Silogismong pangkategorya: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Felipe Aira (usapan | ambag)
tapos na ang sanggalang
m namespace change &/or gen. fixes
Linya 6:
:Kaya kahit na ang mamamatay-tao ay mahalaga.
 
Ang unang dalawang [[pangungusap ]] ay tinatawag na mga [[palagay]]. Kung [[tumpak]] ang [[silogismo]], ipinapahiwatig ng mga palagay ang huling pangungusap na tinatawag namang [[katapusang pangungusap]]. Ang katotohanan ng katapusang pangungusap ay nababatay sa katotohanan ng mga palagay at ang ugnayan nila sa isa't isa; dapat na matatagpuan sa mga palagay ang [[panggitnang paksa]], upang maiugnay ang pasimuno at panaguri sa katapusang pangungusap.
 
Pansinin na maaaring tumpak ang silogismong pangkategorya, ngunit nananatiling mali ang katapusang pangungusap kung mali ang isa sa mga palagay. Tumpak ang silogismo sa itaas, ngunit may ilan na hindi sang-ayon sa katapusang pangungusap dahil hindi sila sang-ayon sa isa o dalawang palagay. Isang kahalagahan ng tuwirang paglalagay ng pangangatwrian sa anyo ng silogismong pangkategorya ay upang tukuyin kung anong uri ang ugnayan na nagtuturo sa iyo upang marating ang katapusang pangungusap, o nagtutulak naman sa iba pa upang makarating sa kasalungat na katapusan. Sa gayon, mas muunawaan mo ang sarili mong kaisipan o makita ng mas mabuti ang hindi ninyo pinagkakasunduan, at makita kung saan nagkakamali ang isang paniniwala o ang mas malaking kahalagahan nito na hindi mo agad napapansin.
Linya 50:
katapusang pangungusap. Dapat na maunang iguhit ang pangkalahatang palagay. Magagawa ito sa pagdidiin-kulay kung saan ang isang pangkat ay walang sangkap sa kabilang pangkat. Ibig sabihin, may diin-kulay ang hindi kasali sa isang pangkat. Kaya sa palagay na "Lahat ng A ay B", may diin-kulay ang lahat ng bahagi na kung saan walang nilalamang A na kapwa-sakop ng B, pati na rin sa bahagi na sakop ng K. Ganoon din ang kailangang gawin para sa ikalawang palagay. Mula sa dalawang palagay na ito, maikakatwiran natin na lahat ng kasapi sa pangkat na K ay kasali din sa pangkat na B. Ngunit hindi natin masasabi na na lahat ng kasapi sa pangkat na B ay kasali sa pangkat na K. Totoo lamang ito sa iisang direksyon.
 
Isa pang halimbawa ng ganitong paraan, tingnan natin ang silogismo sa EIO-1. Hayaan natin na ito ang maging unang palagay na "Walang B na A", habang ang kasunod na palagay ay "Ang ilang K ay hindi A." Ang pangunahing paksa ng silogismong ito ay A; ang nakapailalim na paksa ay K, ang panggitnang paksa ay B. Ang unang palagay sa diyagrama ay may diin-kulay sa kapwa sakop ng A at B (A ∩ B). Wala namang diin-kulay ang pangalawang palagay. Sa halip, gumagamit tayo ng sagisag ng baligtad na "E" (∃). Pananda ito ng "existence", na mayroong bagay na nakapaloob sa pangkat, na taglay nito ang meron. Isusulat ito sa walang diin-kulay na kapwa-sakop ng B at K (B ∩ C) upang ipahiwatig na "Ang ilang K ay B." (Pansining Mabuti: Lahat ng bahagi na may diin-kulay ay hindi maaring lagyan ng sagisag ng baligtad na "E" (∃), ang [[pambilang na pangmeron]] (existential quantifier). Dahil may sagisag na ∃ sa loob ng K na nasa labas ng A, tumpak na sabihin na "May ilang K na hindi A."
 
A +---------------+ +---------------+ K
Linya 63:
| | |===| | |
| |=========|=| | |
| |==========| ∃ | |
| |=========| | | |
+----------------+ +---------------+
Linya 90:
Bawat B ay A. <br>
Bawat K ay B. <br>
&there4; Bawat K ay A.
 
* '''Celarent'''
Walang B na A. <br>
Bawat K ay B. <br>
&there4; Walang K na A.
 
* '''Darii'''
Bawat B ay isang A. <br>
Ang ilang K ay B. <br>
&there4; ang ilang K ay A.
 
* '''Ferio'''
Walang B na A. <br>
Ang ilang K ay B. <br>
&there4; ang ilang K ay hindi A.
 
===Larawan 2===
Linya 112:
Walang B na A. <br>
Bawat K ay A. <br>
&there4; Walang K na B.
 
* '''Camestres'''
Bawat B ay A. <br>
Walang K na A. <br>
&there4; Walang K na B.
 
* '''Festino'''
Walang B na A. <br>
Ang ilang K ay A. <br>
&there4; ang ilang K ay hindi B.
 
* '''Baroco'''
Bawat B ay A. <br>
Ang ilang K ay hindi A. <br>
&there4; ang ilang K ay hindi B.
 
===Larawan 3===
Linya 134:
Bawat K ay isang n A. <br>
Bawat K ay B. <br>
&there4; ang ilang B ay A. <br>
(Ang anyong ito ay ipinapalagay na merong ilang K na matatagpuan.)
 
Linya 140:
Bawat K ay A. <br>
Ang ilang K ay B. <br>
&there4; ang ilang B ay A.
 
* '''Disamis'''
Ang ilang Cs ay A. <br>
Bawat K ay B. <br>
&there4; ang ilang B ay A.
 
* '''Felapton'''
Walang K na A. <br>
Bawat K ay B. <br>
&there4; ang ilang Bs ay hindi A. <br>
(Ang anyong ito ay ipinapalagay na merong ilang K na matatagpuan.)
 
Linya 156:
Walang K na A. <br>
Ang ilang K ay B. <br>
&there4; ang ilang B ay hindi A.
 
* '''Bocardo'''
Ang ilang K ay hindi A. <br>
Bawat K ay B. <br>
&there4; ang ilang B ay hindi A.
 
 
''Iba pang anyo ng silogismo:'' [[silogismong hipotetikal]], [[silogismong may-kapalitan]].
Line 179 ⟶ 178:
* [http://philosophy.lander.edu/logic/syllogism_topics.html Silogismong pangkategorya] ng p.l.e Pambungad sa Lohika.
 
[[CategoryKaurian:Pilosopiya]]
[[CategoryKaurian:Lohika]]
 
[[en:categorical syllogism]]