revolutionary Army]]
| serviceyears = 1896–1901
| rank = [[File:PR_Ministro_Mariscal.svg|15px]] [[Generalissimo]]
[[Field Marshal of the Philippines|Minister Marshal]]<br />
| unit =
| commands =
| battles = {{hlist||'''[[Philippine Revolution]]'''|[[Kawit revolt]]|[[Battle of Imus]]|[[Battle of Talisay]]|[[Battle of Binakayan-Dalahican|Battle of Binakayan]]|[[Battle of Pateros]]|[[Battle of Zapote Bridge (1897)|Battle of Zapote Bridge]]|[[Battle of Perez Dasmariñas]]|[[Battle of Timalan]]|[[Battle of Naic]]|[[Battle of Mount Puray]] |[[Battle of Aliaga]]|[[Battle of Alapan]]<br/>'''[[Spanish–American War]]'''|[[Battle of Manila (1898)]]<br />'''[[Philippine–American War]]'''|[[Battle of Marilao River]]}}
| awards = [[Philippine Legion of Honor]]<br />[[Quezon Service Cross]] <br />[[Presidential Medal of Merit (Philippines)|Presidential Medal of Merit]] <br /> [[Order of the Knights of Rizal]]
 
<!--Military service-->| image_size = 220px
{{
| imagesize =
Infobox President
|name footnotes = Emilio= Aguinaldo'''Footnotes:'''<br />
{{reflist|group=infobox}}
|image = PresidentAguinaldo.jpg
|caption = Larawan ni Emilio Aguinaldo <br> (1898)
|order = Unang [[Pangulo ng Pilipinas]] <br> ''Unang Pangulo ng Unang Republika'' <br>''Diktador ng Pamahalaang Diktaturyal'' <br>''Pangulo ng Pamahalaang Mapaghimagsik''
|term_start = 24 Mayo 1899
|term_end = 1 Abril 1901
|vicepresident = [[Mariano Trias]] (1897)
|primeminister = [[Apolinario Mabini]] (1899) <br> [[Pedro Paterno]] (1899)
|predecessor = ''Bagong Tatag''
|successor = <sub>(tuluyang pinalitan ng pamahalaang Amerikano noong 1901-1935)</sub> <br/>Wesley Merritt (Gobernador-Heneral, 1901) <br/> Manuel Quezon (Pangulo, 1935)
|birth_date = 22 Marso 1869
|birth_place = [[Kawit, Cavite|Cavite El Viejo <sub>(tinatawag ngayong ''Kawit'')</sub>]], [[Cavite]], [[Pilipinas]]
|death_date = 6 Pebrero 1964
|death_place = [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]]
|party = Paksiyong Magdalo ng Katipunan <sub>(1897-1901)</sub> <br/> National Socialist Party <sub>(1935)</sub>
|occupation = [[Militar]], [[Guro]], [[Rebolusyonaryo]], [[Politiko]]
|spouse = (1) [[Hilaria Aguinaldo|Hilaria del Rosario]]† <br />(2) Maria Agoncillo
|signature = Emilio_Aguinaldo_Signature_(Magdalo).gif
}}
Si '''Emilio Aguinaldo y Famy''' ([[Marso 22]], [[1869]] – [[Pebrero 6]], [[1964]]) ay isang Pilipinong heneral, estadista, at manghihimagsik na kinikilala bilang unang pangulo ng Pilipinas, kung saan siya namahala mula 1899 hanggang 1901. Pinangunahan niya ang mga puwersang Pilipino laban sa [[Espanya]] noong [[Himagsikang Pilipino]] at [[Digmaang Espanyol–Amerikano]], at sa [[Estados Unidos]] noong [[Digmaang Pilipino–Amerikano]].
 
Si '''Emilio''' '''Aguinaldo y Famy'''<ref name=NBK>{{cite-NBK|Emilio Aguinaldo}}</ref> (22 Marso 1869 – 6 Pebrero 1964) ay ang pinakaunang [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ng [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] na nanungkulan mula 20 Enero 1899 – 1 Abril 1901. Siya ay isang [[mga Pilipino|Pilipinong]] heneral, politiko, at pinúnò ng himagsikan.
 
Siya ay isa sa mga pinakakilalang pinuno ng pakikibaka laban sa mga Kastila, at nang lumáon laban sa mga Amerikano, tungo sa [[kasarinlan ng Pilipinas]]. Namuno siya sa isang pag-aalsa laban sa pamahalaang Kastila noong taóng 1896. Namuno rin siya sa ikalawang pagdigma laban sa sandatahang Kastila noong taóng 1898 habang kakampi ang mga Amerikano, Bilang pinuno ng himagsikan, isinakatuparan niya ang pagpapahayag ng kalayaan ng Pilipinas noong 12 Hunyo 1898. Siya ang itinanghal na unang [[pangulo ng Pilipinas|pangulo ng Republika ng Pilipinas]] noong 23 [[Enero]] 1899. Nang malaman ang pagnanais ng Estados Unidos na sakupin ang Pilipinas upang matupad ang kasunduan sa Paris (1898) sa pagitan ng Estados Unidos at Espanya ay muling namuno si Aguinaldo sa pagtatanggol sa kasarinlan mula taóng 1899 hanggang 1901. Noong 23 Marso 1901 ay nabuwag ang kanyang kapamahalaan nang siya ay madakip ng mga kalabang Amerikano. Matapos nito ay pumayag siyang manumpa ng katapatan sa Estados Unidos nguni't nagpahiwatig ng kahapisan na sinagisag ng pagsusuot niya ng itim na ''corbata de lazo'' hanggang sa tuluyang lumaya ang Pilipinas na naganap noong taóng 1946. Noong taóng 1935, sa paghahanda ng isang pamahalaang ''commonwealth'' ("may bahagyang kasarinlan") sa ilalim ng Estados Unidos, tumakbo siya sa pagkapangulo subali't hindi nanaig kay [[Manuel Quezon]]. Matapos ang muling paglaya ng Pilipinas noong taóng 1946, binigyan siya ng katungkulan sa ''Philippine Council of State<ref name="NBK" /><ref name="Karnow">{{cite-Karnow|Emilio Aguinaldo}}</ref>'' ("sanggunian ng pamahalaan") na isang sangay ng pamahalaan na itinatag noong panahon ng Amerikano. Siya ang pinakabatang naging pangulo ng Pilipinas.