Sipilis: Pagkakaiba sa mga binago

Ang '''sipilis'''<ref name=Health>[http://www.healthinfotranslations.com/pdfDocs/070670_Tag_Final_STD.pdf "Sipilis." ''Sexually Transmitted Diseases/Mga Sakit na Nakukuha sa Pakikipagtalik''], HealthInfo (PDF), Mount Carmel Health, Ohio State University Medical Center/OhioHealth, Columbus, Ohio, healthinfotranslations.org, healthinfotranslations.com (serbisyong pampubliko, walang restriksyon sa kopirayt), Hulyo 2007 (Tagalog at Ingles), nakuha noong Agosto 8, 2008</ref><ref name=Teenfad>[http://www.teenfad.ph/NEWS/current/healthy_body_sti_hiv_aids.htm “Sipilis”], ''Sexually Transmitted Infection'', "Ano ang STI?", Healthy Body STI/HIV-AIDS, NEWS, Foundation for Adolescent Development/PATH Foundation Philippines, Inc./Kabalikat ng Pamilyang Pilipino Foundation, Inc., Quiapo, Maynila, Teenfad.ph, 2000, (Tagalog), nakuha noong: Marso 13, 2008</ref> ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''syphilis'') ay isang uri ng [[sakit na nakukuha sa pakikipagtalik]]. Isa itong masalimuot na karamdaman. Kumplikado ang sakit na ito dahil kinabibilangan ito ng tatlong yugto. Pagkaraan ng dalawang naunang mga yugto, nagkakaroon ng tinatawag na pamamahinga ng mga sintomas, bago sumapit ang ikatlong yugto ng sakit. May sari-sariling mga palantandaan o sintomas ang bawat yugto. Mayroon ding mga iba’t iba at kani-kaniyang kumplikasyon ang mga yugtong ito. Dinudulot ang sipilis ng bakteryang [[treponema paladyum]] (Ingles: ''[[treponema palladium]]'').<ref name=Teenfad/>

== Kahalagahan ng pagpapagamot ==

== Pagsasalin at pagkahawa ==

=== Sa mga lalaki at babae ===

Nalilipat ang sipilis sa ibang tao sa pamamagitan ng [[pakikipagtalik]] sa isang taong mayroon ng sakit na ito. Maaari ring makahawa ang taong may karamdaman dahil sa pagsasalin ng dugong kontaminado na ng bakterya, at maging sa paghihiraman lamang ng mga heringgilyang madudumi.<ref name=Teenfad/>

=== Sa ina at sanggol ===

Naisasalin ng ina sa sanggol ang sakit na sipilis habang nasa [[sinapupunan]] pa ang bata. Tinatawag itong '''konhenital na sipilis''' (Ingles: ''congenital syphilis''), o "'''namanang sipilis'''." <ref name=Teenfad/>

== Mga palataandaan at komplikasyon ==

=== Sa unang yugto ===

Sa yugtong ito, lumilitaw ang mga palatandaan mga tatlo magpahanggang anim na linggo makaraang mahawa. Tumutubo ang mga '''kanker''' (Ingles: chancre) o malalaking uri ng hindi makati at walang hapding mga '''singaw''' sa mga bahagi ng [[bibig]], [[titi]], at [[puki]]. Nawawala nang kusa ang mga singaw na ito subalit nagpapatuloy pa rin ang bakterya sa pagkalat papunta sa kasunod na yugto. Tumatagal ang unang yugto ng may isang buwan. Nananatiling nakakahawa ang sakit kahit na walang makitang mga palatandaan. <ref name=Teenfad/>

=== Sa pangalawang yugto ===

Pagkaraan ng naunang yugto, nagkakaroon ang taong may sakit ng mga pamamantal sa katawan na maihahambing sa "[[tigdas]] na matigas". Umaabot ang mga pantal hanggang sa mga palad at talampakan. Lumalabas din ang mga sugat sa bibig. Nakakaramdam ang may sakit na tao ng "pamamaga ng lalamunan, sakit sa ulo, pamamaga ng mga [[kulani]], panghihina, lagnat, pananakit ng mga kalamnan, at patsi-patseng pagkakalbo."<ref name=Teenfad/>

=== Pamamahinga ng mga palatandaan ===

Dumarating ang mahabang panahon ng pagkawala ng mga sintomas – ito ang tinatawag na '''pamamahinga ng mga palatandaan''' (Ingles: latency period) - ngunit nagpapatuloy pa rin ang bakterya sa pagdami at pagkalat patungo sa pangatlo at huling yugto ng sakit. Sa panahong ito malakas na makahawa ang sakit na sipilis.<ref name=Teenfad/>

=== Pangatlong yugto ===

Sa ikatlong yugto ng sakit na sipilis, may pagkakataong lumitaw ang lahat ng mga palataan na mararamdaman magmula sampu magpahanggang tatlumpong taon pagkaraan ng pamamahinga ng mga sintomas. Kasama sa mga palatandaan sa yugtong ito ang pagkakaroon ng mga malalalim na sugat sa iba’t ibang bahagi ng katwan at pagbagsak ng [[ilong]]. Kabilang naman sa mga kumplikasyon ang pagkawala ng paningin, pagkawala ng pandinig, pagkalumpo, at pagsusungki-sungki ng mga [[ngipin]]. Nagkakaroon din ng sakit sa mga [[kabutuhan]], sakit sa [[puso]], at karamdaman sa [[utak]]. Maaaring mamatay sa panahong ito ang taong may sakit kaya’t itinuturing ito bilang pinakamapanganib na yugto ng sipilis. May kahirapan na sa pagbibigay ng lunas kapag humantong na sa yugtong ito.<ref name=Teenfad/>

== Sanggunian ==

[[CategoryKaurian:Mga sakit na nakukuha sa pakikipagtalik]]