Daliri sa kamay: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Zollerriia (usapan | ambag)
m Kinansela ang pagbabagong 574852 ni 112.203.160.117 (Usapan)
Xqbot (usapan | ambag)
m robot dinagdag: ht:Dwèt; Kosmetiko pagbabago
Linya 1:
<div style="float: right; margin: 0 0 1em 1em; text-align: center;">[[Talaksan:LeftHand.jpg|Human fingers; 15kb]]<br /><small>Mga daliri sa kaliwang kamay ng tao</small></div>
 
Ang '''daliri sa kamay''' ay isa sa mga [[bahagi]] ng [[katawan]] ng [[tao]] o isang organo ng manipulasyon at pandama na matatagpuan sa mga [[kamay]] ng mga tao at mga [[unggoy]] tulad ng [[matsing]] na [[tsimpansi]]. Karaniwang ang mga tao ay may limang daliri sa bawat kamay, maliban na lamang kung may mga abnormalidad na tinatawag na [[polydactyly]], [[hypodactyly]] o pagkaputol ng daliri. Ang unang daliri ay ang [[hinlalaki sa kamay|hinlalaki]], na sinundan ng [[hintuturo]], [[gitnang daliri|hinlalato]], [[palasinsingan]], at [[hinliliit]].
 
== Gamit ==
Maaaring ituwid ([[Ingles]]:''extend''), ibaluktot ([[Ingles]]: ''flexion''), at paikutin ([[Ingles]]:''circumduction'') ang bawat daliri. Sa mga tao, may dalawang malaking muskulo na ginagamit para maibaluktot ang bawat daliri, at may mga karagdagang muskulo na tumutulong sa galaw na ito. Maaaring gumalaw ng walang tulong sa ibang mga daliri ang bawat daliri, subalit may mga tendon na nakaakibat sa bawat isang daliri na maaaring makapagdulot na hindi kumpletong malayang paggalaw. Kapunapuna ito sa panggitnang daliri kung nakabaluktot ang ibang mga daliri.
 
Kadalasan, nakokontrol ng tao ang galaw ng kaniyang mga daliri. Sa mga tao, ginagamit ang mga ito para humawak, pagtitipa o pagmamakinilya (''typing''), paglilinis, pagsusulat, paghimas, at marami pang ibang mga gawain. Ginagamit din ang mga ito sa paghudyat, pagsusuot ng mga palatandaan tulad ng singsing pangkasal, pagbibilang, o pagsenyas bilang uri ng pakikipagugnayan ([[wikang pasenyas]]).
 
Bukod sa mga organong pangreproduksyon, mayroong pinakaraming bilang ng mga pandama (mga ''touch receptor'' at ''thermoreceptor'') ang mga dulo ng daliri kung ihahambing sa lahat ng ibang pang mga bahagi ng balat ng tao. At dahil dito, mas sensitibo ito sa pagdama ng init at lamig, pagdagan, panginginig, kabasaan, at kagaspangan. Dahil rin dito, ginagamit kadalasan ang mga daliri sa pagsalat at paghahambing ng mga bagay sa mundo, at dahil dito mas madalas na nasusugatan o nasasaktan ang mga daliri.
 
Walang ibang muskulo ang mga daliri kung hindi ang mga ''[[arrector pili]]''. Nasa palad at mga braso ang mga muskulong nagpapagalaw sa hugpungan ng mga daliri. Makikitang gumagalaw sa ilalim ng balat sa may kasu-kasuan sa [[puno ng kamay]] at sa likod ng kamay ang mga tendon na nagbubunsod ng aksyon mula sa mga muskulo ng braso.
 
== Mga uri ng daliri sa kamay ==
Narito ang mga iba't ibang daliri ng kamay:
 
{|
|[[Talaksan:Palce.jpg]]
|<br />
# [[hinlalaki]]<br />
# [[hintuturo]],
# [[hinlalato]], ang pinakamahaba
# [[palasinsingan]], ang pang-apat <br />
# [[hinliliit]]
|}
 
== Mga karamdaman ==
May 1 sa loob ng 500 mga tao ang naaapektuhan ng bihirang problemang pang-anatomiya, na ang isang tao ay may mas maraming bilang ng daliri kaysa karaniwan na kilala sa katawagang ''[[polydactyly]]''. Maaari ring na may kulang o may isa o ilan lamang o walang mga daliri ang isang tao. Karaniwan na ang mga butong ''[[falanges]]'' o ''[[phalanx]]'' ay mabali o magkalamat (may ''fracture''). Maaaring magdulot ng kawalan ng kakayahang gamitin o igalaw ang daliri kung may diprensya ang mga [[tendon]], katulad ng ''[[mallet finger]]''. Kadalasan ding maapektuhan ng sakit na [[rayuma]] o [[atritis]] at [[gout]] ang mga daliri. Madalas na gamitin ng mga may [[diabetes]] ang mga daliri upang kumuha ng mga halimbawa ng dugo para sa pag-alam ng antas ng asukal sa dugo. Isang problemang [[neurobaskular]] na naaapektuhan ang mga daliri ang [[penomenong Raynaud]].
 
== Tingnan din ==
* [[Kamay]]
* [[Palad]]
* [[Sugpungan ng daliri at kamao]] (''knuckles'')
* [[Daliri sa paa]]
* [[Hinlalaki sa paa]]
* [[Kuko]]
 
== Mga sanggunian ==
* [http://www.livescience.com/health/050203_finger_length.html ''Finger Length Predicts Aggression in Men'' (Nakapagsasabi ng agresyon ng mga lalaki ang haba ng mga daliri)]
 
[[Kaurian:Anatomiya ng tao]]
Linya 63:
[[hi:उंगली]]
[[hr:Prst]]
[[ht:Dwèt]]
[[hu:Ujj]]
[[id:Jari]]