|
==Kasaysayan==
[[Talaksan:Premongol.png|thumb|500px|Ang Asya bago ang Imperyong Mongol]]
Ang kasaysayan ng Asya ay makikita bilang kolektibong kasaysayan ng ilang mga natatanging mga paligid pandalampasigan mga rehiyon tulad ng [[Silangang Asya]], [[Timog Asya]], at ang [[Gitnang Silangan]] Naka-ugnay ito sa pamamagitan ng panloob na tumpok ng mga taong hating Asyano at Europeo sa [[kapatagan]].
Dinaig ng Medyebal Asya ang Kanluran sa pagbuo ng digma, komunikasyon at agham. Ang pulbura ay malawak na ginamit mula pa noong ika-11 siglo at sila ay gumagamit ng naigagalaw na uri ng paglilimbag limang daang taon bago ginawa ni Gutenberg ang kanyang palimbagan. Ang Budismo, [[Taoismo]], at [[Confucianismo]] ay ang nangingibabaw na mga pilosopiya ng Malayong Silangan sa panahon ng Gitnang Panahon.
Ang Medyebal Asya ay ang kaharian ng mga Khan. Si [[Genghis Khan]] ay kumontrol sa maraming lupain. Nabuo niya ang kanyang kapangyarihan sa pagsasanib ng mga hiwalay naMonggolna mga tribung Monggol bago pagpapalawakpalawakin ngang kanyang kaharian sa timog at kanluran. Siya at ang kanyang mga apong lalaki, si Kublai Khan, ay kinokontrol naang mga lupain sa China, Burma, Gitnang Asya, RussiaRusya, Iran, Gitnang Silangan, at Silangang Europa. Mga pagtatantiya aypagtaya na ang sandatahang Monggol armiesay nabawasanbumawas ang populasyon ng China sa pamamagitan ng halos isang ikatlongkatlo. Pagano si Genghis Khan. ay isang pagano na disimulado halos lahat ng relihiyon maliban sa Islam, at angAng kanilang kultura madalas nagdusa sa harshestnapakarahas na paggamot mula sa Monggolsandatahang armiesMonggol. Ang sandatahang Khan armiesay hunhonhumunhon bilang malayomalayong kanluran bilang Jerusalem bago bagsakbumagsak sanoong 1260.
Ang GitnangPanahong AgesGitna ay isang hindi maunahanmaunahang panahon para sa mga Intsik keramikasa seramika at pagpipinta. MedyebalAng arkitekturamga masterpiecesobra maestrang arkitekturang Medyebal tulad ng Angkor Wat sa Cambodia, ang ''Great South Gate'' sa Todaiji, JapanHapon, at ang Tien-Ning Templo sa Peyping, ChinaTsina ang ilan sa mga tulong ng ibaibang constructskonstruksyon mula sa panahon na ito.
Ang BlackKamatayang DeathItim, kung saan ay mamayawawasak wasaksa Kanlurang Europa ay kanyang beginningsnagsimula sa Asya, kung saan ito wiped outumubos malaking populasyon sa Tsina sanoong 1331. Ang Tsina flourisheday lumaganap muli hulinoong sahuling mga taon ng medyebal panahon sa panahon ng sikatpagsikat ng Dinastiyang Ming. Sa bansang Hapon ang mga ito mamayaay Gitnangnakita Edadnoong sigloGitnang nakitaPanahon ang isang bumalikpagbabalik sa tradisyunal na pananampalatayapananampalatayang Shinto at ang patuloy na pagiging popular ng ZenBudismong BudhismoZen.
==Talababa==
| 