Asya: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
Linya 569:
 
Ang Kamatayang Itim, kung saan ay wawasak sa Kanlurang Europa ay nagsimula sa Asya, kung saan ito umubos malaking populasyon sa Tsina noong 1331. Ang Tsina ay lumaganap muli noong huling mga taon ng medyebal panahon sa panahon ng pagsikat ng Dinastiyang Ming. Sa bansang Hapon ang mga ito ay nakita noong Gitnang Panahon ang isang pagbabalik sa tradisyunal na pananampalatayang Shinto at ang patuloy na pagiging popular ng Budismong Zen.
 
===Modernong panahon (1500-kasalukuyan)===
Ang [[Imperyong Ruso]] ay nagsimulang lumawak sa Asya noong [[ika-17 siglo]], at kokontrol ng [[Siberya]] at karamihan ng [[Gitnang Asya]] sa [[ika-19 siglo]]. Ang [[Imperyong Ottoman]] ay kinokontrol ang [[Turkiya]] at ang [[Gitnang Silangan]] mula [[ika-16 na siglo] pataas. Noong [[ika-17 siglo]], ang [[Manchu]] ay sinakop ang Tsina at itinatag ang [[Dinastiyang Qing]], bagaman ito ay sa tanggihan sa ika-19 siglo at ibinagsak noong [[1912]].
 
Ang kapangyarihang Europeo ay kumontrol ng iba pang bahagi ng Asya noong 1900s, tulad ng [[British Raj|Indyang Ingles]], [[Indotsinang Pranses]] at [[Macau]] at [[Goa]] ng Portuges. Ang [[Great Game]] sa pagitan ng Rusya at Britanya ay ang mga pakikibaka para sa kapangyarihan sa rehiyon ng Sentral Asya noong ika-19 siglo. Ang [[Trans-Siberian Railway]], na tumatawid sa Asya sa pamamagitan ng tren, ay kumpleto na noong 1916. Ang ga bahagi ng Asya ay nanatiling nalaya mula sa kontrol ng Europa, bagaman hindi umimpluwensiya, tulad ng [[Persiya]], [[Taylandiya]] at karamihan ng Tsina. Sa ika-20 siglo, ang [[Imperial Japan]] ay pinalawak na sa Tsina at Timog-silangang Asya sa panahon ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Pagkatapos ng digmaan, maraming mga bansanng Asyano ay naging malaya mula sa kapangyarihang Europeo. Sa panahon ng [[Cold War|Digmaang Malamig]], sa hilagang bahagi ng Asya ay [[komunista]] na kinokontrol ang [[Unyong Sobyet]] at [[People's Republic of China]], habang ang kanluraning alyado ay nakabuo ng mga samahan tulad ng [[CENTO]] at [[SEATO]]. Ang mga away tulad ng [[Korean War|Digmaang Korea]], [[Vietnam War|Digmaang Vietnam]] at [[pagsakop ng USSR sa Apganistan]] ay away sa pagitan ng mga komunista at di-komunista. Isang dekada matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, isang napakalaking planong pagbuhay muli ay nagdala sa [[Hapon]] bilang pangalawang-pinakamalaking ekonomiya sa mundo, isang palatandaan na kilala bilang [[pang-ekonomiyang himala matapos ang digmaan sa Hapon]]. Ang [[tunggaliang Arabe-Israelita]] ay may dominadong tala sa pangkasalukuyang kasaysayan ng [[Gitnang Silangan]]. Pagkatapos ang pagbagsak ng [[Unyong Sobyet]] noong 1991, maraming mga bagong malayang bansa ang naitatag sa Gitnang Asya.
 
==Talababa==