Tina: Pagkakaiba sa mga binago

Content deleted Content added
m robot dinagdag: kn:ವರ್ಣ(ಡೈ)
Xqbot (usapan | ambag)
m [r2.5.2] robot dinagdag: zh-min-nan:Ní-liāu; Kosmetiko pagbabago
Linya 2:
Ang '''tina''' o '''pangtina'''<ref name=Gaboy/> (Ingles: ''dye''<ref name=Gaboy/>) ay isang sustansiyang ginagamit na [[pangkulay]] ng mga bagay o materyales, karaniwang para sa paglalagay o pagbibigay ng [[kulay]] sa [[tela]]ng ginagamit sa paggawa ng mga [[damit]] o [[kasuotan]].<ref name=NBK>{{cite-NBK|''Dyes and Dyeing'', ''What makes dyes fade?''}}, pahina 366-372.</ref> Tinatawag din itong '''anyil''' o '''tayum'''.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Dye'', pangtina}}</ref> Kapag natinahan o nalagyan ng tina ang isang bagay, mabilis na kumakapit sa bagay na ito ang kulay dahil sa mga puwersang kimikal o pisikal. Ngunit hindi tinatawag na pagtitina ang pagkakalagay ng kulay sa isang bagay kung hindi "hinahawakan", pinagtatagal, o pinakakapit ng mga puwersang kimikal o pisikal ang mga kulay sa bagay na ito; sa halip, isa lamang itong "paghawa" o bahid ng [[mantsa]].<ref name=NBK/>
 
== Pagkakaroon ng kulay ng tina ==
 
Nagkakaroon ng kulay ang isang damit na tininahan o nilagyan ng tina dahil sa kakayahan nitong tumanggap o sumipsip ng liwanag, partikular na ng mga [[wavelength|liboy-haba]] (o ''wavelength'' sa Ingles, literal na "haba ng alon") ng liwanag. May kulay ang tina sapagkat humihigop ito ng ilang mga liboy-haba at itinutulak, pinatatalbog, o nagpapabalik-sinag ang iba. Mayroong kani-kaniyang partikular na liboy-haba ng liwanag ang bawat isang kulay, ngunit ang [[puti]] ay isang pagkakahalu-halo ng mga liwanag ng lahat ng nakikitang mga liboy-haba. Nagiging pula sa paningin ang isang pulang damit dahil sumisipsip ang tinang inilagay dito ng lahat ng mga liboy-haba ng liwanag ''maliban'' na lamang sa pula na pinatatalbog nito. Ang tumalbog na kulay ''ang'' kulay ng tina na makikita ng mata. Samantala, nagmumukhang puti o "walang kulay" ang tinang hindi humihigop ng anumang nakikitang liboy-haba ng liwanag. Depende sa paraan ng pagkakaayos ng mga atomo sa loob ng mga [[tipik]] o [[molekula]] ng isang tina ang partikular na mga liboy-habang nasisipsip o nahihigop ng tina; nakasasanhi ang isang pagbabago sa puwesto, posisyon, o kinalalagyan ng atomo ng paghinto sa kakayahang sumispsip ng liboy-haba ng isang molekula ng tina.<ref name=NBK/>
 
== Pagkupas ng kulay ng tina ==
Sa paglaon, kumukupas din ang mga tina dahil nawawala ang kanilang kapangyarihang makatanggap o makasipsip ng liwanag. Kapag nabilad sa sinag ng araw ang isang bagay, katulad ng damit, nalalantad o nababantad ito sa liwanag ng araw na mayroong enerhiya o lakas. Ang enerhiyang ito ng liwanag ng araw ang unti-unting nagtatanggal ng mga atomo nito sa kanilang kinalalagyan o puwesto sa loob ng molekula ng tina. Sa pagdaan ng panahon, nangungupas o nagiging kupas na sa paningin ang isang bagay dahil napakarami na ng mga molekulang nawalan ng kulay o natanggalan ng kakayang sumispsip ng liboy-haba ng liwanag.<ref name=NBK/>
 
== Sanggunian ==
{{reflist}}
 
[[Kaurian:Kulay]]
 
[[ar:صباغ]]
[[bjn:Kasumba]]
 
[[ar:صباغ]]
[[ca:Tint]]
[[de:Farbstoff]]
Line 43 ⟶ 42:
[[yi:פארב]]
[[zh:染料]]
[[zh-min-nan:Ní-liāu]]