Balani: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linya 4:
Ang '''Grabidad'''<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Gravity'', dagsin, grabida(d), atbp}}</ref>([[wikang Ingles|Ingles]]: ''gravity'', ''scientific gravity''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Grabedad, grabiti, kalubhaan, kagrabihan}}</ref>) ay isang likas na [[kababalaghan]]g na nagiging sanhi ng pagkakabighani o paghila ng mga bagay sa bawat isa.<ref name="Does Gravity Travel at the Speed of Light?">[http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/GR/grav_speed.html ''Does Gravity Travel at the Speed of Light?''], ''UCR Mathematics''. 1998. Nakuha noong [[3 Hulyo]], [[2008]]</ref>. Sa pang-araw-araw na buhay, pinakakaraniwang iniisip ang '''grabedad''' o '''grabitasyon''' bilang isang sangkap na nagbibigay ng [[bigat]] o [[timbang]] sa anumang bagay. Dahil sa grabidad, napipilitan ang mga nakakalat na mga bagay para magdikit-dikit at magsamasama, dahil gayon ito ang nagiging pinakadahilan ng pagkakaroon at pagkakabuo ng [[mundo]], ng [[araw]], at lahat ng mga [[makroskopiko]] o mga malalaking bagay na nakikita sa [[uniberso]] o kalahatan ng [[daigdig]]. Tinatawag ding '''kalubhaan''', '''kagrabihan''', o '''grabiti''' ang ''grabedad'' o ''grabitasyon''.<ref name=JETE/> Kabilang pa rin sa iba pang katawagan sa mga ito ang '''dagsin''', '''grabedad''', '''higop''', '''hulog''', '''batak''', '''hatak''', '''hila''', '''grabida''', '''panghigop''', '''bigat''', '''tindi''', '''kalubhaan''', at '''sidhi'''.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Gravity'', dagsin, grabida(d), atbp}}</ref>
[[Talaksan:NewtonsLawOfUniversalGravitation.svg|thumb|right|pormula ng batas ng unibersal na grabitasyon ni [[Isaac Newton]]]]
Nilalarawan ito ng makabagong [[pisika]] sa pamamagitan ng [[
Halos mapagpapalitan ang mga salitang ''
▲Nilalarawan ito ng makabagong [[pisika]] sa pamamagitan ng [[heneral na teoriya ng relatibidad]] o [[pangkalahatang panukala ng pagkakaugnayan]]. Inilalahad ng [[batas ng kalubhaan ng uniberso ni Newton]] ang isang magaling na pagtaya o aproksimasyon sa halos lahat ng pagsusuma o kalkulasyon.
▲Halos mapagpapalitan ang mga salitang ''grabedad'' at ''grabitasyon'' (mula sa Ingles na ''gravity'' at ''gravitation'') sa pang-araw-araw na paggamit, subalit sa makaagham na gamit may magagawang pagkakaiba sa dalawang ito. Isang pangkalahatang katawagan ang "''grabitasyon''" na naglalarawan sa [[mga pangunahing lakas]] (mga pangunahing puwersa, o mga puwersang pundamental) sa larangan ng pisika na sanhi ng pagkakapanatili ng mundo at ng ibang mga [[planeta]] sa kani-kanilang mga [[orbit]] ([[daang paikutan]]) sa paligid ng araw; at sa pananatili ng [[buwan]] sa kaniyang ikutan sa paligid ng mundo, para sa pagkakaroon ng mga agos at pagtaas at pagbaba ng antas ng tubig (pagkati at paglaki ng tubig); para rin sa [[kumbeksyon]] (''convection''; kung saan umaangat ang mga maiinit na pluwido sa pamamagitan nito); para sa pagpapa-init ng mga panloob ng mga nabubuong mga [[bituin]] at mga planeta magpahanggang sa mga labis na pinakamataas na mga antas ng temperatura; at sa iba pang mga magkakaibang mga penomenong mapagmamasdan natin. Bilang pagsalungat, sa [[pangkalahatang pagkakaugnay]] ([[heneral na relatibidad]]) nagkakaroon ng grabitasyon dahil sa mga kurbada o pagbaluktot ng espasyo at panahon (o oras) na nagiging sanhi sa mga nasa katayuang [[inersya]] o nakatigil ngunit gumagalaw o umaandar na mga bagay para bumilis (magkaroon ng akselerasyon) patungo sa isa't isa.
Isa lamang ang '''dagsin''' sa apat na pangunahing lakas ng kalikasan (ang dalawa pang iba ay ang '''elektromagnetiko''' at ang '''malakas at mahinang lakas nukleyar'''. Ang '''lakas ng kadagsinan''' o '''lakas kadagsinain''' ay ang mismong paghihila ng dalawang bagay sa isa't isa. Mas mahina ito kung ihahambing sa tatlo pang pangunahing lakas, datapwa't mas malayo ang nasasakop nito.
| |||