Metastasis: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Linya 35:
Ang mga ilang pasyente ay gayunpaman, maaring hindi magpakita ng anumang sintomas. <ref name=nci/>
== Patopisiolohiya==
Ang mga metastatikong tumor ay napaka karaniwan sa mga huling yugtong(late stage) na [[kanser]]. Ang pagkalat ng metastases ay maaaring mangyari sa pamamagitan ng duo o mga [[kulani]] o sa parehong mga rutang ito. Ang pinakaraniwang mga lugar para sa metastases na mangyari ang mga [[baga]], [[atay]], [[utak]] at [[buto]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Sites-Types/metastatic|title=Metastatic Cancer: Questions and Answers|accessdate=2008-08-28|publisher=National Cancer Institute}}</ref>
=== Mga paktor na sangkot===
Ang metastasis ay isang komplikadong sunod sunod na mga hakbang kung saan ang mga selula ng kanser ay umaalis sa orihinal na lokasyon ng tumor at lumilipat sa ibang mga bahagi ng katawan sa pamamagitan ng [[daloyngdugo]] o [[sistemang lympatiko]](kulani). Upang magawa ito, ang mga selulang malignante ay bumabaklas mula sa pangunahing tumor at dumidikit sa at sumisira ng mga [[protina]] na bumubuo sa nakapaligid na [[ekstraselular na matriks]](ECM) na naghihiwalay sa tumor mula sa katabing [[tisyu]]. Sa pagsira ng mga protinang ito, ang mga selulang kanser ay nagagawang labagin ang ECM at makatakas. Kapag ang [[kanser sa bibig]] ay nag-metastasis, ang mga ito ay karaniwang naglalakbay sa pamamagitan ng sistemang lympatiko sa [[kulani]] sa leeg. Ang katawan ay lumalabas sa metastasis sa pamamagitan ng iba't ibang mga mekanismo sa pamamagitan ng mga aksiyn ng isang klase ng mga protinang tinatawag na [[tagasupil ng metastasis]](metastasis supressor) na ang ilang dosena nito ay alam. <ref>{{cite journal |author=Yoshida BA, Sokoloff MM, Welch DR, Rinker-Schaeffer CW |title=Metastasis-suppressor genes: a review and perspective on an emerging field |journal=J Natl Cancer Inst. |volume=92 |issue=21 |pages=1717–30 |year=2000 |month=Nov |pmid=11058615 |doi= 10.1093/jnci/92.21.1717|url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/92/21/1717}}</ref>
Ang mga mananaliksik ng kanser na nag-aaral ng mga kondisyon na kailangan sa metastasis ng kanser ay natuklasan ang isa sa mga mahalagang pangyayaring kailangan ang paglago ng bagong network ng mga [[besel ng dugo]] na tinatawag na [[angiogenesis]] ng tumor.<ref>{{cite journal |author=Weidner N, Semple JP, Welch WR, Folkman J |title=Tumor angiogenesis and metastasis—correlation in invasive breast carcinoma |journal=N Engl J Med. |volume=324 |issue=1 |pages=1–8 |year=1991 |month=Jan |pmid=1701519 |doi= 10.1056/NEJM199101033240101|url=http://content.nejm.org/cgi/content/abstract/324/1/1}}</ref> Natuklasan ang [[tagapigil ng angiogenesis]] ay makapipigil ng paglago ng metastases.
May ilang mga iba't ibang uri ng selula na mahalaga sa paglago ng tumor. Sa partiklular, ang [[selulang [[endothelial progenitor]] ay napakahalaga sa populasyon ng selula sa paglago ng tumor sa besel ng dugo. Ang pagkakatuklas na ito ay naipakita sa malaking epektong mga dyornal na Agham (2008) at [[Gene]]s at Pag-unlad(2007) na nagpakita ring ang mga selulang endothelial progenitor ay kritikal(mahalaga) para sa metastasis at angiogenesis.<ref>{{cite journal | author = Gao D et al.| title = Endothelial Progenitor Cells Control the Angiogenic Switch in Mouse Lung Metastasis| journal = Science | volume = 319 | pages = 195–198 | year = 2008| doi = 10.1126/science.1150224 | pmid = 18187653 | issue = 5860 }}</ref><ref>{{cite journal | author = Nolan DJ et al.| title = Bone marrow-derived endothelial progenitor cells are a major determinant of nascent tumor neovascularization| journal = Genes and Development | volume = 21 | pages = 1546–1558 | year = 2007| doi = 10.1101/gad.436307 | pmid = 17575055 | issue = 12 | pmc = 1891431 }}</ref> Ang kahalagan ng mga selulang endothelial progenitor sa paglago ng tumor, angiogenesis at metastasis ay napatibayan ng kamakailang publikasyon sa Pagsasalik sa Kanser(Agosto 2010). Ang unang papel na ito ay nagpapakitang ang mga selulang endothelial progenitor ay maaaring tandaan gamit ang [[ID1|Tagapigil ng Pagbibigkis ng DNA1]] (ID1). Ang kakaibang pagkakatuklas na ito ay nangahulugan nagawa ng mga imbestigador na sundan ang mga selulang endothelial progenitor mula sa [[marrow ng buto]] hanggang sa [[dugo]] sa tumor-stroma at kahit isinama sa baskulatura(kaayusan ng mga besel ng dugo) ng tumor. Sa karagdagan, ang [[ablasyon]] ng mga selulang endothelial progenitor sa marrow ng dugo ay nagdudulot ng malaking pagbabawas ng paglago ng tumor at pag-unlad na baskulatura. Kaya ang mga selulang endothelial progenitor ay napakahalaga sa [[biolohiya]] ng tumor at nagbibigay ng kakaiba at bagong mga inaasintang terapeutiko(nagpapagaling).<ref>{{cite journal | author = Mellick As, Plummer PN et al.| title = Using the Transcription Factor Inhibitor of DNA Binding 1 to Selectively Target Endothelial Progenitor Cells Offers Novel Strategies to Inhibit Tumor Angiogenesis and Growth| journal = Cancer Research | volume = 70 | pages = 7273–7282 | year = 2010| doi = 10.1158/0008-5472.CAN-10-1142 | pmid = 20807818 | issue = 18 | pmc=3058751}}</ref>
=== Mga ruta ng metastasis ===
[[File:Metastasis sites for common cancers.svg|thumb|240px|Mga pangunahing lugar ng metastasis para sa ilang mga karaniwang uri ng kanser. Ang mga pangunahing kanser ay tinutukoy ng ""''...cancer''" at ang kanilang pangunahing lugar ng metastasis ay tinutukoy ng "''...metastases''".<ref>List of included entries and references is found on main image page in Commons: [[Commons:File:Metastasis sites for common cancers.svg#Summary]]</ref>]]
Metastasis occurs by four routes:
====1. Transcoelomiko====
Ang pagkalat sa mga [[kabidad]] ng katawan ay nangyayari sa pagbibinhi(pagdami) sa ibabaw ng [[peritoneal na kabidad|peritoneal]], [[pleural na kabidad|pleural]], pericardial, at subarachnoid na mga espasyo. Halimbawa, ang [[kanser sa obaryo|tumor sa obaryo]] ay kumakalat nang transperitoneal sa ibabaw ng [[atay]]. Ang [[mesothelioma]] ay maaaring kumalat sa pamamagitan ng kabidad na [[pleural]]. <ref name="transcoelomic">
{{cite journal
|last=Bacac|first=M|coauthors=Stamenkovic, I
|title=Metastatic cancer cell
|journal=Annual Review of Pathology
|date=February 2008|doi=10.1146/annurev.pathmechdis.3.121806.151523
|pmid=18233952
|volume=3
|pages=221–47
}}</ref>
====2. Lymphatikong pagkalat====
Ang pananakop sa [[sistemang lymphatiko]] ay sinusundan ng paghahatid ng mga selulang tumor sa rehiyonal na mga nodo at pinakahuli ay sa huling mga bahagi ng katawan. Ito ang pinaka karaniwang ruta ng metastasis para sa [[karsinoma]].
====3. Pagkalat na Haematogenous====
Ito ay tipikal sa lahat ng mga [[sarcoma]] ngunit ito ang pinapaborang ruta sa ilang mga karsinoma gaya ng mga nagmumula sa bato). Dahil sa kanilang mas manipis na mga pader, ang mga [[vein]] ay mas malimit na sinasakop kesa sa mga [[arterya]] at ang metastasis ay sumusunod ng paterno ng mga pagdaloy ng vein.
====4. Transplantasyon o implantasyon====
Ito ang mekanikal na pagdadala ng mga pragmento ng mga selulang tumor ng mga instrumentang [[surihikal]] habang isinasagawa ang isang operasyon o paggamit ng mga [[karayom]] habang isisinasagawa ang mga pamamarang [[diagnosis|diagnostiko]].
Ang mga selulang kanser ay maaaring kumalat sa kulani(lymph node) malapit sa pangunahing tumor. Ito ay tinatawag na nodal na pagkasangkot, positibong mga nodo, o rehiyonal na sakit. Ang mga positibong nodo ay isang temrnio na ginagamit ng mga espesyalistang medikal upang ilarawan ang kalagayan ng pasyente na ang ibig sabihin ay ang mga kulani ng pasyente malapit sa pangunahing tumor ay nasubok(tested) na positibo sa pagiging malignante. Karaniwang kasanayang medikal na sumubok sa pamamagitan ng [[biopsiya]] ang hindi bababa sa dalawang mga kulani malapit sa lugar ng tumor kung gagawa ng [[suriya]] o operayson upang suriin o alisin ang tumor. Ang mga naging lokal na pagkalat hanggang sa rehiyonal na kulani malapit sa pangunahing tumor ay hindi normal na binibilang bilang metastasis bagaman ito ay tanda ng malalang [[prognosis]]. Ang paghahatid sa pamamagitan ng mga kulani ang pinakakaraniwang daanan para sa inisyal na pagkalat ng karsinoma.<ref name="Robbins"/>
===Mga organong-spesipikong inaasinta===
May kagawian ang ilang mga tumor na magbinhi sa mga partikular na organo. Ito ay unang tinalakay bilang "binhi at lupang teoriya" ni [[Stephen Paget]] na higit sa isang [[siglo]] ang nakalilipas noong 1889. Halimbawa, ang [[kanser sa prostate]] ay kaniwang nagme-metastasis sa mga buto. Sa parehong pamamaraan, ang [[kanser sa bituka]] ay may kagawiang mag-metastasis sa [[atay]]. Ang [[kanser sa tiyan]] ay kalimitang nagme-metastasis sa [[obaryo]] sa mga kababaihan na tinatawag na [[Krukenberg tumor]].
Ayon sa teoriyang "binhi at lupa" mahirap para sa mga selulang kanser na makapagpatuloy sa labas ng kanilang pinagmulang rehiyon kaya upang mag-metastasis, kailangan silang humanap ng lokasyo ng parehong mga katangian.<ref>http://www.springerlink.com/content/v8wt2q033u674121/</ref> Halimbawa, ang mga selula ng tumor ng suso na nagtitipon ng mga [[ion]] ng [[calcium]] mula sa gatas ng suso ay nagme-metastasis sa tisyu ng buto kung saan ang mga ito ay maaaring magtipon ng mga ion ng calcium mula sa buto. Ang malignanteng [[melanoma]] ay kumakalat sa utak na ipinagpapalagay na dahil ang [[neuron|neural]] na tisyu at [[melanocyte]] ay lumilitaw mula sa parehong [[linya ng selula]] sa [[embryo]].<ref>Robert Weinberg, The Biology of Cancer, cited in [http://www.nytimes.com/2007/04/03/health/03angi.html Basics: A mutinous group of cells on a greedy, destructive task], by Natalie Angier, New York Times, 3 April 2007</ref>
Noong 1928, hinamon ni [[James Ewing]] ang teoriyang "binhi at lupa" at nagmungkahing ang metastasis ay purong nangyayari sa pamamagitan ng mga [[anatomiko]] at [[mekanikal]] na ruta.
=== Metastasis at pangunahing kanser===
[[teoriya|Tineoriyang]] ang metastastis ay palaging nagkakataon sa isang pangunahing kanser at sa gayon, ay isang tumor na nagmula mula sa isang selulang kanser o mga sela sa ibang bahagi ng katawan. Gayunpaman, higit sa 10% ng mga pasyenteng humaharap sa [[unit ng onkolohiya]] ay may metastases nang walang pangunahing tumor na natuklasan. Sa mga kasong ito, tinutukoy ng mga doktor ang pangunahing tumor bilang "hindi alam" o "okulto" at ang pasyente ay sinasabing may [[kanser na hindi alam ang pangunahing pinagmulan]](CUP) o [[hindi alam na mga pangunahing tumor]](UPT). Tinatayang ang 3% ng lahat ng mga kanser ay hindi alam ang pangunahing dahilan.<ref name="CUP-Oncologist">{{cite journal |author=Briasoulis E, Pavlidis N |title=Cancer of Unknown Primary Origin |journal=Oncologist |volume=2 |issue=3 |pages=142–152 |year=1997 |pmid=10388044 |doi= |url=http://theoncologist.alphamedpress.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=10388044}}</ref> Naipakita ng mga pag-aaral na kung ang simpleng pagtatanong ay hindi naghayag ng pinagmulan ng kanser(pag-ubo ng dugo-"malamang ay [[kanser ng baga]]", pag-ihi ng dugo-"malamang ay [[kanser ng pantog]]), ang komplikadong paglalarawan(imaging) ay hindi rin ito makapaghahayag. <ref name="CUP-Oncologist"/> In some of these cases a primary tumor may appear later.
Ang paggamit ng [[immunohistokemistriya]] ay nagbibigay ng kakayahan sa mga [[patolohista]] na magbigay ng pagkakakilanlan sa maraming mga metastases na ito. Gayunpaman, ang paglalaran ng tinutukoy na area ay sa ilang pagkakataon lamang naghahayag ng pangunahing kanser. Sa mga bihirang kaso(halimbawa ng [[melanoma]]), walang pangunahing tumor ang natuklasan kahit sa [[autopsiya]]. Kaya ipinagpalagay na ang ilang mga pangunahing tumor ay maaaring lumiit ng buo ngunit mag-iwan ng kanilang metastases.
==Sanggunian==
| |||