Osiris: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
m robot dinagdag: als, ar, arz, bg, bn, br, bs, ca, cs, da, de, el, eo, es, et, fa, fi, fr, gl, he, hi, hr, hu, is, it, ja, ka, ko, la, lt, mk, nl, no, oc, pl, pt, ro, ru, scn, sh, simple, sk, sl, sr, sv, ta, th, tr, uk, vi, zh |
Ito na o. Nilagyan ko na ang lahat ng impormasyon ukol kay Osiris ayon sa aking nalalaman. (Unang bahagi) Payabungin ninyo pa ito. Maraming Salamat! |
||
Linya 1:
[[Talaksan:Egypt.Osiris.statuette.01.jpg|thumb|right|Istatuwa ni Osiris.]]
Sa [[mitolohiyang Ehipsyo]], si '''Osiris''' ([[wikang Griyego]]: '''Usiris'''; binabaybay din sa transliterasyon ng [[wikang Ehipsyo]] bilang '''Asar''', '''Aser''', '''Ausar''', '''Ausir''', '''Wesir''', '''Usir''', '''Usire''', o '''Ausare''') ay isang diyos ng Ehipsyo, na kalimitang tinatawag na diyos ng Kabilang Buhay. Siya ang diyos ng [[buhay]], hari at hukom ng [[kamatayan]]<ref name=NBK>{{cite-NBK|Osiris}}, ''Dictionary Index'' para sa titik na ''O'', pahina 288.</ref>, at ng pagbaha ng [[Ilog ng Nilo]].
Kapatid na lalaki siya at asawa ni [[Isis (diyosa)|Isis]]. Nagkaroon sila ng anak na lalaking si [[Horus]]. Pinatay si Osiris ng kanyang lalaking kapatid na si [[Seth]] dahil isang [[paraon]] si Osiris, isang gampaning ibig angkinin ni Seth, dahil sa pagseselos.<ref name=NBK/> Napatay si Osiris nang nilinlang siya ni Seth sa pagpasok sa loob ng isang kahon. Binuhusan ni Seth ng [[tingga]] upang maipinid ang kahon at hindi makalabas si Osiris. Subalit muling binuhay ni Isis si Osiris, para lamang sa isang gabi. Nang sumapit na sa hustong gulang si Horus, nagapi niya si Seth, at naging paraon si Horus.▼
Ayon sa mga kasulatang natagpuan ng mga arkeyolohiya, si Osiris ay isa sa pinakamatandang diyos na sinamba ng mga sinaunang Ehipto. Ang pangalan niya na nakaukit sa [[Bato ng Palermo]], tinatayang naisulat noong c. 2500 BK, ang pinakamatandang kasulatang nagsasaad ng mga bagay-bagay tukong kay Osiris. Naisulat sa maraming iskriptura ang mga kwento tungkol kay Osiris; kabilang dito ang Teksto mula sa mga Piramides (Pyramid Text), ang [[Aklat ng mga Yumao]] (Book of the Dead), at sa pagsisimula bagong yugto ng Ehipto, ang [[Bato ng Shabaka]] -- na naglalaman ng tanyag ng kwento ng ''Tunggalian nila Horus at Set''. Nang sakupin ng mga Griyego ang kaharian ng Ehipto, binigyan ng mga historyador na si [[Plutarch]] ng Makabagong interpretasyon ang mga mitolohiya ng Ehipto. Bagamat siya ang diyos na sinasabing nagbibigay ng kaligtasan para sa mga kaluluwa ng mga yumaong tao, Si Osiris ay isa sa mga naging pinakatanyag na diyos sa buong daigid sa pagasang sila ay mamumuhay ulit ng maligaya sa kabilang buhay. Ang pagsamba kay Osiris ay kumalat sa maraming dako ng daigdig at ito ay nagpatuloy ilang libong-taon matapos isilang si [[Hesus Kristo|Kristo]]. Tuluyang nawala ang mga kultong sumasamba kay Osiris matapos ipagbawal ito ng mga namumunong mga Kristyano at Muslim.
Bilang diyos na nangangalaga ng mga yumao, si Osiris ay sadyang binigyan ng pagpapahalaga ng mga tagasunod niya. Tinuturing ng mga [[Paraon]] ng Ehipto ang sarili nila bilang mga tagapagmana ng kabilang-buhay mula kay Osiris sa kanilang pagyao sa daigdig. Subalit sa paglipas ng panahon, lahat ng mga tagasunod ni Osiris, maging karaniwang tao lamang o may kapangyarihan, ay itinuring nang tagapagmana ng kanyang kaharian sa kabilang buhay. Sari-sari mga ritual at misteryo ang inaalay kay Osiris para masigurado na sila ay tatanggapin niya sa paraiso ng kabilang-buhay.
Ayon sa mitolohiya, bago mamatay siya at mabuhay muli bilang isang hari ng kabilang-buhay, si Osiris ang itinuturing na kaunaunahang makadaigdig na paraon ng Ehipto at siya rin ang itinuturing na tagapagdala ng [[sibilisasyon]] at [[agrikultura]]. Bilang isang diyos ng agrikultura, tinuturing rin si Osiris na isang diyos na nagbibigay ng buhay sa mga pananim at mga tao; na matapos ang kamatayan ng isang halaman o tao, siya rin ang nagbibigay ng panibangong buhay sa mha ito. Ang kwentong ito ng muling pagkabuhay ang ginagamit na paliwanag ng ilang mga sinaunang Ehipto kung bakit nagkakaroon ng mga sikulo ng bagkabuhay at pagkamatay, tulad ng sikulo ng kapanganakan at kamatayan, pagtubo at pagkalanta, paglaki at pagliit ng buwan atbp.
Si Osiris and panganay na lalaking anak nina [[Geb]], ang diyos ng kalupaan lupaan at [[Nut (diyosa)|Nut]], ang diyosa ng kalangitan. Ipinanganak siya sa ikaunang araw ng Interkalinaryo (ang limang idinadagdag na mga araw para maging 365 na bilang ng mga araw sa kalendaryo). Kapatid at asawa siya ni [[Isis (diyosa)|Isis]] at nagkaroon sila ng anak na lalaking na si [[Horus]] matapos siyang paslangin ng kanyang kapatid. Nang siya ay binuhay muli ni Isis, si Osiris ang naging hari ng mga yumao bagamat pinili niya na maghari na lamang sa kabilang-buhay. Bilang diyos ng mga yumao, tuluyang napaglito at napagisa si Osiris sa isa pang diyos ng mga yumao na si [[Khenti-Amenti]]. Ang Khenti-Amenti ay naging bansag na lamang kay Osiris na nangangahulugang ''Pinuno ng mga Taga-kanluranin'' bagamat ang kanluran ang pinaniniwalang lugar ng mga yumao dahil dito lumulubog ang araw. Pinatay si Osiris ng kanyang lalaking kapatid na si [[Seth|Set]] dahil isang [[paraon]] si Osiris, isang gampaning ibig angkinin ni Set dahil sa pagseselos.<ref name=NBK/>
▲
Sa isang pagsasalaysay, pinaslang siya ni Seth sa pamamagitan ng paghihiwa-hiwa ng katawan ni Osiris sa labing-apat na mga piraso. Ikinalat ni Seth ang mga piraso ng katawan ni Osiris sa paligid ng bansa. Ngunit hinanap at natagpuan ni Isis ang mga pisaro ng katawan ni Osiris. Pagkaraan, pinagkabit-kabit ni Isis ang mga ito at muling binuhay Osiris.<ref name=NBK/>
| |||