Pagpapaliwanag: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Zollerriia (usapan | ambag)
m Kinansela ang pagbababoy 630184 ni 124.105.149.104 (Usapan)
Zollerriia (usapan | ambag)
mNo edit summary
Linya 1:
{{otheruses}}
 
Ang '''pagpapaliwanag''' o '''pagpapaunawa''' ay isang gawaing pangkaisipan upang matugunan ang pakikipagugnayang ginagamitan ng mga pananalita o mga hudyat/senyas ng kamay, maaaring kasabayan ng taong nakikipagugnanayan, o matapos ang bawat bahagi ng paglalahad ng taong nakikipagugnayan. Nagaganap ang pagpapaunawa sa pagitan ng dalawa, tatlo, o higit pang bilang ng mga tagapagsalita o tagapaglahad na hindi nakapagsasalita o nakasesenyas mula sa pinagmumulang [[wika]].
 
Bilang isang gawain, ang '''tagapagpaliwanag''' o '''tagapagpaunawa''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''interpreter''; [[wikang Kastila|Kastila]]: ''interprete'') ay nagsasalin – habang nagsasalita o sumesenyas – ng mga pananalita at diwa mula sa isang pinanggagalingang wika patungo sa puntiryang wika. Kabilang sa tungkulin ng isang tagapagpaliwanag (isang tagapagsalin na nagsasalita) ang paghahatid ng bawat kahulugan ng mga salitang ginagamit ng tagapagsalita (kabilang ang tono at ekspresyon ng mukha nito) at maging ang intensiyon at damdaming nakapaloob sa mensahe ng taong nagsasalita, na ipinararating sa taong nakikinig sa huli.
 
==Kaibahan ng pagpapaunawa mula sa pagsasalin==
Line 9 ⟶ 8:
Bagaman ang mga tagapagpaliwanag ay kadalasanag tinatawag din na mga '''[[tagapagsalin]]''' (''translator''), hindi ganap na magkasingkahulugan ang mga ito. Ang tagpagpaliwanag o tapagpaunawa ay naghahatid ng kahulugan ng isang paglalahad habang nagsasalita, samantalang ang tagapagsalin naman ay gumagagamit ng pamamaraan pagsasatitik ng paglalahad. Nangyayari ang pagpapaliwanag sa tunay na panahon, habang kaharap – nasa telebisyon man o nasa telepono – ang mga partidong pinaglilingkuran ng tagapagpaunawa. Ang pagsasalin ay ang paglilipat ng kahulugan ng mga panitik (teksto), kung saan ang tagapagsalin ay may sapat na panahon upang kumonsulta sa mga sangguniang tulad ng talahulugan (diksyunaryo), talakahuluganan (tesoro), at iba pa, upang makalikha ng matapat, makatotohanan, at tamang salin ng isang lathalain o sinasabing paglalahad.
 
Isang pinaka-pangkaraniwang kamalian ang pagturing sa gawaing pagapapaliwanag ('''interpretasyon''')<ref name=JETE>{{cite-JETE|Interpretasyon at interpretation - pakahulugan; at interprete, interpreter, tagapagsalin; verbatim at berbeytim - letra-por-letra, buung-buo, walang-labis-walang-kulang ang mga pangungusap, walang-bawas ang mga salita}}</ref><ref name=ScribnerBantam>{{cite-ScribnerBantam|Interpret at interpretation - explain, ipaliwanag, magpaliwanag, ibigay ang kahulugan ng isang wika ng isang bansa o ng isang panahon papunta sa ibang wika}}</ref><ref name=FEEF2>{{cite-FEEF2|Interpret - ipakahulugan/pakahuluganan; at interpreter - interprete}}</ref> na ito ay isang pagsasaling ''verbatim''<ref name=JETE/>, kung saan ang bawat ay tinutumbasan lamang ng isa pang salita. Walang saysay ang ganitong gawi sa pagsasalin at pagpapaliwanag, sapagkat hindi maiintindihan o mauunawaan ng taong tagapakinig ang kahulugan ng mga pangungusap.
 
Halimbawa, kung gagamitin ang berbatim (o berbeytim<ref name=JETE/>)sa pagsasalin ng pariralang [[wikang Kastila|Kastila]] na: ''"Está de viaje"'', maaaring hindi agad mauunawaan ang saling ''"Ay ng lakbay"'', bagaman ito ay matapat, makatotohanan, tumpak, at nakapagpapahiwatig na pagsasalin. Datapwa, hindi naman ito tumpak na pagsasalin at pagpapaliwanag. Ang pakahulugan ng parirala ay: ''"Siya/Sila ay naglalakbay"''. Mahalaga ang kabuuan ng kahulugan, tono, at gawi na ipinababatid patungo sa puntiryang wika, sa halip na paggamit ng kayariang pang-wika na mula sa - at likas na katangian - ng pinagmulang wika.
Line 21 ⟶ 20:
Kung minsan, ginagawa rin ang pagpapaliwanag habang nagbabasa ng isinasalin-wikang lathalain, na kaakibat sa pagpapaliwanag na abangan. Pinagsama sa pamamaraang ito ang pagpapaunawa at pagsasalin ng wika. Binabasa ng malakas ang nakasaad sa lathalain nasusulat sa pinagmumulang wika, na patungo sa puntiryang wika. Para sa nakikinig, ang pagpapaliwanag na isinasagawa ay tila yung mismong nakasulat sa puntiryang wika. Karaniwang nangyayari ito, ngunit hindi lamang, sa larangan ng pagpagpapaliwanag kung nasa hukuman o kung may kaugnayan sa larangan ng panggagamot.
 
Ang pagpapasa-pasa o pagbabato ay ginagawa naman kung marami ang bilang ng puntiryang wika. Sa simula, magsasalita ang tagapagpaliwanag na ang ginagamit ay ang wikang pangkaraniwan o nauunawaan ng lahat ng iba pang tagapagpaunawa. Ang mga huli naman – na sumasalo sa pagpapasa o pagbabato – ay susunod na magpapaliwanag patungo sa mga puntiryang wika. Halimbawa, ang isang mensaheng mula sa wikang Hapon ay ipapaliwanag muna sa Ingles, pagkatapos ay ihahatid patungo sa puntiryang wika, katulad ng Tagalog o Arabe.
na sumasalo sa pagpapasa o pagbabato – ay susunod na magpapaliwanag patungo sa mga puntiryang wika. Halimbawa, ang isang mensaheng mula sa wikang Hapon ay ipapaliwanag muna sa Ingles, pagkatapos ay ihahatid patungo sa puntiryang wika, katulad ng Tagalog o Arabe.
 
===Sabayang pagpapaliwanag===
 
Sa sabayang pagpapaliwanag, ipinababatid ng tagapagpaunawa ang nilalaman ng paglalahad mula sa pinanggagalingang-wika sa mabilis na pamamaraan patungo sa puntiryang-wika, at habang patuloy na nagsasalita ang nagtatalumpati o tagapagsalita; habang nakaupo sa isang walang-ingay na silid, nagpapaliwanag ang tagapagpaunawa sa harap ng isang mikropono; nakikita at naririnig niya ang taong nagsasalita sa pamamagitan ng mga aparatong pandinig (mga earphone). Natatanggap at nababatid naman ng mga tagapakinig ang pagpapaliwanag sa pamamagitan ng sarili nilang mga aparatong pandinig, na nakakabit sa kanilang mga [[tainga]].
 
Ang sabayang pagpapaliwanag ang karaniwang ginagamit ng mga tagapagpaunawang sumensenyas para sa mga pipi at binging tao.
Line 51 ⟶ 49:
Ang pagpapaliwanag na pang-pagpupulong ay ang pagpapaunawa habang dinaraos ang isang pagpupulong - na maaaring sabayan o abangan. Ngunit ang pagsapit ng mga pagtitipon na dinadaluhan ng mga kinatawang maalam sa maraming wika (multilinggwal o multilingguwe) ay nakabawas sa paggamit ng pamamaraang abangan sa loob ng mga huling 20 taon.
 
==Saan naghahanap-buhay ang mga tagapagpaunawa==
 
[[Talaksan:IraqiInterpreter.jpg|thumb|right|Isang armadong tagapagpaliwanag na [[Iraqi|Iraki]] na nagmamanman at nagbabantay kasama ng mga kawal ng Estados Unidos sa mga tarangkahan ng [[Baghdad]], [[Iraq]] (Abril 2005).]]
Line 65 ⟶ 63:
===Sa Samahang Europyano===
 
Sa kasalukuyan, ang pinakamalaking tagapaghirang ng mga tagapagpaunawa ay ang [[Komisyong Europyano]], nagpapatrabaho sa may dadaaning mga permanente at pansamantalang tauhan, na nagsisipagwika sa mga opisyal na [[mga wika ng Samahang Europyano]]. May mas maliliit na mga palingkuran naman ang mga tanggapan ng [[Parliyamentong Europyano]] at [[Korte ng Katarungan ng Europa]]. Ang dalawang huli ay kapwa mga kapanalig na institusyon ng [[Samahang Europyano]].
 
===Sa Samahan ng Mga Bansang Nagkakaisa===
Line 71 ⟶ 69:
Ang '''Palingkuran ng Pagpapaliwanag ng Mga Nagkakaisang Bansa''' ay bahagi ng [http://www.un.org/Depts/DGACM/functions_impd.htm Sangay ng mga Pagpupulong at Paglilimbag] ng [http://www.un.org/Depts/DGACM/index.html Kagawaran ng Panlahatang Pagtitipon at Pamamahala ng mga Pagpupulong] ng [[United Nations|Samahan ng Mga Bansang Nagkakaisa]]. Pinakapangunahing tungkulin nito ang pagpapaunawa sa mga nakikinig ng mga nagaganap na pagtatalumpati at paglalahad, mula sa at patungo sa mga wikang [[wikang Arabo|Arabo]], [[Wikang Tsino|Tsino]], [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Pranses|Pranses]], [[Wikang Ruso|Ruso]] at [[Wikang Kastila|Kastila]]. Mahalaga ang pagpapaunawa ng nilalaman ng mga talakayan at pakikipagunayan sa pagitan ng mga kinatawan ng iba’t ibang mga pamahalaan.
 
 
====Kasaysayan at pagunlad====
May tuwirang kaugnayan ang pagkakalikha ng Palingkuran ng Pagpapaliwanag ng Mga Nagkakaisang at maging ng larangan sa mga sumusunod:<ref name=Baigorri>[http://webeus.usal.es Baigorri-Jalón, Jesús. Barr, Anne. Mga Taga-pagsalin sa Mga Nagkakaisang Bansa, Ediciones Universidad de Salamanca'' (Labas na Pangpamantasan ng Salamanca):2004, pahina 106.] - ISBN 84-7800-643-5.</ref><ref name=Endrst><small>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1309/is_n3_v28/ai_11547959/print Endrst, Elsa B. Mga Tagapagpaunawa: Sa Loob ng Silid na may Salamin, ''The UN Chronicle'', Palimbagan ng Mga Nagkakaisang Bansa (1991), Grupong Gale (2004), isinangguni noong: Mayo 28, 2007]</small></ref>
 
*sa pagunlad ng mga paraan ng pakikipagugnayang pansandaigdigan
*sa pagtatatag ng [[League of Nations|Kapisanan ng mga Bansa]]
*sa paghuhukom sa [[Nuremberg]], [[Alemanya]]
*sa pagtatatag ng Mga Nagkakaisang Bansa; at
*sa pagsibol ng multilingwalismo
 
Line 109 ⟶ 106:
* Rozan, Jean-François: ''La Prise de Notes en Interprétation Consécutive.'' 1956, ISBN 2-8257-0053-3
* Seleskovitch, Danica: ''L'interprète dans les conférences internationales.'' 1968, Cahiers Champollion
* Taylor-Bouladon, Valerie: ''Conference Interpreting — Principles and Practice.'' 2007, 2nd Edition ISBN 1-4196-6069-1.
</div>
 
Line 137 ⟶ 134:
 
== Tingnan din ==
* [[Translation|Salinwika]]
 
[[Kaurian:Pakikipag-ugnayan]]