Hayang trigo: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
AnakngAraw (usapan | ambag) dagdag |
AnakngAraw (usapan | ambag) dagdag |
||
Linya 15:
Ang '''trigong haya''' o '''hayang trigo''' (mula sa Ingles na ''buckwheat'': ''[[buck]]'' [ibang tawag para sa ''[[beech tree]]'', ang [[haya]]] + ''[[wheat]]'', ang [[trigo]]; tinatawag ding ''common buckwheat''; pangalan sa agham: '''''Fagopyrum esculentum''''') ay isang uri ng halamang ginagawang [[harina]] ang mga buto.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Buckwheat''}}</ref> Kilala rin ito bilang '''karaniwang trigong haya''', at kalimitang ginagawa at nakikita sa anyong pagkaing [[sereales]] o [[angkak]]. Hindi ito isang tunay na [[damo]], at walang kaugnayan sa trigo, dahil isang tunay na damo ang trigo. Kamukha ng mga buto ng trigong haya ang mga buto ng [[puno ng haya]], na tinatawag ding ''buck'' sa [[wikang Ingles|Ingles]]. Sa ganitong paraan nakuha ng trigong haya ang pangalan nito sa Ingles na ''buckwheat''; isang halaman ang trigong haya na ginagamit na parang trigo, at sa butong parang katulad ng sa haya.
Kabilang ang trigong haya sa pamilyang [[Polygonaceae]] na may dalawang [[sari (biyolohiya)|sari]] ng mga [[dicot|dikota]]: ang Eurasyanong saring ''[[Fagopyrum]]'', at ang saring ''[[Eriogonum]]'' ng Hilagang Amerika. Karaniwang pananim sa mga sakahan ang karaniwang hayang trigo o ''Fagopyrum esculentum'', subalit ginagamit ding halamang pananim ang [[Tartary buckwheat|Tartarong hayang trigo]] o [[tartaryong trigong haya]] (''[[Fagopyrum tataricum]]'' Gaertn.), kilala rin bilang "[[mapait na hayang trigo]]", ngunit hindi mas kadalasan. Datapuwa't may karaniwang pangalang ''trigong haya'' at paggamit dito bilang pananim, hindi ito talaga isang sereales o angkak o kaya [[Poaceae|damo]]. Tinatawag itong isang [[pseudocereal|sudosereales]] o hindi tunay na angkak upang mabigyang diin na walang itong kaugnayan sa trigo.
Kabilang sa kaparehong pamilya ang damong pang-agrikulturang [[Wild Buckwheat|ligaw na hayang trigo]] (''[[Fallopia convolvulus]]''), ngunit hindi kalapit na kamag-anakan ng mga uring pananim. Sa loob ng ''Fagopyrum'', nasa loob ng pangkat na ''cymosum'' ang mga uring inaalagaan at pinararami, kasama ang ''F. cymosum'' L. (perenyal na hayang trigo), ''F. giganteum'' at ''F. homotropicum''.<ref>{{cite journal|author=T. Sharma, S. Jana|year=2002|title=Species relationships in ''Fagopyrum'' revealed by PCR-based DNA fingerprinting|journal= Theoretical and Applied Genetics|
doi=10.1007/s00122-002-0938-9|volume=105|pages=306–312}}</ref> Ang ''F. esculentum'' ssp.''ancestrale'' ang ninunong halamang ligaw ng karaniwang hayang trigo. Nakapagpepertilisasyon sa bawat isa ang ''F. homotropicum'' at ''F. esculentum'', at may karaniwang pagkalat o distribusyon ang ligaw na mga anyo o uri sa [[Yunnan]]. Ang ninunong halamang ligaw ng tartarong hayang trigo ang ''F. tataricum'' ssp. ''potanini''.<ref>{{cite journal|author=Ohnishi, O., Matsuoka, Y.|year=1996|title=Search for the wild ancestor of buckwheat II. Taxonomy of ''Fagopyrum'' (Polygonaceae) species based on morphology, isozymes and cpDNA variability|journal= Genes and Genetic Systems|volume=71|pages=383–390 | doi = 10.1266/ggs.71.383}}</ref>
==Mga sanggunian==
| |||